Chúng ta tṛ chuyện với chính ḿnh nhiều hơn bất kỳ ai khác và cách ta tự đối thoại chính là yếu tố then chốt định h́nh sức khỏe tinh thần, cảm xúc và thể chất. Đó là một cuộc đối thoại tưởng chừng vô h́nh nhưng mang sức mạnh chữa lành hoặc gây tổn thương sâu sắc.
Tự thoại - kiến trúc sư thầm lặng của đời sống nội tâm
Chúng ta nói chuyện với bản thân nhiều hơn bất kỳ ai trên thế giới. Nếu không hiểu chính ḿnh, ta khó ḷng thấu hiểu người khác.
Cuộc đối thoại nội tâm hay c̣n gọi là “tự thoại” không chỉ là ḍng suy nghĩ trôi qua trong đầu. Đó là một lực tâm lư và sinh học mạnh mẽ, ảnh hưởng đến cách ta cảm nhận, chữa lành và phục hồi trong cuộc sống thường nhật.
Từ việc vượt qua bệnh tật, điều hướng nỗi đau cảm xúc cho đến quản lư công việc hằng ngày, tự thoại giữ vai tṛ trung tâm trong việc duy tŕ sức khỏe tinh thần, cảm xúc và thể chất. Đây là tấm gương phản chiếu nỗi sợ, cảm xúc và những trải nghiệm chưa được giải quyết trong ta.
Chữa lành bắt đầu từ bên trong
Nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng, cách ta nói chuyện với bản thân có ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe tổng thể. Tự thoại có thể là phương thuốc hoặc là chất độc, tùy thuộc vào nội dung của nó.
Lĩnh vực tâm thần kinh miễn dịch học đă chứng minh rằng suy nghĩ tích cực giúp cải thiện phản ứng miễn dịch, trong khi suy nghĩ tiêu cực làm suy yếu hệ miễn dịch và thúc đẩy viêm nhiễm. Một nghiên cứu với vận động viên cho thấy: những người sử dụng tự thoại tiêu cực trong quá tŕnh luyện tập có mức hormone cortisol tức hormone căng thẳng cao hơn.
Trong một nghiên cứu khác tại Đại học California, Berkeley, những người thực hành ḷng trắc ẩn với chính ḿnh và nói lời động viên mỗi ngày chỉ trong 20 giây đă giảm đáng kể mức độ căng thẳng và cải thiện sức khỏe tinh thần. Điều này cũng được minh chứng rơ nét ở sinh viên đại học: những người có lối tự thoại tích cực thường vượt qua áp lực thi cử một cách hiệu quả hơn.
Tổn thương cảm xúc bắt đầu một cách âm thầm
Tự thoại tiêu cực cũng là yếu tố làm trầm trọng các mối quan hệ. Trong một mối quan hệ căng thẳng, khi những mâu thuẫn nhỏ bị lặp đi lặp lại trong tâm trí, người trong cuộc dễ rơi vào trạng thái pḥng vệ và nghi ngờ.
Khi đó, nội tâm bắt đầu lặp lại những suy nghĩ như: “Họ không c̣n yêu ḿnh nữa”, “Họ luôn khiến ḿnh tổn thương”, “Ḿnh chẳng c̣n ư nghĩa ǵ với họ”.
Những suy nghĩ này dần h́nh thành lối tắt cảm xúc, khiến người đó dễ nổi giận, buồn bă và lo lắng hơn. Ṿng luẩn quẩn đó đẩy cơ thể vào t́nh trạng căng thẳng măn tính: trục hạ đồi - tuyến yên - tuyến thượng thận hoạt động quá mức, liên tục tiết ra cortisol, dẫn đến t́nh trạng viêm nội tạng, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, lo âu, trầm cảm, mất ngủ và các bệnh lư liên quan đến stress.

Chữa lành tâm trí là chữa lành cơ thể
Ṿng luẩn quẩn trên hoàn toàn có thể bị phá vỡ bằng sự nhận thức. Việc đầu tiên là nhận ra các mô thức suy nghĩ tiêu cực và chủ động thay thế bằng những câu nói tích cực hơn. Thay v́ lặp lại: “Tôi bị mắc kẹt với nỗi đau này”, hăy thử nói: “Tôi đang trên hành tŕnh t́m kiếm sự b́nh yên”.
Các phương pháp như liệu pháp nhận thức, thiền, yoga, thực hành ḷng biết ơn, viết nhật kư cảm xúc và các kỹ thuật tự nhận thức khác có thể giúp điều ḥa hệ thần kinh, thiết lập lại trạng thái cân bằng. Những lời tự nhủ tử tế như:“Tôi xứng đáng được yêu thương”, “Tôi đang chữa lành từng chút một”…được chứng minh có khả năng kích hoạt cơ chế phục hồi tự nhiên của cơ thể.
Tiếng nói nội tâm - thanh âm mạnh mẽ nhất
Cuối cùng, lời ta nói với chính ḿnh chính là thanh âm mạnh mẽ nhất trong đời sống tinh thần, không chỉ định h́nh cách ta suy nghĩ mà c̣n quyết định cách ta sống. Trong một thế giới đầy hỗn loạn, việc thiết lập một đối thoại nội tâm tích cực có thể trở thành liệu pháp chữa lành sâu sắc, giúp ta xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hơn với chính ḿnh và với người khác.
Một người không sa ngă trong một ngày. Sự đổ vỡ diễn ra chậm răi, qua từng suy nghĩ tiêu cực lặp đi lặp lại. Nhưng quá tŕnh chữa lành cũng bắt đầu từ những thay đổi nhỏ: là khi ta lựa chọn nói lời tử tế hơn với bản thân.
Hăy lắng nghe cách bạn đang tự nói chuyện với chính ḿnh – bởi tiếng nói nội tâm không chỉ ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần, mà c̣n định h́nh cơ thể, cảm xúc, các mối quan hệ và tương lai của bạn.
(*) Tác giả là một chuyên gia dinh dưỡng, huấn luyện viên sức khỏe và cây bút chuyên viết về y học