Vì sao có tên gọi Tết Nguyên tiêu?

[miro1510]

Tết Nguyên tiêu cũng gọi là Nguyên Tịch, Nguyên Dạ, còn gọi là Tết Thượng Nguyên. Nguyên tiêu nghĩa là đêm trăng đầy nhất của tháng đầu tiên trong năm, tức rằm tháng giêng.

Các gia đình chuẩn bị mâm lễ cúng rằm tháng giêng để bày tỏ lòng thành kính đối với ông bà, tổ tiên, cầu mong một năm may mắn, an lành

Sau một năm lao động vất vả, người dân tự thưởng cho mình một thời gian ngắn để nghỉ ngơi, du xuân. Tết Nguyên tiêu đánh dấu sự kết thúc tháng “ăn chơi” để bắt tay vào công việc của một năm mới.

Tết Nguyên tiêu cũng gọi là Nguyên Tịch, Nguyên Dạ, còn gọi là Tết Thượng Nguyên. Nguyên tiêu nghĩa là đêm trăng đầy nhất của tháng đầu tiên trong năm, tức rằm tháng giêng. Đêm trăng sáng khởi đầu của một năm mới với hương khí tinh nguyên của tiết trời ấm lành, tràn đầy sức sống mùa xuân.

Theo các kinh sách Phật giáo, ngày mùng một và ngày rằm là ngày của Phật hay của Bụt. Ngày rằm tháng giêng là ngày duyên lành phổ độ, ngày Đức Phật giáng lâm xuống các chùa chiền để chứng độ lòng thành của tín chúng đạo hữu. Cho nên các ngôi chùa vào rằm tháng giêng đèn hoa cờ phướn kết dày lộng lẫy, người người đi lễ Phật rất đông, để cầu xin Đức Phật phù hộ cho mọi sự được thiện lành, bình an.

Bởi vậy cho nên dân gian mới có câu:

"Lễ Phật quanh năm không bằng ngày rằm tháng giêng"

hoặc: "Ăn chay quanh năm không bằng ngày rằm tháng giêng".

Rằm tháng giêng năm 2025 (tức ngày 15 tháng 1 âm lịch) sẽ rơi vào thứ tư, ngày 12/2/2025. Theo quan niệm dân gian, giờ Ngọ (từ 11-13h) được xem là thời điểm lý tưởng để tiến hành lễ cúng rằm.

Người ta tin rằng, đây là khoảng thời gian mà trời đất giao hòa, thần linh dễ chứng giám lòng thành của con người. Tuy nhiên, nếu không thể thực hiện lễ cúng vào đúng giờ này, gia chủ vẫn có thể tiến hành từ sáng ngày 14 đến trước 19 giờ ngày 15 tháng giêng.

Người Việt rất coi trọng việc cúng lễ ngày rằm tháng giêng, chuẩn bị lễ vật tươm tất dâng thần linh và gia tiên, bởi đây là ngày rằm đầu tiên của năm mới.

Văn khấn rằm tháng giêng theo sách "Văn khấn cổ truyền Việt Nam" - Nhà xuất bản Văn hóa thông tin:

Con lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản gia thổ địa Long Mạch

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn thần

Con kính lạy ngài tiền hậu địa chủ tài thần

Tín chủ (chúng) con là:... trú tại:...

Hôm nay là ngày rằm tháng giêng năm Ất Tỵ, tín chủ con thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật, kim ngân trà quả đốt nén hương thơm dâng lên trước án. Chúng con thành tâm kính mời ngài Kim Niên đương cai Thái Tuế chí đức Tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng Chư vị Đại Vương, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, ngài Bản gia Thổ địa, Long Mạch Tôn thần, các ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Phúc đức chính thần, các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.

Cúi xin các ngài nghe thấu lời mời thương xót thương tín chủ giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ chúng con toàn gia an lạc, công việc hanh thông. Người người được bình an, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

(Một số thông tin có tính chất tham khảo)