Vấn nạn vượt xe buýt trường học ở Mỹ

[Romano]

Dù chính quyền các bang đã ban hành lệnh cấm vượt xe buýt trường học đang dừng đón trả học sinh, lắp camera phát hiện phương tiện vi phạm... nhưng nhiều vụ tai nạn thương tâm vẫn xảy ra.
Phạt nặng vẫn nhan nhản vi phạm
Tính đến năm 2023, toàn bộ 50 tiểu bang của nước Mỹ đã ban hành quy định cấm các phương tiện vượt qua xe buýt trường học khi đang dừng đỗ đón trả học sinh.Lúc này, tín hiệu đèn phía sau xe sẽ chuyển đỏ và một thanh chắn bên hông có gắn biển STOP (dừng lại) sẽ tự động bật ra, cảnh báo phương tiện đi sau không được vượt.

Nếu vi phạm, tài xế sẽ bị xử lý theo mức phạt tùy từng tiểu bang. Ví dụ bang California phạt tới 1.000 USD (hơn 25 triệu đồng), tước bằng lái 1 năm. Bang Georgia cũng phạt 1.000 USD nhưng kèm theo đó tài xế có thể phải chịu án tù lên tới 12 tháng. Tại bang Virginia, mức phạt lên đến 2.500 USD (gần 65 triệu đồng), có thể kèm theo mức phạt tù 12 tháng.

Tuy nhiên, tình trạng vi phạm quy định cấm vượt vẫn diễn ra nhan nhản, gây ra nhiều vụ tai nạn thương tâm.

Điển hình, vào tháng 10/2023 ở bang Alabama, một bé gái 15 tuổi đang chuẩn bị qua đường để lên xe buýt đi học thì một xe tải chạy phía sau thản nhiên lấn làn vượt lên, đâm trúng cháu bé và chỉ dừng lại khi lao vào ngôi nhà gần đó, cháu bé tử vong tại chỗ.

Đến tháng 12/2023, một xe đầu kéo cỡ lớn ở bang Texas đã đâm trúng một ô tô đang đỗ phía sau xe buýt trường học. Tài xế xe đầu kéo tiếp tục đánh lái sang phải và đâm tử vong một cậu bé 15 tuổi khi cháu vừa bước ra khỏi xe buýt.

Vào tháng 2/2024, một bé gái 8 tuổi ở bang Georgia đã bị tài xế ô tô lấn làn ngược chiều đâm trúng ngay khi đang chuẩn bị bước lên xe buýt. Cháu bé được đưa đi cấp cứu nhưng đã qua đời 3 ngày sau vì chấn thương quá nặng.

Vụ việc đã thôi thúc chính quyền bang Georgia thông qua luật nhằm tăng mức xử phạt với những người vượt xe buýt trường học sai quy định, trong đó có mức phạt tù.

Tranh cãi lắp camera xử phạt
Kể từ năm 2019, bảy tiểu bang ở Mỹ đã thông qua luật lắp đặt camera giám sát trên xe buýt trường học để phát hiện những tài xế vi phạm quy định cấm vượt, đến nay đã có hơn 20 tiểu bang áp dụng quy định lắp camera giám sát.Camera sẽ tự khởi động khi tài xế xe buýt dừng lại, bật đèn cảnh báo nhấp nháy màu đỏ, tự động phân tích, phát hiện phương tiện vi phạm quy định vượt xe bằng trí tuệ nhân tạo AI và gửi về cơ quan chức năng để xem xét xử phạt.

Chỉ tính trung bình ở 1 quận của New York, mỗi năm cơ quan chức năng xử phạt tới hơn 25 triệu USD vi phạm lỗi vượt xe buýt trường học.

"Không thể để ô tô gây nguy hiểm cho trẻ nhỏ như vậy. Chúng ta cũng không thể cử lực lượng vệ binh quốc gia đi theo mọi xe buýt trường học tại mọi điểm dừng", ông Paul Sabatino, cố vấn lập pháp hạt Suffolk (bang New York) nói và nhấn mạnh camera là cần thiết để chống lại các hành vi vượt qua xe buýt trường học đang dừng đỗ.

Song nhiều người cho rằng bằng chứng thu được từ camera trên xe buýt không đủ để chứng minh hành vi vi phạm. Tháng 11/2023, một tòa phúc thẩm tiểu bang New York đã bác bỏ biên bản phạt lỗi một phương tiện vượt xe buýt trường học sai quy định vì lý do trên.

Các thẩm phán cho biết, camera không chứng minh được xe buýt trường học có ra dấu hiệu đúng quy định hay không hoặc xe có đang thực sự đón trả học sinh tại thời điểm camera phát hiện vi phạm hay không.

Camera không phân loại được vi phạm
Theo báo Stateline, quyết định của tòa án ở New York có thể tạo tiền lệ nguy hiểm nếu những biên bản phạt tương tự cũng bị bác bỏ.

Tại Pittsburgh (bang Pennsylvania), thẩm phán James Motznik cũng thừa nhận ông phải bác bỏ hầu hết vụ kiện dựa trên camera xe buýt trường học vì không đủ bằng chứng từ camera, dù trung bình chỉ trong khoảng 6 tháng, Pittsburgh ghi nhận hơn 9.000 vụ vi phạm.

Vị thẩm phán phản đối cách thức thi hành pháp luật tại bang Pennsylvania khi hầu hết vi phạm phát hiện qua camera thường chỉ được quy vào dạng khiếu nại dân sự với mức phạt thấp hơn và không bị mất điểm bằng lái như luật giao thông quy định đối với hành vi vượt qua xe buýt trường học đang dừng.

"Nếu một sĩ quan cảnh sát chứng kiến vi phạm ở Pennsylvania, tài xế sẽ bị phạt 500 USD, tước bằng lái xe và mất điểm bằng lái. Tuy nhiên, nếu vi phạm chỉ được phát hiện qua camera, tài xế sẽ chỉ bị phạt 300 USD và không phải chịu hậu quả nào khác", thẩm phán nêu rõ.

Một vấn đề khác cũng gây khó cho cơ quan thi hành pháp luật, đó là nhiều phương tiện đi ở làn đường đã được ngăn cách bởi dải phân cách cứng, được phép vượt, nhưng vẫn bị camera ghi nhận là vi phạm quy định.

Nhiều bang như Massachusetts và Oregon đã cân nhắc quy định lắp camera nhưng cuối cùng không thông qua. Bang Connecticut đã đình chỉ dự án camera xe buýt trường học vào năm 2023 sau khi cơ quan lập pháp tranh luận gay gắt về mức phạt và tác động đối với nhóm người thu nhập thấp.