Theo như cái khó ló cái khôn và vai tṛ từ một đối tác của Nga phát hiện ra tương đối nhanh rằng hệ thống pḥng không của Ukraine có thể bắn hạ phần lớn UAV Shahed và Moscow cần có một vũ khí về cỗ máy sau chiến dịch nước này không kích Ukraine .
Nga tăng cường không kích, Ukraine vào thế bấp bênh
Trên nóc một ṭa nhà ở Kiev vào cuối tháng 11, một nhóm nhỏ t́nh nguyện viên mặc đồng phục không đồng bộ đang canh gác trong lo lắng. Vào ban ngày, tất cả đều là thẩm phán tại các ṭa án tối cao của Ukraine. Cứ hai tuần một lần, họ lại tập hợp lại thành một đơn vị pḥng không tạm thời, chỉ được trang bị một cặp súng máy thời Liên Xô để bắn hạ các đàn máy bay không người lái.
Yuriy Chumak, một trong những t́nh nguyện viên và là thẩm phán Ṭa án Tối cao đang tại nhiệm, cho biết đó là "cách rẻ nhất".
Công việc của họ đă trở nên nguy hiểm hơn rất nhiều trong những tháng gần đây khi Nga tăng cường tấn công bằng máy bay không người lái, gây kinh hoàng cho các thành phố của Ukraine gần như hàng ngày.
Trong 6 tháng qua, các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Nga đă tăng từ khoảng 400 vụ vào tháng 5 lên hơn 2.400 vụ vào tháng 11, theo số liệu thống kê của CNN từ các lực lượng vũ trang Ukraine. Đă có ít nhất 1.700 cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào tháng 12.
Điều đó đă khiến Ukraine rơi vào t́nh thế bấp bênh. Chỉ vài tuần nữa là Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump sẽ trở lại Nhà Trắng với lời hứa chấm dứt chiến tranh, khả năng hỗ trợ quân sự trong tương lai của Mỹ cho Kiev đang trở nên không chắc chắn.
Pḥng không Ukraine hạ phần lớn tên lửa Shahed: Nga cái khó ló cái khôn
Khi cuộc tấn công leo thang, CNN đă phát hiện ra những chi tiết mới về việc mở rộng một nhà máy bí mật thúc đẩy cuộc chiến máy bay không người lái của Moscow. Nhà máy tại Khu kinh tế đặc biệt Alabuga, ở vùng Tatarstan phía nam của Nga, đă tăng đáng kể quy mô sản xuất máy bay không người lái tấn công và giám sát.
Các nguồn tin ẩn danh cho CNN biết nhà máy hiện cũng đang sản xuất hàng ngh́n máy bay không người lái "mồi nhử", được thiết kế để làm suy yếu khả năng pḥng thủ của Ukraine. H́nh ảnh vệ tinh do CNN và các chuyên gia phân tích cho thấy hai ṭa nhà bổ sung đă được xây dựng tại địa điểm này và an ninh được tăng cường.
Sự thay đổi ở nhà máy Alabuga. Ảnh: CNN
Sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt vào Ukraine, nước này đă bắt đầu nhập khẩu máy bay không người lái Shahed của Iran. Nhưng đến đầu năm 2023, Moscow và Tehran đă kư một thỏa thuận trị giá 1,75 tỷ đô la để Nga sản xuất máy bay không người lái trong nước, theo các tài liệu bị ṛ rỉ do nhóm t́nh báo mạng InformNapalm của Ukraine cung cấp cho CNN.
Khu kinh tế đặc biệt Alabuga, nằm cách Moscow khoảng 600 dặm về phía đông, ban đầu được thành lập vào năm 2006 để thu hút các công ty phương Tây với các khoản giảm thuế hấp dẫn. Nhưng sau khi chiến tranh nổ ra, một phần của khu đất đă mở rộng đáng kể từ khi chuyển sang sản xuất quân sự, theo h́nh ảnh vệ tinh.
Alabuga hiện là nhà máy chính sản xuất máy bay không người lái Shahed-136 – hay Geran-2, theo cách gọi của Nga - với thỏa thuận sản xuất 6.000 chiếc vào tháng 9 /2025, theo các tài liệu bị ṛ rỉ. Alabuga dường như đă hoàn thành hợp đồng đó. Nhà máy đă sản xuất 2.738 máy bay không người lái Shahed vào năm 2023 và tăng gấp đôi trong 9 tháng đầu năm 2024.
Ngoài Shahed, có vẻ như Alabuga đă sản xuất máy bay không người lái "mồi nhử" công nghệ thấp kể từ mùa hè.
"Quân đội Nga phát hiện ra tương đối nhanh rằng hệ thống pḥng không của Ukraine có thể bắn hạ phần lớn Shahed", Samuel Bendett, cố vấn tại CNA, một tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận có trụ sở tại Virginia, cho biết.
"Nga cần một vũ khí, một hệ thống về cơ bản có thể tạo ra vô số mục tiêu giả cho lực lượng pḥng thủ Ukraine", ông nói thêm.
Vào tháng 6/2023, Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ đă công bố h́nh ảnh vệ tinh của khu phức hợp và xác định hai ṭa nhà có liên quan đến sản xuất máy bay không người lái. Các tài liệu nội bộ do Viện Khoa học và An ninh Quốc tế thu được đă xác nhận vị trí và tiết lộ rằng Alabuga là bên chính chịu trách nhiệm sản xuất và cung cấp máy bay không người lái Shahed cho quân đội Nga.
Từ tháng 3 đến tháng 9, hai ṭa nhà mới đă xuất hiện, làm tăng diện tích của địa điểm sản xuất lên 55%, theo phân tích h́nh ảnh vệ tinh của CNN.
Chú thích ảnh
Mặc dù không rơ mục đích chính xác của các ṭa nhà mới, nhưng chúng nằm trong hàng rào an ninh xung quanh hai công tŕnh ban đầu, cho thấy chúng là một phần của cùng một hoạt động, David Albright, cựu thanh tra vũ khí của Liên Hợp Quốc nói với CNN.
Từ tháng 6 đến tháng 9, việc xây dựng bắt đầu ở lối đi trên cao kết nối các ṭa nhà mới và ban đầu, được hoàn thành vào tháng 11, theo h́nh ảnh vệ tinh. Việc xây dựng một lối đi khác đang được tiến hành và có vẻ sẽ kết nối các ṭa nhà ban đầu với các kư túc xá công nhân gần đó, một trong số đó đă bị tấn công trong một cuộc không kích bằng máy bay không người lái tầm xa của Ukraine vào tháng 4. Hơn 10 người đă bị thương trong cuộc tấn công, truyền thông nhà nước Nga đưa tin.
Albright và nhóm của ông cũng xác định được lưới trên đỉnh của cả 4 ṭa nhà, mà họ đánh giá là lồng "chống máy bay không người lái" được thiết kế để bảo vệ cơ sở, cho thấy mối lo ngại ngày càng tăng về vấn đề an toàn tại địa điểm này.
Hé lộ vai tṛ của một đối tác
Khi Alabuga tập trung vào việc tăng cường sản xuất, một đối tác khác dường như đang vào cuộc để giúp giảm bớt các vấn đề liên quan đến lệnh trừng phạt trong chuỗi cung ứng: Trung Quốc.
Từ tháng 9/2023 đến tháng 6/2024, 34 công ty Trung Quốc đă "hợp tác" với Alabuga, kư các hợp đồng trị giá khoảng 700 triệu nhân dân tệ, tương đương hơn 8 tỷ rúp (96 triệu đô la), các nguồn tin trong t́nh báo quốc pḥng Ukraine nói với CNN. Các nguồn tin cho biết những công ty đó đă cung cấp các bộ phận và vật liệu, thiết bị sản xuất để sản xuất UAV và một công ty thậm chí c̣n cung cấp thiết bị gây nhiễu để bảo vệ Alabuga khỏi các cuộc tấn công của máy bay không người lái.
Theo các nguồn tin, máy bay không người lái Gerbera dựa trên nguyên mẫu của Trung Quốc từ một công ty có tên là Skywalker Technology, công ty này cũng đang cung cấp "bộ dụng cụ" để chế tạo chúng. Một hợp đồng ban đầu cho 2.000 bộ dụng cụ đă được kư vào tháng 5, với Skywalker đề nghị cung cấp thêm 8.000 bộ nữa vào tháng 7, họ cho biết.
CNN đă liên hệ với Skywalker Technology để xin b́nh luận nhưng chưa nhận được phản hồi.
Vai tṛ của Trung Quốc tại Alabuga có vẻ sẽ c̣n phát triển hơn nữa. Chỉ cách địa điểm này vài dặm, một trung tâm vận tải mới đang được xây dựng. "Khu phức hợp hậu cần Đặng Tiểu B́nh", được đặt theo tên của cố lănh đạo Trung Quốc, là tuyến đường sắt trực tiếp giữa Nga và Trung Quốc, dự kiến sẽ vận chuyển tới 100.000 container mỗi năm, theo một video quảng cáo.
Bắc Kinh khẳng định rằng họ chưa bao giờ cung cấp vũ khí sát thương cho bất kỳ bên nào trong cuộc chiến ở Ukraine.
Đáp lại yêu cầu b́nh luận của CNN về máy bay không người lái, văn pḥng phát ngôn viên Bộ ngoại giao Trung Quốc cho biết trong một tuyên bố rằng Trung Quốc duy tŕ "lập trường khách quan và trung lập về vấn đề Ukraine", đồng thời nói thêm rằng nước này "kiểm soát chặt chẽ việc xuất khẩu hàng hóa sử dụng kép cho mục đích quân sự và dân sự".