Donald Trump trở thành tân thực dân?

[vuitoichat]

Theo như có những phát biểu của tổng thống thứ 47 của Mỹ trong buổi họp báo mới đây với thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tưởng chừng «đầy tính nhân văn», mang lại «cơ hội phát triển kinh tế», khi nghĩ đến số phận của «khoảng 1,7 hoặc 1,8 triệu» người Palestine «từ nhiều thập niên qua» sống trong «vùng đất không thể ở được», nhưng đã gây phẫn nộ trên toàn thế giới, từ các nước đồng minh cho đến các đối tác, cũng như ngay trong nước Mỹ.

Các tòa nhà bị phá hủy ở dải Gaza nhìn từ Địa Trung Hải, ngày 25/06/2024. AP - Leo Correa

Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn đưa hết người Palestine ở dải Gaza sang định cư vĩnh viễn ở Jordanie, Ai Cập hoặc bất kỳ nơi nào mà họ « được sống tuyệt vời, hàng ngày không phải lo mất mạng », tái thiết dải đất dài 40 km thành thiên đường bên bờ Địa Trung Hải như vùng Côte-d’Azur - Riveria ở Pháp.

Theo ông Donald Trump, « không nên coi nhẹ quyết định này » và « Mỹ muốn sở hữu lâu dài » Gaza, dù sau đó Nhà Trắng đính chính là không có ý định đưa quân đến đó hoặc tài trợ cho chương trình tái thiết.

Những phát biểu của tổng thống thứ 47 của Mỹ trong buổi họp báo ngày 04/02/2025 với thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tưởng chừng « đầy tính nhân văn », mang lại « cơ hội phát triển kinh tế », khi nghĩ đến số phận của « khoảng 1,7 hoặc 1,8 triệu » người Palestine « từ nhiều thập niên qua » sống trong « vùng đất không thể ở được », nhưng đã gây phẫn nộ trên toàn thế giới, từ các nước đồng minh cho đến các đối tác, cũng như ngay trong nước Mỹ. Một kế hoạch « thanh trừng sắc tộc », theo cáo buộc của Liên Hiệp Quốc và phe đối lập Dân Chủ Mỹ. Tờ The New York Times coi đây là « một trong những ý tưởng khiêu khích nhất mà một lãnh đạo Mỹ dám đưa ra từ nhiều năm qua ».

Bành trướng bằng sức mạnh, Trump tự xếp ngang hàng với Putin

Theo nhận định với Le Figaro của chuyên gia Michel Duclos, thuộc Viện Montaigne, khi tuyên bố muốn sở hữu lâu dài dải Gaza, tổng thống Trump dường như đi theo chủ nghĩa bành trướng, « tự đặt mình ngang hàng với nước Nga của tổng thống Putin hoặc với Trung Quốc », đi ngược lại với truyền thống từ một thế kỷ qua của Mỹ, đặc biệt là với chủ trương « Nước Mỹ trên hết ».

Một lần nữa ông Trump lại mang tư tưởng kinh doanh, mặc cả để gây áp lực đối với những sự kiện địa-chính trị toàn cầu. Ý tưởng biến Gaza thành thiên đường miền Địa Trung Hải dường như được tổng thống Mỹ « vay mượn » từ con rể Jared Kushner, trùm bất động sản, khi trả lời phỏng vấn với Trường Havard năm 2024.

Tuy nhiên, « dù đó chỉ là những từ ngữ, công cụ của một chiến thuật đàm phán kỳ lạ », theo phát biểu của cựu sĩ quan Mỹ Marc Plymeropoulos trên đài MSNBC ngày 05/02, « thì sáng nay, người Mỹ thấy bớt an toàn hơn ». Cụ thể, theo báo The New York Times, ông Trump đang mở chiếc « hộp Pandora » ở Trung Đông.

Kế hoạch bất khả thi

Về mặt tư pháp, kế hoạch của tổng thống Mỹ là bất khả thi. Thứ nhất, cưỡng ép hoặc trục xuất người ra khỏi các vùng đất bị chiếm đóng là « hoàn toàn bị nghiêm cấm », theo Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc. Chính quyền Trump sẽ bị xếp ngang với những tội ác trục xuất trong quá khứ như đối với người Do Thái trong Thế Chiến II, các sắc tộc thiểu số và xã hội dưới thời Mao Trạch Đông ở Trung Quốc, hoặc tại Cam Bốt dưới thời Khờme Đỏ, hoặc trong cuộc nội chiến Nam Tư…

Nếu kiểm soát dải Gaza, Mỹ đi ngược với nguyên tắc toàn vẹn lãnh thổ, được quy định trong điều 2§1 của Hiến Chương Liên Hiệp Quốc. Ngoài ra, Israel hiện mới là nước đang chiếm đóng dải Gaza và đang rút dần quân theo thỏa thuận ngừng bắn với Hamas, trong khi theo đính chính của Nhà Trắng, Hoa Kỳ « không có ý định triển khai quân ở Gaza ».

Tiếp đến, khi đơn phương quyết định về số phận của người dân ở Gaza, cũng như số phận của khu vực mà không tham vấn bất cứ ai, Hoa Kỳ có nguy cơ để mất đồng minh, đối tác và chuốc thù với các đối thủ. Jordanie và Ai Cập, bỗng dưng được nhắc làm điểm đến mới của người dân Gaza, đã phản đối đề xuất của tổng thống Trump. Iran, đối thủ của Mỹ trong khu vực, kịch liệt phản đối kế hoạch, còn lực lượng Houthi ở Yemen lên án « thái độ hợm hĩnh của Mỹ », đe dọa « dùng mọi sức mạnh đáp trả » và sẽ « không còn lằn ranh đỏ ».

Cuối cùng, nếu Mỹ tiếp quản Gaza và trục xuất người Palestine thì giải pháp « Hai Nhà nước » coi như bị chấm dứt, vì không có người Palestine tham gia, trong khi đây là phương án được thế giới ủng hộ. Các nước Ả Rập, từ đồng minh đến đối tác và đối thủ của Mỹ, sẽ không bao giờ chấp nhận ý đồ của tổng thống Trump.