Vụ kiện 'miễn đi bộ thi đấu': Golf thủ Mỹ chiến thắng ngoạn mục

[pizza]

Chiến thắng lịch sử của golf thủ Mỹ trong vụ kiện 'miễn đi bộ thi đấu'. Vào năm 1997, Casey Martin, golf thủ bị tật nặng ở chân, bị ban tổ chức các giải golf chuyên nghiệp hàng đầu thế giới cấm dùng xe golf di chuyển trong sân để đảm bảo bình đẳng với đối thủ.

Một gen của Casey đã đột biến khiến tĩnh mạch chính ở chân phải đưa máu về tim của anh không được hình thành. Máu dồn lại ở chân này, tiếp tục làm biến dạng các tĩnh mạch khác.

Cuối cùng, năm 4 tuổi, một chẩn đoán được đưa ra: Casey mắc hội chứng Klippel-Trenaunay, chứng rối loạn tuần hoàn thoái hóa gây đau đớn, cản trở dòng máu từ chân phải trở về tim. Đi bộ không chỉ khiến anh ấy đau đớn, mệt mỏi và lo lắng mà còn tạo ra nguy cơ đáng kể về xuất huyết, hình thành cục máu đông và gãy xương chày.

"Dù cậu làm gì đi nữa, đừng làm tổn thương chân đó", các bác sĩ cảnh báo. Golf trở thành sự lựa chọn hợp lý, miễn là anh không bước nhầm vào lỗ.

Khi Casey còn là sinh viên năm nhất tại Đại học Stanford năm 1991, anh cùng người bạn thân gốc Mexico, Notah Begay III và Tiger Wood gặp gỡ và trở thành một bộ ba lẫy lừng trong làng golf đại học, giúp Đại học Stanford vô địch và về nhì toàn giải Vô địch quốc gia năm 1994 và 1995.

Notah Begay III, Tiger Wood và Casey Martin, sau này đều trở thành ngững tay golf chuyên nghiệp ghi danh trong lịch sử golf thế giới. Nhưng con đường của Casey có vẻ chông gai hơn hai đồng môn.


Casey (phải) và người bạn, huyền thoại golf Tiger Wood. Ảnh: CNN

Chân phải của Casey vẫn chưa thôi làm khổ anh. Năm cuối đại học, tia X cho thấy xương chày của Martin bị méo mó không tưởng tượng, "như một miếng phô mai nhão". Casey miệt mài đi bộ, vừa đi vừa xách túi đồ nghề golf di chuyển qua các lỗ đánh.

Tốt nghiệp đại học và bước vào làng golf chuyên nghiệp, Casey bị dày vò nhiều hơn khi đi bộ, chân phải bị quấn chặt trong dụng cụ cố định khiến anh đau đớn như dưới địa ngục. "Tất cả đau đớn này có đáng không đây", Casey tự nhủ.

Bất chấp vấn đề với cái chân phải, trong suốt những năm cuối thập kỷ 1990, golf thủ này chiến thắng và giành thứ hạng cao trong các giải lớn và chính thức bước vào PGA Tour, giải đấu golf uy tín bậc nhất dành cho những golf thủ chuyên nghiệp có trình độ hàng đầu thế giới. Tham gia giải là niềm mơ ước không chỉ của những tay golf mà của cả người được xem nó.

Trong quá trình di chuyển qua các lỗ, thường rất xa nhau, Casey nhờ đền sự trợ giúp của xe golf. Không ai tranh cãi rằng căn bệnh thoái hóa đáng tiếc của Casey Martin đủ điều kiện để được Đạo luật Người Mỹ Khuyết tật bảo vệ. Việc anh di chuyển dù bằng xe golf hay bất cứ phương tiện nào, theo luật, phải được ưu tiên cho quyền lợi và sự thuận tiện.

Nhưng đây là trên sân golf, một cuộc đấu triệu đô, và mọi việc rất khác. Đã có những tiếng bàn tán xì xào và tranh luận gay gắt về việc Casey ngồi mát di chuyển trên xe, trong khi các tay golf khác phải đi bộ vác gậy qua tổng quãng đường gần 10 km qua 18 lỗ, có được coi là "fair play" không hay là một đặc quyền thừa thãi?

PGA đã đấu tranh với Casey trong nhiều năm, lập luận rằng golf là một cuộc đấu đòi hỏi cả việc đi bộ, được thiết kế để buộc người chơi thể hiện kỹ năng thực hiện cú đánh uy lực, chính xác, ngay cả trong khi mệt mỏi. Do đó, di chuyển bằng xe golf xe golf có thể mang lại lợi thế cạnh tranh cho Casey.

Mặc dù "Luật chơi golf" được áp dụng ở mọi cấp độ chơi golf nghiệp dư và chuyên nghiệp, không cấm sử dụng xe golf vào bất kỳ thời điểm nào. Nhưng một bộ luật áp dụng cụ thể cho một số giải đấu của PGA yêu cầu người chơi phải di chuyển đi bộ giữa các lỗ trên sân golf trong suốt thời gian thi đấu.

Song trong giải đấu, Casey Martin đưa ra yêu cầu, được hỗ trợ y tế, cụ thể là được phép sử dụng xe đánh golf trong chặng thứ ba vòng thi đấu sơ bộ. Năm 1997, sau khi PGA từ chối xem xét hồ sơ y tế và bác bỏ đề nghị hỗ trợ xe golf di chuyển, Casey Martin đã đệ đơn kiện PGA theo Khoản III của Đạo luật Người Mỹ Khuyết tật (ADA).

Nội dung điều khoản nêu: Yêu cầu người điều hành các tiện nghi công cộng thực hiện các sửa đổi hợp lý trong các chính sách của mình khi cần thiết để cung cấp các tiện nghi đó cho người khuyết tật. Trừ khi tổ chức đó có thể chứng minh rằng việc thực hiện sửa đổi đó sẽ làm thay đổi cơ bản tính chất của các hoạt động công cộng.

Tại tòa, những tay golf nổi tiếng như Arnold Palmer đã được gọi làm nhân chứng về việc sử dụng xe golf có thể mang lại lợi thế cạnh tranh cho người chơi.

Casey Martin di chuyển qua các lỗ trên sân golf bằng xe golf. Ảnh: Golf Digest

Song Tòa án Oregon nhận thấy rằng, việc PGA Tour miễn "quy định đi bộ" với Casey Martin sẽ không tạo ra sự thay đổi cơ bản của trò chơi. Nó sẽ không làm thay đổi một khía cạnh thiết yếu của giải đấu đến mức "không thể chấp nhận được", ngay cả khi nó ảnh hưởng như nhau đến tất cả đối thủ cạnh tranh của Casey.

Nó cũng không mang lại lợi thế cho Martin so với những người khác. Bản án nhận định, việc sử dụng xe golf không mâu thuẫn với luật cơ bản của trò chơi hay giải golf. Không có quy định nào trong Luật Golf cấm sử dụng xe đẩy hoặc phạt việc sử dụng chúng. Cơ hội và kỹ năng tác động đến kết quả của các giải golf chuyên nghiệp, hơn là sự đuối sức do phải đi bộ.

Tòa do đó đã ban hành lệnh "vĩnh viễn yêu cầu PGA cho phép Casey Martin sử dụng xe golf trong các sự kiện vòng loại và giải đấu chính thức". PGA không phục, kháng cáo lên tòa Tối cao.

Năm 2001, tòa tối cao vẫn giữ y bản án sơ thẩm của Tòa Oregon. "Khi Quốc hội thông qua luật chống phân biệt đối xử dành cho người khuyết tật (ADA)năm 1990, nó có mục đích rằng các tổ chức như PGA Tour sẽ cân nhắc cẩn thận tác động của các quy tắc của họ với người khuyết tật.

Luật cấm phân biệt đối xử với người khuyết tật tại các cơ sở công cộng, bao gồm cả sân golf và các địa điểm giải trí, áp dụng cho các sự kiện thể thao chuyên nghiệp khi chúng được tổ chức tại những nơi công cộng.

Bản án trở thành một trong những vụ kiện thể thao được theo dõi nhiều nhất thời kỳ đó.

Những người ủng hộ quyền của người khuyết tật đã cổ vũ quyết định này của Tòa tối cao. ADA đã được thông qua để giúp 54 triệu người Mỹ khuyết tật có cuộc sống hữu ích hơn bằng cách đưa họ vào những cuộc thi đấu thể thao chuyên nghiệp. Nhưng việc thực thi ADA và chấp nhận người Mỹ khuyết tật vào là một giải đấu thể thao chuyên nghiệp là một cuộc đấu tranh không ngừng. Chiến thắng của Casey trước ông lớn PGA Tour do đó được coi là "độc nhất và vô cùng vang dội".

Song ở bên kia của "chiến tuyến", nhiều người, đặc biệt là những người chơi golf nghiêm túc (hay còn được gọi là những người theo chủ nghĩa thuần túy chơi golf) không đồng ý với phán quyết.

Trên thực tế, số ra ngày 1/9/2001 của tạp chí Golf Digest báo cáo kết quả cuộc khảo sát: "Bạn có đồng ý với phán quyết của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ về Casey Martin không?". Đa số (52%) số người trả lời đã không đồng ý.

VietBF@ sưu tập