Tranh giành ảnh hưởng ngày càng tăng giữa PA và Hamas tại Bờ Tây

[Romano]

Tại Bờ Tây, cuộc tranh giành ảnh hưởng giữa chính quyền Palestine (PA) và Hamas đang diễn ra sau khi Hamas mất quyền kiểm soát tại Dải Gaza.Các hoạt động an ninh của PA tại thành phố Jenin và trại tị nạn lân cận nhằm ngăn chặn một cuộc chiến tranh giống tại Dải Gaza lặp lại ở Bờ Tây bằng cách cản trở tham vọng của Hamas, tổ chức đang mong muốn kiểm soát lãnh thổ sau khi mất Dải Gaza.

Thành phố Jenin ở phía bắc Bờ Tây, cùng với trại tị nạn cùng tên, từ lâu đã là thành trì của các chiến binh vũ trang liên kết với các phe phái Palestine như Hamas và các nhóm thánh chiến Hồi giáo.

Trong thời gian qua, lực lượng an ninh Palestine đã tiến hành một chiến dịch quy mô lớn ở Jenin để khôi phục luật pháp và trật tự, đồng thời ngăn chặn các phần tử phá hoại leo thang căng thẳng, lo ngại về những hậu quả tương tự như bạo lực đã chứng kiến ở Dải Gaza trong 14 tháng qua.

Thách thức phức tạp cho PA

Lực lượng an ninh PA phải đối mặt với một thách thức phức tạp ở Jenin và các thành phố phía bắc Bờ Tây khác, nơi một tập hợp các chiến binh phe phái cứng rắn và tội phạm thông thường đã tìm thấy nơi ẩn náu. Những cá nhân này nhận được các khoản thanh toán hàng tháng, vũ khí và đồng phục đồng thời tham gia vào các hoạt động như tống tiền, trộm cắp và các hành vi phạm tội khác, thường là dưới vỏ bọc kháng chiến vũ trang.

Trong khi tiền tài trợ được cho là chảy từ Iran, vũ khí thường xâm nhập vào Bờ Tây thông qua những kẻ buôn lậu mua chúng từ những người lính Israel lấy từ các căn cứ quân sự.

Một số quan chức an ninh Palestine tuyên bố rằng một phần số vũ khí này được buôn lậu với sự chấp thuận ngầm từ chính quyền Israel. Thậm chí, có những ý kiến cho rằng súng có thể chứa chip theo dõi, cho phép tình báo Israel giám sát các hoạt động của người nhận.

Khi cuộc chiến ở Gaza kéo dài sang tháng thứ 15, các báo cáo tình báo của Palestine và phân tích của các chuyên gia cho thấy một nỗi sợ hãi ngày càng tăng về một cuộc tấn công trên bộ quy mô lớn sắp xảy ra của Israel vào các thành phố Bờ Tây. Các tuyên bố từ các nhân vật chính phủ Israel, bao gồm Bộ trưởng An ninh Itamar Ben Gvir và Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich, đã làm dấy lên lo ngại rằng Israel có thể tìm cách giải tán PA, sáp nhập Bờ Tây hoặc quay trở lại tình trạng trước năm 1987 trước cuộc “Intifada” đầu tiên.

PA nhận thức được rằng một số thành phần trong chính phủ Israel rất muốn triển khai quân đội để tràn vào các thành phố ở Bờ Tây và giải tán hoàn toàn PA. Bất kỳ sự cố nào cũng có nguy cơ gây ra một phản ứng dây chuyền có thể dẫn đến xung đột công khai giữa người Palestine và Israel ở Bờ Tây. Mặc dù không bên nào có vẻ mong muốn leo thang như vậy, nhưng những tổn thất nặng nề đối với những người dân bình thường, những người không liên quan đến các nhà lãnh đạo dàn dựng xung đột từ các trung tâm chỉ huy an toàn, vẫn là một mối quan tâm nghiêm trọng.

Lời cầu cứu từ Gaza

Ngay cả ở Gaza, ngày càng có nhiều lo ngại rằng sự hỗn loạn mà họ phải chịu đựng có thể lan sang Bờ Tây. Nhiều video từ Gaza cho thấy những phụ nữ đau buồn, những đứa trẻ đang khóc và những người cha đau khổ van xin chấm dứt khủng hoảng và PA trở lại.

Một phản ứng bất ngờ đối với các hoạt động an ninh của PA ở Jenin đã xuất hiện từ Gaza, nơi 33 nhân vật nổi bật từ các nền tảng chính trị khác nhau đã ký một lá thư ngỏ gửi tới Tổng thống Palestine Abbas và công chúng Palestine. Lá thư kêu gọi PLO khẳng định quyền lực của mình đối với Gaza trong bất kỳ thỏa thuận thời hậu chiến nào. Nhấn mạnh vai trò của PLO là "đại diện hợp pháp duy nhất của người dân Palestine", những người ký tên nói rõ rằng Hamas không còn được chấp nhận và không nên có vai trò gì trong chính phủ tương lai của Gaza.

Dân thường Palestine ở Gaza đã phải hứng chịu gánh nặng của cuộc chiến, trả một cái giá to lớn bằng sinh mạng, tương lai và ước mơ cho điều mà nhiều người coi là canh bạc thảm khốc của Hamas vào ngày 7/10/2024.

Hamas dường như đã đánh mất những cơ hội còn lại để được đưa vào bất kỳ chính phủ tương lai nào của Gaza. Mặc dù không bên nào có vẻ sẵn sàng trao cho Hamas một vai trò, nhưng nhóm này vẫn tuyệt vọng để đảm bảo ngay cả một vị trí nhỏ để tuyên bố rằng họ không hoàn toàn thất bại.

Không có gì đáng ngạc nhiên khi 33 nhân vật Palestine đưa ra một tuyên bố như vậy. Kiệt sức vì cuộc chiến không ngừng và đau khổ ở Gaza, họ tin rằng chỉ có PA mới có thể giải quyết những thách thức ngày càng tăng của khu vực. Tuy nhiên, trước khi tập trung vào Gaza, PA đã ưu tiên giải quyết các vấn đề leo thang ở Jenin và Tulkarem.

Nhiều người Palestine tin rằng có mối liên hệ chặt chẽ giữa các sự kiện ở Gaza và tình trạng bất ổn ở Jenin. Đối với PA, việc khôi phục luật pháp và trật tự ở Jenin là điều cần thiết để duy trì uy tín của mình với tư cách là cơ quan quản lý duy nhất của người dân Palestine.Tuy nhiên, cuộc đàn áp của PA đối với Lữ đoàn Jenin cũng xuất phát từ nhận thức của họ rằng cả Hamas và, ở mức độ thấp hơn, các nhóm thánh chiến đều có mục đích gây bất ổn và cuối cùng thay thế PA.

Sự sụp đổ của PA bị hầu hết người Palestine coi là một thảm họa quốc gia, kể cả những người chỉ trích chính phủ. Chỉ trích PA là một chuyện; mong muốn nó sụp đổ lại là một chuyện khác. Những thách thức leo thang ở Jenin và Tulkarem đã thúc đẩy PA phải hành động quyết đoán.Điểm bùng phát xảy ra khi các chiến binh nhắm mục tiêu vào các nhân viên an ninh của PA và đặt bom xe ở các khu vực đông dân cư. Quá phẫn nộ trước sự leo thang này, Tổng thống Abbas đã triệu tập một cuộc họp với các lãnh đạo an ninh PA và ra lệnh trực tiếp để khôi phục luật pháp và trật tự. Điều này đánh dấu việc triển khai Sư đoàn 101 tinh nhuệ của PA.

Được quốc tế công nhận là một đơn vị SWAT, Sư đoàn 101 của PA là một lực lượng đặc biệt chống khủng bố và triển khai nhanh chóng được huấn luyện bài bản. Vào tháng 5/2016, đơn vị này đã giành vị trí đầu tiên tại cuộc thi Warrior thường niên lần thứ tám ở Jordan, vượt qua 27 đội từ 11 quốc gia, bao gồm Iraq, Jordan, Cộng hòa Séc, Hy Lạp, Pakistan, UAE, Kazakhstan và Trung Quốc.

"Quyết định triển khai Sư đoàn 101 không hề dễ dàng", một sĩ quan An ninh phòng ngừa cấp cao cho biết trong một cuộc thảo luận riêng về tình hình ở Jenin và Nur Shams. Ông lưu ý rằng bất kỳ động thái quân đội nào của PA trong Bờ Tây đều cần sự phối hợp với quân đội Israel để tránh các cuộc đụng độ tiềm tàng, đặc biệt là do căng thẳng gia tăng do cuộc chiến của Israel ở Gaza và các hành động của họ ở Bờ Tây.

Tuy nhiên, ông cho biết: “Những gì cần phải làm thì phải làm. Chúng tôi đã tiến vào các khu vực có vấn đề để ngăn chặn sự leo thang, hy vọng giảm thiểu thương vong. Thật không may, chúng tôi đã phải đối mặt với tiếng súng và hứng chịu những mất mát".

Ngày 26/12/2024, sĩ quan An ninh phòng ngừa Ibrahim Jum'ah Qaddoumi đang đóng quân tại tiền đồn của mình trong trại tị nạn Jenin khi anh ta phát hiện năm thanh niên, từ 12 đến 15 tuổi, đang tiến đến với những chai xăng. Tin rằng họ không gây ra mối đe dọa trực tiếp có thể biện minh cho việc sử dụng vũ lực gây chết người, Qaddoumi đã kiềm chế không nổ súng. Đột nhiên, những thanh niên ném bom xăng, đốt cháy căn phòng. Qaddoumi đã tử vong do ngạt khói, trong khi năm đồng nghiệp của ông phải nhập viện vì ngạt khí.

Chuẩn tướng Anwar Rajab, người phát ngôn của cơ quan an ninh PA, tuyên bố rằng cuộc tấn công được dàn dựng bởi các thành phần do nước ngoài hậu thuẫn.

Khi được hỏi về chiến dịch an ninh của PA ở Jenin, Chuẩn tướng Anwar Rajab tuyên bố rằng chiến dịch sẽ tiếp tục vô thời hạn. "Sẽ không có đàm phán, cũng như không có bất kỳ giải pháp nửa vời nào", ông tuyên bố. Rajab nhấn mạnh rằng tất cả những cá nhân mà PA muốn bắt giữ phải đầu hàng và giao nộp vũ khí. Ông cam kết rằng các lực lượng an ninh PA sẽ theo dõi mọi chiến binh, khẳng định: "Công lý chắc chắn sẽ được thực thi, dù họ ẩn náu ở đâu".

Sai lầm của Hamas?

Chiến dịch Jenin được nhiều người Palestine coi là một cuộc thử nghiệm quan trọng đối với PA. Cả PA và phần lớn công chúng đều quyết tâm tránh thất bại, vì một kết quả như vậy sẽ là một chiến thắng cho Hamas, các nhóm thánh chiến và những nước tiếp tục tài trợ cho các nhóm phản đối Tổ chức giải phóng Palestine (PLO) và nền tảng giải pháp hai nhà nước dựa trên biên giới năm 1967.

Không có gì đáng ngạc nhiên, các nhà lãnh đạo cánh Fatah và PLO đã mô tả tình hình ở Jenin là một nỗ lực phối hợp của các nhóm nổi dậy nhằm kích động PA vào một cuộc đối đầu công khai với Israel. Hamas dường như đang dẫn đầu chiến lược này, hy vọng rằng khi không có PLO, họ có thể tiếp quản Bờ Tây với sự kháng cự tối thiểu. Tuy nhiên, đây có thể là một bước đi tính toán sai lầm khác của Hamas.