Đă hơn 40 năm sống ở Mỹ nên tôi không c̣n khả năng trả giá. Cho dù lúc trẻ bán thuốc lá hay cày mướn tôi cũngkhông hề nói thách và khá nhiều khách hàng của tôi thích thế. Tuy nhiên lúc ấy tôi biết văn hóa đó và biết trả giá chẳng những vậy mà c̣n biết những chiêu tṛ tâm lư để mua được giá rẻ nữa.
Gần đây tôi có cơ hội sáng sớm khi mua đồ ăn sáng th́ ghé chợ nhỏ mua rau củ quả v́ nó tươi và cho ḿnh cái cảm giác của SG xưa. Hôm qua tôi ghé một sạp thấy carot ngon hỏi bao nhiêu một kg. Chị ấy trả lời ‘35 ngàn đồng/kg’, tôi ngẫm ‘H́nh như hôm trước đi siêu thị ḿnh thấy carot chỉ khoảng 25K/kg th́ phải’ Thế là tôi tính quay lưng nhưng thấy cây bông cải trắng và hỏi giá. Chị trả lời ‘25K/kg’. Tôi biết chị đă trở về giá tốt hơn nhưng có thể vẫn c̣n đắt một tí thôi nên mua. Hôm nay đi ngang qua một sạp khác chỉ tay vào carot ‘Cô bán bao nhiêu một kg?’ Cô ấy trả lời ‘15 ngàn/kg’. Thế là tôi sẽ không bao giờ trở lại cửa hàng của cô kia nữa.
Mấy tháng trước, tôi đi cắt tóc trong xóm. Đi ngang qua một tiệm vắng khách của một bác lớn tuổi, tôi tội nghiệp ghé vào. Sau khi hớt xong, bác bảo 120K! Trong khi tiệm cách đó vài bước cắt tôi chỉ 50K. Thế là tôi chẳng bao giờ ghé lại lần hai và đi ngang có thấy bác cũng chẳng buồn chào.
Không phải tôi tiếc vài ngàn nhưng làm thế làm tôi có cảm giác ḿnh bị lường gạt và từ đó không thể tin người đó nữa cho dù người đó làm ǵ hay nói ǵ.
Gần đây trên VietBF có bài báo du khách ra chợ Bến Thành hỏi ba đôi tất và bị hét giá 700 ngàn đồng thế là du khách bỏ đi cho dù chủ gọi lại cho giá thật 60 ngàn. Tại sao họ không mua? Họ mất niềm tin vào cửa hàng đó rồi và họ sẽ không bao giờ ghé lại tiệm đó. Và có khả năng cao là họ sẽ không quay lại Việt Nam. Nếu tôi là khách nước ngoài th́ tôi cũng thế v́ có nhiều nơi khác để đi du lịch thế tại sao đi Việt Nam để bị cho là thằng ngu.
Văn hóa nói thách nằm trong văn hóa của người Việt nhưng nó vô t́nh dạy cho con người nói láo, thiếu chân thật và làm mất đi tính tự trọng. Ḷng tự trọng là một giá trị cốt lơi thiết yếu tạo nên một xă hội văn minh. Có lẽ tôi không sống ở Việt Nam quá lâu rồi nên không c̣n thấy nét đẹp của văn hóa nói thách này. Nếu tôi có thiếu sót th́ xin chỉ giáo.
Nguyện Thành