Tổng thống Hàn Quốc sẽ bị luận tội thế nào

[sunshine1104]

Ông Yoon sẽ bị luận tội, đối mặt nguy cơ bị phế truất nếu đề xuất của phe đối lập hội đủ sự ủng hộ từ 2/3 trong số 300 nghị sĩ.

190 nghị sĩ thuộc 6 đảng đối lập Hàn Quốc do đảng Dân chủ dẫn đầu cùng một nghị sĩ độc lập rạng sáng 5/12 đệ trình đề xuất luận tội Tổng thống Yoon Suk-yeol lên quốc hội, liên quan việc ông ban thiết quân luật trong đêm trước đó. Quốc hội Hàn Quốc sẽ tiến hành bỏ phiếu luận tội Tổng thống trong vòng 24-72 giờ sau đó.

Đảng Dân chủ đối lập cũng đã đề xuất luận tội với cựu bộ trưởng quốc phòng Kim Yong-hyun, người đã xin từ chức sau khi đề xuất ban bố thiết quân luật với Tổng thống. Đảng này còn tuyên bố sẽ đề nghị truy tố ông Yoon, ông Kim và Bộ trưởng Nội vụ Lee Sang-min với cáo buộc phản quốc.

Hiến pháp Hàn Quốc cho phép quốc hội đề xuất luận tội nhằm vào tổng thống hoặc các quan chức cấp cao nếu cho rằng họ "vi hiến hoặc vi phạm bất kỳ luật nào trong quá trình làm việc". Đề xuất này cần được đưa ra bỏ phiếu tại quốc hội trong vòng 72 giờ.

Đề xuất luận tội tổng thống cần tối thiểu 2/3 phiếu nghị sĩ ủng hộ, trong khi các quan chức khác chỉ cần mức quá bán. Quốc hội Hàn Quốc hiện có 300 ghế, trong đó phe đối lập đang nắm 191, còn đảng Quyền lực Nhân dân cầm quyền kiểm soát 108 ghế, một ghế còn lại là nghị sĩ độc lập.

Để luận tội được Tổng thống Yoon, phe đối lập cần thuyết phục được sự ủng hộ từ ít nhất 8 nghị sĩ đảng Quyền lực Nhân dân để hội đủ mức cần thiết.

Đảng Quyền lực Nhân dân đã tuyên bố sẽ phản đối động thái luận tội Tổng thống tại quốc hội. Hiện chưa rõ có nghị sĩ nào thuộc đảng này sẽ đổi phe hay không. 18 nghị sĩ thuộc đảng cầm quyền từng tham gia phiên bỏ phiếu lúc rạng sáng 4/12 để thông qua nghị quyết dỡ lệnh thiết quân luật mà Tổng thống Yoon ban bố vài giờ trước đó.

Nếu đề xuất luận tội được thông qua tại quốc hội, tổng thống sẽ bị tước mọi quyền lực hành pháp. Quốc hội sau đó chuyển đề xuất lên Tòa án Hiến pháp, đề nghị cơ quan này luận tội và phế truất tổng thống trong thời hạn tối đa 180 ngày.

Trong thời gian chờ Tòa án Hiến pháp ra phán quyết, Tổng thống phải trao lại quyền hành cho Thủ tướng. Đây là điểm khác biệt cơ bản trong quá trình luận tội ở Hàn Quốc và Mỹ.

Tại Mỹ, sau khi bị Hạ viện luận tội, tổng thống vẫn được quyền điều hành đất nước cho đến khi Thượng viện ra quyết định cuối cùng. Ba tổng thống Mỹ đã bị Hạ viện luận tội nhưng sau đó được Thượng viện tha bổng.

Tại Hàn Quốc, vai trò định đoạt số phận chính trị của tổng thống bị luận tội được trao cho 9 thẩm phán Tòa án Hiến pháp. Các thẩm phán này sẽ nghe lập luận từ chủ tịch ủy ban tư pháp quốc hội và biện hộ của người bị luận tội hoặc đại diện pháp lý của họ trước khi bỏ phiếu.

Tổng thống sẽ bị phế truất nếu ít nhất 6 thẩm phán Tòa án Hiến pháp ủng hộ luận tội và Hàn Quốc sẽ tổ chức tổng tuyển cử trong vòng 60 ngày để bầu ra lãnh đạo mới.

Tuy nhiên, quá trình này có thể bị cản trở bởi Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc hiện chỉ có 6 thẩm phán, do ba người đã nghỉ hưu hồi tháng 10 mà chưa có ứng viên kế nhiệm. Cơ quan này đã bỏ quy định cần tối thiểu 7 thẩm phán để xử lý các vụ kiện, nhưng chưa rõ có áp dụng với trường hợp luận tội tổng thống hay không.

Nếu quy định cần ít nhất 7 thẩm phán để phán quyết về đề xuất luận tội tổng thống được duy trì, Tòa án Hiến pháp cần chờ đến khi quốc hội phê chuẩn ít nhất một thẩm phán mới để tiến hành bỏ phiếu.

Hàn Quốc từng chứng kiến một tổng thống bị luận tội và phế truất theo quy trình này. Tháng 12/2016, quốc hội Hàn Quốc bỏ phiếu thông qua đề xuất luận tội tổng thống Park Geun-hye liên quan các cáo buộc để bạn thân Choi Soon-sil can thiệp vấn đề của nhà nước, thông đồng với bà này nhằm moi tiền từ các doanh nghiệp lớn và lơ là trách nhiệm trong vụ chìm phà năm 2014 làm hơn 300 người chết.

Tháng 3/2017, Tòa án Hiến pháp ủng hộ việc luận tội và bà Park trở thành tổng thống Hàn Quốc đầu tiên bị phế truất. Sau khi bị phế truất, bà bị truy tố với nhiều cáo buộc như lạm quyền, nhận hối lộ, tống tiền và làm lộ bí mật nhà nước và lĩnh án tù hơn 20 năm. Tháng 12/2021, bà Park được Tổng thống khi đó là ông Moon Jae-in ân xá, trả tự do vì sức khỏe giảm sút.

Năm 2004, tổng thống Hàn Quốc khi đó là Roh Moo-hyun cũng bị quốc hội luận tội với cáo buộc vi phạm luật bầu cử. Tòa án Hiến pháp sau đó bác bỏ đề xuất và khôi phục quyền lực cho ông Roh.