Những nỗ lực loại cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump khỏi phiếu bầu

[Hanna]

Chiến dịch loại cựu Tổng thống Donald Trump khỏi phiếu bầu sơ bộ cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 đang diễn ra ở nhiều bang. Trong đó Colorado và Maine là 2 bang đầu tiên đã ra phán quyết bất lợi cho ông Trump.
Những bang nào đã ra phán quyết?
Tòa án tối cao bang Maine ngày 28/12 ra phán quyết loại cựu Tổng thống Donald Trump khỏi cuộc bầu cử sơ bộ ở bang này do vai trò của ông trong vụ bạo loạn ở trụ sở quốc hội Mỹ vào tháng 1/2021. Maine là bang thứ hai ra phán quyết như vậy sau bang Colorado.Thư ký tiểu bang Maine (quan chức phụ trách bầu cử), Shenna Bellows, cho biết, bà đồng ý với quan điểm cho rằng, ông Trump đã kích động một cuộc nổi dậy và do đó ông bị cấm tranh cử tổng thống lần nữa theo Mục 3, Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ.Trong một quyết định bằng văn bản, bà Bellows, một thành viên đảng Dân chủ, nói rằng mặc dù chưa có ai ở vị trí của bà từng cấm một ứng viên khỏi cuộc bỏ phiếu dựa trên Mục 3 của Tu chính án 14, nhưng trước đây “chưa từng có ứng cử tiên tổng thống nào từng tham gia vào một cuộc nổi dậy”.

Vài giờ sau phán quyết của báng Main, thư ký tiểu bang California thông báo quyết định không xóa tên cựu Tổng thống Donald Trump khỏi phiếu bầu sơ bộ bất chấp lời kêu gọi từ một số quan chức bang.

Trước đó, ngày 19/12, Tòa án tối cao bang Colorado ra phán quyết tên của cựu Tổng thống Donald Trump sẽ không thể xuất hiện trên phiếu bầu sơ bộ cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 ở bang này.

Tòa án tối cao Colorado cho biết họ sẽ trì hoãn hiệu lực của phán quyết cho đến ít nhất ngày 4/1/2024, để ông Trump kháng cáo. Các thẩm phán ở Colorado nói rằng, nếu phán quyết của họ bị kháng cáo lên Tòa án Tối cao liên bang, ông Trump sẽ vẫn được phép có tên trên phiếu bầu sơ bộ cho đến khi tòa án cấp cao hơn ra quyết định cuối cùng.

Trong nhóm thẩm phán bảo thủ chiếm đa số 6-3 tại Tòa Tối cao liên bang Mỹ hiện có 3 người được ông Trump bổ nhiệm.

Thư ký tiểu bang Colorado đã nói rằng bà sẽ tuân theo bất kỳ mệnh lệnh nào được áp dụng vào ngày 5/1, thời điểm bang này phải chứng nhận các lá phiếu cho cuộc bầu cử.

Hôm 27/12, Đảng Cộng hòa tại bang Colorado cho biết họ đã yêu cầu Tòa án Tối cao liên bang xét xử kháng cáo về phán quyết của tòa án tối cao bang Colorado.

Tại Michigan và Minnesota, các tòa án đã ra phán quyết rằng các quan chức bầu cử không thể ngăn cản Đảng Cộng hòa đưa ông Trump vào lá phiếu sơ bộ của họ. Tuy nhiên cả hai quyết định đều để ngỏ cánh cửa cho những thách thức mới ngăn cản ông tham gia cuộc tổng tuyển cử.

Những vụ kiện đòi gạch tên ông Trump
Các vụ kiện nhằm gạch tên ông Trump khỏi phiếu bầu sơ bộ cuộc bầu cử tổng thống năm 2024 đã được đệ trình ở khoảng 30 bang, nhưng nhiều bang đã bác bỏ. Tính đến ngày 29/12, có ít nhất 18 bang đang xử lý các vụ kiện như vậy, bao gồm: Alaska, Arizona, California, Colorado, Florida, Louisiana, Nevada, New Hampshire, New Mexico, New York, North Carolina, Oregon, South Carolina, Texas, Vermont, Virginia, West Virginia và Wisconsin.

Danh sách này bao gồm cả những số trường hợp trong đó thẩm phán đã bác bỏ vụ kiện nhưng đã bị kháng cáo. Trường hợp bang Colorado, tòa án tối cao của bang đã ra phán quyết nhưng đã bị kháng cáo lên Tòa án Tối cao liên bang.

Các phương tiện truyền thông địa phương đưa tin, một vụ kiện đã được đệ trình ở bang thứ 19, đó là bang Wyoming. Cũng đã có những yêu cầu trực tiếp tới các quan chức bầu cử bang này để loại ông Trump khỏi phiếu bầu.

Cơ sở nào để loại tên ông Trump khỏi phiếu bầu?
Cơ sở để bang Colorado và Maine quyết định loại tên ông Trump khỏi phiếu bầu sơ bộ là một điều khoản thuộc Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ, được thông qua vào năm 1868.

Mục 3 của Tu chính án 14 quy định các quan chức từng tuyên thệ tuân thủ Hiến pháp Mỹ sẽ không đủ tư cách giữ chức vụ trong tương lai nếu họ “tham gia nổi dậy” hoặc đã “hỗ trợ” những người nổi dậy.

Quy định trên áp dụng với những người muốn tranh cử thượng nghị sĩ, hạ nghị sĩ, những người muốn trở thành đại cử tri để bầu tổng thống hoặc phó tổng thống, những người muốn giữ các chức vụ dân sự, quân sự của Mỹ và ở cấp tiểu bang.

Quy định cũng nói rằng, Quốc hội có thể bãi bỏ lệnh cấm với 2/3 phiếu ủng hộ tại Hạ viện và Thượng viện.

Tuy nhiên, theo CNN, Tu chính án 14 không nêu rõ cách thực thi lệnh cấm. Ngoài ra, cách diễn đạt không rõ ràng của Mục 3 cũng khiến nhiều người đặt nghi vấn liệu quy định này có áp dụng cho người tranh cử tổng thống hay không.

Giới quan sát cho rằng, các vụ kiện có thể gây xáo trộn vòng bầu cử sơ bộ ở nhiều bang. Nếu Tòa án Tối cao liên bang thụ lý vụ kiện, bất cứ phán quyết nào của họ cũng sẽ tiềm ẩn những hệ lụy cho chính trường Mỹ.

Nếu các thẩm phán ra quyết định có lợi cho ông Trump, nhiều người sẽ hoài nghi về mức độ tin cậy của Tòa án Tối cao liên bang. Ngược lại, phán quyết bất lợi cho ông Trump, Tòa án Tối cao liên bang nhiều khả năng đối mặt với làn sóng giận dữ của hàng triệu người ủng hộ cựu Tổng thống.

Bbang nào sẽ ra phán quyết tiếp theo?
Bang tiếp theo có thể ra phán quyết về việc có loại tên ông Trump khỏi phiếu bầu hay không là Oregon. Đơn kiện tại bang này được tổ chức vận động có tên là Nhóm Free Speech fo People nộp lên tòa án. Đây cũng chính là nhóm nộp đơn lên tòa án bang Michigan để đề nghị loại ông Trump khỏi cuộc bầu cử tổng thống năm 2024.

Thư ký tiểu bang Oregon đã yêu cầu tòa án xúc tiến việc xem xét vụ việc vì bà phải hoàn tất phiếu sơ bộ trước ngày 21/3/2024.

John C. Bonifaz, Chủ tịch của Free Speech for People, cho biết nhóm có kế hoạch sớm nộp đơn kiện tại các bang khác, nhưng ông từ chối nêu cụ thể là bang nào.