Virus giống COVID, tìm thấy trên loài dơi ở Việt Nam làm nâng cao nguy cơ lây lan

Gần 20 loại virus liên quan đến Sars-Cov-2 đã được tìm thấy trên loài dơi ở Việt Nam, làm dấy lên lo ngại Đông Nam Á là điểm nóng cho mầm bệnh mới nhảy sang người.

Trong một bản in trước chưa được bình duyệt, các nhà khoa học đã tìm thấy 17 loài sarbecovirus – họ coronavirus bao gồm Sars và Sars-Cov-2 – trong khi lấy mẫu hơn 1.200 con dơi móng ngựa ở Việt Nam vào năm 2017, 2021 và 2022.

Các mầm bệnh tương tự đã được xác định rộng rãi ở Trung Quốc – đặc biệt là ở tỉnh Vân Nam phía nam – và các nhà khoa học cũng đã phát hiện ra sarbecovirus ở một số vùng của Campuchia, Lào và Thái Lan. Nhưng đây là lần đầu tiên chúng được phát hiện ở Việt Nam.

Các nhà nghiên cứu cho biết thêm: “Do đó, việc kiểm kê rộng rãi hơn về sarbecovirus của dơi ở Đông Nam Á có vẻ rất quan trọng để xác định các bước tiến hóa quan trọng dẫn đến dịch bệnh ở người”.

Các nhà khoa học đã lần theo dấu vết quá trình tiến hóa của nhiều mầm bệnh ở Vân Nam. Họ nói rằng mặc dù các loại vi rút được tìm thấy khác với Sars-Cov-2, nhưng một số loại có các khía cạnh “rất giống nhau”, bao gồm cả protein tăng đột biến – mặc dù không phải là vị trí phân cắt furin, đây là nguyên nhân khiến vi rút dễ lây nhiễm ở người. Vì trang web này khá độc đáo đối với Covid-19, một số nhà bình luận đã chỉ ra nó như một bằng chứng cho thấy nó có thể đến từ một phòng thí nghiệm.

Tiến sĩ Angela Rasmussen, nhà virus học tại Tổ chức Vắc xin và Bệnh truyền nhiễm tại Đại học Saskatchewan ở Canada, đồng thời là người đề xuất giả thuyết nguồn gốc tự nhiên, cho biết điểm thu được lớn nhất từ ​​bản in trước là sự hiện diện rộng rãi của sarbecovirus.

Cô ấy nói: “Điều quan trọng nhất về bài báo này là tiết lộ rằng có rất nhiều loại sarbecovirus ngoài kia và chúng tôi mới chỉ làm xước bề mặt.

Mặc dù có một số lo ngại rằng việc ‘săn virus’ thực sự có thể làm tăng nguy cơ virus mới nguy hiểm lây sang người, bà nói thêm rằng việc phát hiện ra sarbecovirus ở Việt Nam là “một lý lẽ để tiến hành nhiều công việc phát hiện virus hơn chứ không phải ít hơn”.

“Toàn bộ phân chi này, và đặc biệt là [virus liên quan đến Sars-CoV-2], chưa được lấy mẫu và chúng tôi vẫn chưa hiểu rõ về sự đa dạng thực sự trong họ này. Chúng tôi sẽ phát hiện ra nhiều loại virus này hơn khi chúng tôi tìm kiếm chúng nhiều hơn”, cô nói.

Lo ngại đồng nhiễm

Bản in trước cũng phát hiện ra rằng một số con dơi đã bị nhiễm bốn loại vi-rút khác nhau cùng một lúc, làm nổi bật cơ hội để mầm bệnh kết hợp và phát triển thành một thứ mới.

Nó được đưa ra sau khi nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Communications vào tháng 6 cho thấy 42% dơi dương tính với virus ở tỉnh Vân Nam, miền nam Trung Quốc đã bị nhiễm đồng thời bởi ít nhất hai mầm bệnh, bao gồm cả mầm bệnh có liên quan chặt chẽ với Sars-Cov-2.

Điều này đáng lo ngại vì nó làm tăng khả năng các loại vi-rút khác nhau sẽ kết hợp lại hoặc tái tổ hợp thành một thứ mới, điều này “có thể tạo điều kiện cho sự xuất hiện của vi-rút lây truyền từ động vật sang người”, theo các tác giả làm việc tại Trung Quốc và Úc.

Giáo sư Eddie Holmes, nhà sinh vật học tiến hóa và nhà virus học tại Đại học Sydney, đồng tác giả của báo cáo cho biết: “Thật ngạc nhiên khi thấy dơi đồng thời bị nhiễm nhiều loại coronavirus. “Điều này cung cấp nguyên liệu thô cho sự tái hợp và một lần tung xúc xắc tiến hóa khác.”

Nghiên cứu nói thêm rằng khả năng “gần như phổ biến” của mầm bệnh lây lan giữa các loài dơi khác nhau chỉ làm tăng nguy cơ này, vì nó tạo ra nhiều cơ hội hơn cho vi rút chuyển đổi.

Đông Nam Á từ lâu đã được coi là một điểm nóng tiềm tàng cho sự xuất hiện của các loại vi-rút mới, với mô hình cho thấy 66.000 người đã bị nhiễm vi-rút corona mỗi năm trên toàn khu vực.