Ngân hàng Trung ương Nga cảnh báo giá dầu giảm mạnh

[Romano]

Ngân hàng Trung ương Nga cảnh báo giá dầu có thể sụp đổ như thập niên 1980, tái diễn cú sốc từng góp phần làm Liên Xô tan rã.
Ngân hàng Trung ương Nga đã cảnh báo các nhà hoạch định chính sách Điện Kremlin về khả năng Mỹ và Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) có thể đẩy giá dầu xuống thấp bằng cách tăng mạnh nguồn cung trên thị trường.

Động thái này có thể khiến giá dầu rơi vào vòng xoáy sụt giảm kéo dài như thập niên 1980 - một trong những yếu tố góp phần dẫn đến sự sụp đổ của Liên Xô, theo Reuters.

Cảnh báo được đưa ra chỉ vài tuần trước khi Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin bắt đầu đàm phán nhằm chấm dứt cuộc xung đột tại Ukraine.

Tổng thống Trump cho biết ông có thể áp đặt thêm các lệnh trừng phạt đối với Nga nếu hai bên không đạt được thỏa thuận hòa bình. Ông cũng cam kết tăng cường sản lượng dầu của Mỹ và kêu gọi Saudi Arabia (quốc gia dẫn đầu OPE) đẩy mạnh khai thác để hỗ trợ nền kinh tế toàn cầu.

Lo ngại về kịch bản giá dầu lao dốc

Theo Reuters, cảnh báo trên được nêu trong một tài liệu trình bày tại cuộc họp do Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin chủ trì vào tháng 2.

Ngân hàng Trung ương Nga thường xuyên đánh giá các rủi ro kinh tế trong các báo cáo mật ít nhất một lần mỗi năm. Tuy nhiên, tài liệu không nêu cụ thể kịch bản nào có thể khiến Mỹ và OPEC tràn ngập thị trường dầu mỏ, cũng như mức độ rủi ro của viễn cảnh này.

Trước đó, trong các báo cáo từng được Reuters tiếp cận, ngân hàng này cũng xác định giá dầu là một trong những yếu tố rủi ro đối với nền kinh tế Nga, nhưng chưa từng đi sâu vào nguy cơ suy giảm kéo dài của giá dầu. Cùng với Ngân hàng Trung ương, Bộ Kinh tế Nga cũng có một báo cáo riêng trình bày tại cuộc họp, trong đó đề cập đến các nguy cơ khác như suy giảm đầu tư, chi phí gia tăng và nợ xấu.

Trong khi Mỹ vẫn có thể tiếp tục gia tăng sản lượng dầu, phần lớn nguồn cung bổ sung dự kiến đến từ các quốc gia ngoài OPEC như Guyana, Brazil và Kazakhstan - nơi các tập đoàn dầu khí lớn đang đẩy mạnh khai thác.

Một trang trong tài liệu trình bày của Ngân hàng Trung ương Nga nhận định: “Một rủi ro đáng kể chính là giá dầu”, đồng thời nhấn mạnh sự gia tăng sản lượng từ Mỹ và các quốc gia ngoài OPEC.

Tài liệu cũng lưu ý rằng công suất dự trữ của OPEC đang ở mức gần kỷ lục, tương đương với tổng lượng dầu thô xuất khẩu của Nga.

Một slide khác đề cập đến diễn biến giá dầu trong lịch sử: “Sau giai đoạn giá dầu cao từ năm 1974-1985, thị trường đã trải qua tới 18 năm giá thấp”.

Tầm quan trọng của giá dầu đối với Nga

Là quốc gia xuất khẩu dầu lớn thứ hai thế giới, Nga phụ thuộc nhiều vào nguồn thu từ dầu khí. Từ sau Thế chiến II, khi phát hiện một trong những mỏ dầu khí lớn nhất thế giới ở Tây Siberia, Moscow đã sử dụng nguồn thu này để ổn định nền kinh tế và mở rộng ảnh hưởng địa chính trị.

Trong nhiều thập kỷ, giá dầu cao giúp Nga giảm bớt tác động của suy thoái kinh tế và tài trợ cho các chiến dịch chính trị ở nước ngoài, từ Cuba đến Angola hay Việt Nam. Ngược lại, khi giá dầu lao dốc, nền kinh tế Nga cũng suy yếu, kéo theo những hệ quả địa chính trị nghiêm trọng, điển hình là sự sụp đổ của Liên Xô năm 1991.

Sự lao dốc của giá dầu trong thập niên 1980 đã khiến Liên Xô không thể tiếp tục cạnh tranh với Mỹ trong cuộc chạy đua vũ trang. Khó khăn tài chính ngày càng trầm trọng, cuối cùng dẫn đến sự tan rã của Liên Xô - một sự kiện mà Tổng thống Putin từng nhiều lần mô tả là “thảm kịch”.

Hiện tại, giá dầu dao động quanh mức 70 USD/thùng, đây là mức tương đối ổn định đối với Nga, khi ngân sách nước này được xây dựng dựa trên mức giá 69,7 USD/thùng.

Những cú sốc tài chính từ giá dầu

Kể từ sau năm 1991, Moscow đã nhiều lần trải qua các cú sốc tài chính do giá dầu giảm sâu. Năm 1998, giá dầu rơi xuống mức 10 USD/thùng, khiến Nga vỡ nợ đối với các khoản nợ nước ngoài.

Đến năm 2008, giá dầu sụt giảm do khủng hoảng bất động sản tại Mỹ buộc Moscow phải sử dụng quỹ dự trữ tài chính để ổn định nền kinh tế và kiềm chế thất nghiệp.

Trong 15 năm qua, giá dầu tiếp tục chứng kiến nhiều đợt giảm mạnh, đặc biệt là trong đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, nhờ các biện pháp ứng phó linh hoạt, Nga vẫn duy trì được sự ổn định kinh tế mà không rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng.

Hồi đầu tháng này, Tổng thống Putin đã có cuộc điện đàm với Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman, trong đó hai bên nhấn mạnh tầm quan trọng của thỏa thuận OPEC+ đối với sự ổn định của thị trường dầu mỏ toàn cầu.

Thông cáo của Điện Kremlin nêu rõ: “Nga và Saudi Arabia cam kết thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ trong khuôn khổ OPEC+”.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), công suất dự trữ của OPEC hiện vào khoảng 5,3 triệu thùng/ngày - gần bằng tổng lượng dầu và nhiên liệu mà Nga xuất khẩu.

Saudi Arabia cũng tuyên bố có thể tăng sản lượng từ mức hiện tại 9 triệu thùng/ngày lên công suất tối đa 12 triệu thùng/ngày trong vòng vài tháng.