Những viên kim cương lấp lánh được "trồng trong nhà" trên sa mạc Trung Đông

[Romano]

Bên trong lò phản ứng của Công ty 2DOT4 có trụ sở tại Dubai (UAE), những "hạt giống" kim cương "lớn lên" với tốc độ khoảng 0,01mm mỗi giờ.Kim cương là vật liệu cứng nhất trên Trái Đất và việc tìm kiếm nó trong tự nhiên là tương đối khó khăn.

Trong hàng nghìn năm, con người đã đào sâu vào lòng Trái Đất để tìm kiếm kim cương, tạo ra một số hố nhân tạo lớn nhất thế giới ở Nga và Nam Phi - sâu tới 625m dưới lòng đất.

Quá trình này có tác động đến cả thiên nhiên và con người, với những hoạt động có thể gây tổn hại đến hệ sinh thái.

Nhưng khai thác không phải là cách duy nhất để có được kim cương.

Theo Hiệp hội Đá quý Quốc tế, viên kim cương được “trồng” trong phòng thí nghiệm (LGD) đầu tiên được sản xuất vào những năm 1950 và công nghệ này đã tiếp tục phát triển, cho phép các phòng thí nghiệm phát triển những tinh thể chất lượng đá quý với giá cả phải chăng - rẻ hơn tới 80% - mà không cần lo lắng về các khía cạnh đạo đức và tính bền vững của việc khai thác mỏ.

Và việc “trồng” kim cương nhân tạo có nghĩa là bạn có thể đưa việc sản xuất kim cương đến những nơi không ngờ nhất - bao gồm cả sa mạc.

Theo CNN, Các Tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE) là quốc gia dẫn đầu thế giới về xuất nhập khẩu kim cương nhưng lại không có mỏ kim cương nào. Vì vậy, doanh nhân Mohamed Sabeg đã nhìn thấy cơ hội không chỉ buôn bán kim cương mà còn phát triển chúng.

Năm 2022, ông đồng sáng lập Công ty 2DOT4 Diamonds có trụ sở tại Dubai, trở thành công ty đầu tiên sản xuất, cắt và đánh bóng những viên kim cương được “nuôi” trong phòng thí nghiệm ở UAE.

“Ý tưởng của chúng tôi là đưa mỏ đến tay người tiêu dùng. “Thay vì đưa kim cương 'bay' đi khắp thế giới, kim cương [của chúng tôi] được sản xuất và bán tại địa phương” - Sabeg nói.

Cách “trồng” kim cương
Tên công ty, 2DOT4, xuất phát từ chỉ số khúc xạ của kim cương: Tốc độ ánh sáng truyền qua viên kim cương so với không khí chậm hơn khoảng 2,4 lần.

Đối với Sabeg, việc có một cái tên liên quan đến đặc tính vật lý của đá quý là sự thể hiện rằng các sản phẩm được tạo ra trong phòng thí nghiệm giống hệt với các “tác phẩm” trong tự nhiên.“Sự khác biệt duy nhất là chúng tôi kiểm soát áp suất, chúng tôi kiểm soát nhiệt độ, chúng tôi kiểm soát các loại khí” - ông nói. “Với kim cương được khai thác, bạn không kiểm soát nó. Trái Đất làm điều đó.”Sabeg giải thích: Để phát triển một viên kim cương, bạn bắt đầu với một viên kim cương, được “trồng” trong phòng thí nghiệm hoặc được khai thác. Nó được gọi là “hạt giống” và thường dày khoảng 0,3-0,6mm. (2DOT4 tự tạo “hạt giống” từ những viên kim cương được “trồng trong nhà.”)

Được đặt bên trong lò phản ứng, "hạt giống" tiếp xúc với các loại khí như hydro, metan, oxy và argon. Nó cũng chịu áp suất lên tới 180 torrs - khoảng 2/3 áp suất ở đỉnh núi Everest - và đạt tới nhiệt độ 1.000 độ C. Bằng cách này, carbon lắng đọng từ từ trên lát mỏng.

Sau đó, việc nó tăng lên về lượng chỉ là vấn đề thời gian.

Sabeg giải thích: “Bạn quyết định tốc độ tăng trưởng bằng cách sử dụng các thông số khác nhau: Tốc độ càng chậm thì chất lượng của bạn sẽ càng tốt.”

Trung bình, 2DOT4 phát triển kim cương với tốc độ khoảng 0,01mm mỗi giờ. Điều này có nghĩa là cứ sau 24 giờ, viên đá lại phát triển chiều dài tương đương với độ dày của hai tờ giấy.

Khi viên kim cương đã tăng chiều cao lên ít nhất 5mm, mảnh đó được gọi là “khối” và có ba kết quả có thể xảy ra: Nó có thể được cắt thành nhiều hạt hơn, hạt này sẽ được đưa trở lại lò phản ứng để tạo ra nhiều kim cương hơn. Hoặc tùy theo nhu cầu, 2DOT4 sẽ cắt và đánh bóng viên đá quý. Sau đó, nó có thể được bán cho các thợ kim hoàn và nhà thiết kế hoặc biến thành một món đồ trang sức được thiết kế nội bộ.

Viên ngọc toàn cầu
Theo Paul Zimnisky, nhà phân tích và tư vấn ngành kim cương có trụ sở tại Mỹ, hiện tại, Mỹ, Trung Quốc và Ấn Độ “thống trị” ngành sản xuất LGD. Riêng Trung Quốc và Ấn Độ chiếm hơn 2/3 sản lượng toàn cầu.

Ngoài việc được dùng làm trang sức, kim cương nhân tạo trong phòng thí nghiệm còn được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt khi chế tạo các công cụ cắt xuyên qua các vật liệu dày và cứng như bêtông, đá cẩm thạch và kim loại.

Ví dụ, Trung Quốc có “di sản nhiều thập kỷ về sản xuất kim cương tổng hợp cho ứng dụng công nghiệp mài mòn, vì vậy họ có bí quyết và cơ sở hạ tầng để trở thành nhà sản xuất lớn kim cương nhân tạo cho đồ trang sức” - Zimnisky giải thích.Mặt khác, Ấn Độ từ lâu đã là quốc gia đi đầu trong lĩnh vực cắt và đánh bóng kim cương, đồng thời cũng áp dụng công nghệ LGD để “nhảy vào” sản xuất. Năm ngoái, nước này đã tiến hành cải cách thuế trong lĩnh vực này và cam kết tài trợ thêm để mở rộng hơn nữa ngành công nghiệp kim cương nhân tạo.Ahmed Bin Sulayem, Giám đốc Điều hành và Chủ tịch Điều hành của Trung tâm Hàng hóa Dubai, cho biết với vị thế của UAE là trung tâm giao dịch kim cương hàng đầu và những nỗ lực đa dạng hóa khỏi dầu mỏ, việc mở rộng sang ngành công nghiệp kim cương “trồng” trong phòng thí nghiệm có thể là một bước đi quan trọng đối với nền kinh tế của nước này.

Bin Sulayem cho biết: “Với sự phát triển của ngành LGD, tượng trưng cho sự giao thoa giữa công nghệ và thương mại, tiềm năng mà nó nắm giữ là rất lớn.”

Ông nói: “Sáu mươi năm trước, nếu bạn nói với ai đó rằng đây là viên kim cương tổng hợp hoặc được tạo ra trong phòng thí nghiệm, họ thậm chí sẽ không nhìn vào nó.” Tuy nhiên, thế hệ trẻ quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề đạo đức và môi trường liên quan đến việc khai thác mỏ và bị thu hút bởi giá cả phải chăng của hàng hóa xa xỉ, “vì vậy ngành công nghiệp này cần phải thích nghi.”

Tuy nhiên, việc gia nhập không gian sản xuất của LGD có thể là một thách thức. Theo Zimnisky, việc cạnh tranh với Ấn Độ và Trung Quốc sẽ khó khăn về quy mô, “trừ khi bạn có lợi thế cạnh tranh hoặc có một lĩnh vực kinh doanh thích hợp hoặc chuyên biệt.”

Tương lai lấp lánh
Các công ty khác của UAE đang “nối gót” 2DOT4 và thiết lập hoạt động kinh doanh LGD của họ tại Dubai, trong đó có Eviqe Diamonds, một phần của Tập đoàn HRA - công ty mới thành lập cơ sở sản xuất tại Tiểu Vương quốc chỉ vài tháng trước.

Trong khi đó, các thương hiệu địa phương như Etika và Eayni đang tiếp thị các thiết kế của họ - chỉ sử dụng đá quý được nuôi trong phòng thí nghiệm.

Đối với DMCC, mục tiêu là khuyến khích toàn bộ quá trình sản xuất được thực hiện nội bộ, như một cách tăng thêm giá trị cho sản phẩm cuối cùng và củng cố ngành công nghiệp địa phương.

Bin Sulayem cho biết: “Thông điệp chính mà chúng tôi đưa ra cho ngành công nghiệp kim cương được phát triển trong phòng thí nghiệm là đừng lãng phí thời gian của bạn vào việc bán kim cương: Hãy tập trung vào tác phẩm nghệ thuật cuối cùng.”./.

Một vụ trộm cách đây 30 năm trong hoàng cung Saudi Arabia đã châm ngòi hàng loạt vụ giết người bí ẩn và cuộc khủng hoảng ngoại giao Thái Lan - Saudi đến tận ngày nay.
Một buổi chiều năm 1989, tên trộm quyết định ra tay trong lúc vợ chồng hoàng tử Faisal của Vương quốc Saudi Arabia vắng nhà để đi nghỉ mát.
Kriangkrai Techamong làm công việc quét dọn trong tòa dinh thự, anh ta biết có 3 trong 4 két sắt chứa nữ trang, đá quý của ông chủ thường xuyên không khóa.
Ở Saudi Arabia, đây là một trọng tội có thể chịu hình phạt chặt tay, nhưng Kriangkrai quyết không bỏ qua cơ hội vàng để trang trải nợ nần và rời xa cuộc sống ngộp thở ở xứ này.
* SIÊU TRỘM XIÊM LA
Kriangkrai viện cớ để ở lại bên trong tòa nhà sau khi màn đêm buông xuống. Anh ta chờ đến khi mọi người ra về hết rồi lẻn vào phòng ngủ của hoàng tử Faisal, mở két sắt và khoắng hết những gì có thể.
Đêm đó, Kriangkrai giấu chiến lợi phẩm trong khắp dinh thự, những chỗ mà một người làm công lâu năm biết sẽ không ai chú ý. Trong một tháng tiếp theo, anh ta kiên nhẫn mang đi từng món và giấu chúng trong một kiện hàng lớn chuẩn bị gửi về Thái Lan.
Vào thời điểm vụ trộm bị phát giác, Kriangkrai đã tẩu thoát về Thái, riêng kiện hàng rời đi trước đó vài ngày. Các quan chức Saudi ước tính số báu vật bị mất nặng đến 30kg, trị giá gần 20 triệu USD.
Để qua lọt hải quan Thái, Kriangkrai bỏ một phong bì tiền dày cộp vào trong kiện hàng cùng mẩu giấy giải thích “số hàng là văn hóa phẩm khiêu dâm… xin các anh đừng kiểm tra”.
Kế hoạch diễn ra trót lọt, tuy nhiên Kriangkrai không thể chạy trốn công lý được lâu. Tháng 1-1990, tên trộm bị bắt giữ tại nhà riêng ở tỉnh miền bắc Lampang sau khi cảnh sát Thái được các đồng nghiệp Saudi thông báo.
* VIÊN KIM CƯƠNG XANH
Số ngọc quý và trang sức Kriangkrai ăn trộm lần lượt được thu hồi, nhưng từ đó cho đến lúc chúng được trao trả về Riyadh, một biến cố đã xảy ra: Các quan chức Saudi tuyên bố còn đến 80% báu vật bị mất tích, và nhiều món người Thái trả lại là đồ giả.
Điều khiến người Saudi cay đắng nhất là sự biến mất của viên kim cương xanh cực hiếm 50 carat, to bằng quả trứng. Trong tự nhiên, một vạn viên kim cương mới có một viên có màu, mà màu xanh dương lại vô cùng hiếm, chỉ có ở những viên đá hình thành ở độ sâu 600km trong lòng đất.
Không ai biết nguồn gốc viên kim cương Saudi, nhưng một chuỗi bi kịch cũng bắt đầu từ đây.
Đầu tháng 2-1990, hai quan chức thuộc Lãnh sự quán Saudi tại Bangkok đang lái xe đến trụ sở thì bị bắn chết bởi những tay súng lạ mặt khi chỉ còn cách điểm đến vài trăm mét. Cùng lúc đó, một tay súng khác xâm nhập căn hộ một đồng nghiệp của họ và bắn chết anh ta.
Vài tuần sau, một doanh nhân Saudi tên Mohammad al-Ruwaili được cử đến Bangkok để điều tra số châu báu mất tích, nhưng ông này cũng bị bắt cóc và không bao giờ được nhìn thấy nữa.
* AI LÀ THỦ PHẠM?
Mohammed Said Khoja là nhà ngoại giao Saudi với 35 năm kinh nghiệm. Ông được phái đến Bangkok ngay sau vụ trộm để giám sát cuộc điều tra. Vụ án này khiến ông phải ở lại đến mấy năm thay vì vài tháng như kế hoạch ban đầu.
Với tính cách thẳng hiếm thấy ở một nhà ngoại giao, Khoja nhiều lần xuất hiện trên mặt báo địa phương công khai cáo buộc cảnh sát Thái biển thủ số châu báu sau khi thu hồi, và các vụ giết người là nhằm che đậy hành động này.
Dưới áp lực của Saudi Arabia, Thái Lan tìm ra người đàn ông xử lý số châu báu do Kriangkrai mang về nước. Nhà lái buôn này bị cáo buộc là đã bán số hàng và đánh tráo bằng đồ giả.
Nhưng đến tháng 7-1993, vợ con nhà lái buôn bỗng mất tích, thi thể họ được phát hiện trong một chiếc Mercedes đậu ở ngoại ô Bangkok sau đó. Dù trên thi thể có dấu vết đánh đập, báo cáo pháp y kết luận họ chết do bị một chiếc xe tải tông.
Nhà ngoại giao Khoja lại xuất hiện trên mặt báo: “Tay giám định tưởng chúng tôi ngu. Đây không phải tai nạn. Bọn họ muốn che đậy vụ án”.
Hóa ra ông nói đúng. Sau đó, người ta phát hiện nhóm cảnh sát chịu trách nhiệm thu hồi châu báu đã biển thủ một số, cưỡng ép người lái buôn và giết chết vợ con ông ta. Tay chỉ huy tên Chalor Kerdthes phải thụ án tù 20 năm.
Sau vụ trộm và chuỗi án mạng, Saudi Arabia hạ cấp quan hệ với Thái Lan. Động thái này khiến số lao động Thái làm việc ở Saudi giảm từ hơn 200.000 xuống chỉ còn 15.000, làm tổn thất hàng tỉ đô la kiều hối cho nền kinh tế Thái Lan.
Quan hệ hai nước đến nay cũng không khá hơn bao nhiêu.
* 30 NĂM SAU
Đến nay đã 28 năm trôi qua từ khi Kriangkrai mãn hạn tù, và 30 năm sau cái đêm định mệnh trong hoàng cung Saudi. Ông cảm thấy lo lắng khi một nhóm phóng viên BBC tìm đến nhà.
“Những gì xảy ra với tôi là cơn ác mộng” - ông Kriangkrai trần tình.
“Khi cảnh sát đến, tôi chọn không phản kháng, tôi đầu hàng. Tôi còn trả lại số đá quý và giúp họ tìm lại những món đã bán. Nếu không phải vì những người quyền lực nhúng tay vào, câu chuyện đã không lớn đến vậy” - Kriangkrai kể lại.
Chalor Kerdthes và Kriangkrai là hai người duy nhất bị bỏ tù trong vụ án viên kim cương. Tháng 3 vừa qua, Tòa án Tối cao Thái Lan tuyên vô tội đối với 5 cựu cảnh sát liên quan đến vụ mất tích của doanh nhân người Saudi Mohammad al-Ruwaili.
Kriangkrai năm nay đã 61 tuổi. Ông từng xuống tóc đi tu 3 năm, trước khi hoàn tục vì phải lo cho gia đình. “Tôi muốn xuất gia để xóa lời nguyền của viên kim cương Saudi” - ông giải thích.
Dù đã vào chùa, Kriangkrai cho biết người ta vẫn tìm đến ông để hỏi nơi giấu viên kim cương xanh. Ông không nói gì càng làm họ nghi ngờ viên đá đang nằm đâu đó ở nhà ông.
Người Saudi đến nay vẫn chưa tìm lại được viên kim cương của họ.