Thảm kịch đoàn xe viện trợ ở Gaza đã diễn ra như thế nào và tại sao?

[Romano]

Các tuyên bố đối lập nhau đã xuất hiện sau khi hàng trăm người thiệt mạng vào thứ Năm (29/2) trong một cuộc tranh giành viện trợ ở Gaza. Trong khi cơ quan y tế Gaza đổ lỗi lực lượng Israel đã bắn họ, thì quân đội Israel khẳng định đây là một thảm kịch giẫm đạp.

Thảm kịch xảy ra khi xe viện trợ xuất hiện

Theo một nhân chứng ở thành phố Gaza, bạo lực bùng phát khi hàng nghìn người tuyệt vọng vì đói đổ xô tới các xe cứu trợ ở bùng binh Nabulsi phía tây thành phố.

"Xe tải chở đầy hàng viện trợ đã đến quá gần một số xe tăng quân đội trong khu vực và đám đông, hàng nghìn người xông vào xe tải", nhân chứng giấu tên kể lại. "Những người lính đã bắn vào đám đông khi mọi người đến quá gần xe tăng".

Cơ quan y tế tại Dải Gaza do Hamas điều hành cho biết 114 người đã bị bắn chết và 760 người bị thương. Ông Hossam Abu Safiya, giám đốc Bệnh viện Kamal Adwan của Thành phố Gaza, cho biết tất cả những người thương vong đều bị "trúng đạn và mảnh đạn từ lực lượng chiếm đóng".Trong khi đó, một quan chức quân sự Israel cho biết ban đầu hàng nghìn người đổ xô đến xe tải và dẫn đến một vụ giẫm đạp, trong đó "hàng chục người Gaza bị thương và thiệt mạng, một số người trong số họ bị xe tải cán qua". Một phần của đoàn xe sau đó đã cố gắng tiếp tục lên đường.

Quan chức này cho biết: "Hàng chục thường dân lao lên xe tải, tiếp cận xe tăng và lực lượng gần đó. Các binh sĩ đã bắn chỉ thiên cảnh cáo và sau đó bắn về phía những kẻ gây ra hỗn loạn". Người này thừa nhận lực lượng đã có những động thái hỏa lực nhưng không đáng kể.

Những hình ảnh do quân đội Israel công bố cho thấy hàng chục người dân Gaza bao vây các xe tải viện trợ ở Thành phố Gaza.

Người dân Gaza có được viện trợ trước đó không?
Ngày 20/2, Chương trình Lương thực Thế giới thông báo rằng mặc dù nạn đói lan rộng nhưng họ lại tạm dừng việc cung cấp viện trợ cho miền bắc Gaza sau khi hai đoàn xe bị dân thường tuyệt vọng tấn công và cướp bóc. Hai đoàn xe là chuyến đầu tiên sau hơn ba tuần.

Cơ quan Liên hợp quốc cho biết vào ngày 18/2, một đoàn xe đã phải chống đỡ "nhiều nỗ lực của những người cố gắng leo lên xe tải, sau đó phải đối mặt với tiếng súng khi đoàn xe tiến vào Thành phố Gaza".

Vào ngày 19/2, "một số xe tải đã bị cướp phá... và một tài xế xe tải đã bị đánh đập", cơ quan này cho biết thêm.

Tại sao người dân Gaza tuyệt vọng như vậy?
Trong nhiều tháng, các nhân viên cứu trợ đã cảnh báo về tình trạng ngày càng tuyệt vọng đối với dân thường Gaza. Một quan chức của văn phòng nhân đạo Liên hợp quốc OCHA cho biết nạn đói trên diện rộng là "gần như không thể tránh khỏi".

Theo các ước tính của Liên hợp quốc, khoảng 2,2 triệu người - đa số là dân thường Dải Gaza - đang bị đe dọa bởi nạn đói, đặc biệt là ở các khu vực phía bắc xung quanh Thành phố Gaza.Theo cơ quan Liên hợp quốc về người tị nạn Palestine, UNRWA, chỉ có hơn 2.300 xe tải viện trợ đã vào Dải Gaza trong tháng 2, giảm khoảng 50% so với tháng 1. Trung bình mỗi ngày có dưới 100 xe tải viện trợ, giảm so với khoảng 500 xe hàng ngày trước khi xung đột xảy ra.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller cho biết việc gấp rút viện trợ cho thấy tình hình đang "cực kỳ tuyệt vọng" và kêu gọi Israel "cho phép phân phối viện trợ đó một cách an toàn và đảm bảo trên khắp Gaza".

Ai tổ chức đoàn xe hôm thứ Năm?
Người phát ngôn quân đội Israel Daniel Hagari cho biết đoàn xe gồm 38 xe tải chở hàng viện trợ từ Ai Cập đã tiến vào Gaza để các nhà thầu tư nhân phân phối.

Ông cho biết máy bay cũng như xe tăng đã được triển khai để bảo đảm tuyến đường của đoàn xe nhưng không có cuộc không kích hay hỏa lực xe tăng nào nhắm vào đoàn xe viện trợ.

Chuẩn đô đốc Hagari cho biết quân đội đã tiến hành các hoạt động bảo vệ đoàn xe tương tự trong 4 đêm qua mà không gặp vấn đề gì.

Hầu hết các đoàn xe viện trợ cho Gaza đều được cho là do các cơ quan của Liên hợp quốc tổ chức, nhưng người đứng đầu UNRWA Philippe Lazzarini cho biết: "Cả UNRWA hay bất kỳ cơ quan nào khác của Liên hợp quốc đều không tham gia vào việc phân phối này".