Sự suy tàn của Tây phương

[trungthuc]

Hãy đọc qua bài bình luận của "đại gia trồng bơ Nam Cali" nói về sự suy tàn của phương Tây, tuy khá hóm hĩnh và dễ ghét thật, nhưng cũng có vài tình tiết thú vị hơn là những bài copy từ BBP của bọn giang hồ ném trong đây!!

Thế giới ngày nay thật hổn loạn, chiến tranh tràn lan khắp nơi, dân tình xuống đường biểu tình đòi truất phế chính phủ được bầu theo thể chế dân chủ như ở Nam Hàn, Georgia hay Syria,… Khi xưa, ở Đà Lạt có xem qua cuốn phim "Ngày Tàn của đế quốc La Mã" (La chute de l’Empire romain), do tài tử Sophia Loren thủ vai chính đóng nên cũng bị ấn tượng ít nhiều về các nền văn minh hay đế quốc đã suy tàn.

Khi còn ở Âu châu, mình học về lịch sử, về nghệ thuật cho thấy nền văn minh Hy Lạp nổi tiếng, đã tạo dựng những cộng trình cho đến mấy ngàn năm sau vẫn còn để lại di tích đồ sộ trên khắp Âu châu và Phi châu ngày nay theo các bước chân của Hoàng đế Alexander rồi đến người La Mã, khi học hỏi được nền văn minh này và tạo ra nền văn minh La Mã, đem quân sát phạt, chiếm đóng không biết bao nhiêu nơi cho nền cộng hoà La Mã này. Đến khi ông Julius Caesar vượt con sông Rubicon, tiến về thủ phủ Roma để lật đổ thể chế cộng hòa lên ngôi tự xưng là Hoàng đế. Nhưng rồi sau đó cũng tiêu đời do bị đứa con nuôi tạo phản giết chết.

Có cuốn sách nói về "Sự suy tàn của phương Tây" (Der Untergang des Abendlandes) của ông Oswald Spengler, là tác giả người Đức và khái niệm Chủ nghĩa Caesar (Caesarism) được đề cập với nhiều chi tiết trong tác phẩm nổi tiếng của ông, vốn là một lý thuyết sâu sắc và phức tạp về giai đoạn cuối cùng của các nền văn minh nhân loại. Cuốn này được xuất bản sau Đệ Nhất Thế chiến.

(Minh họa)

Tạm nhắc chuyện ở Mỹ, sau khi đã đắc cử, ông Trump được các "đại xì thẩu" xin đến gặp như Zuckenberg, Bezos,… để góp tặng tiền cho lễ nhậm chức của ông ta. Các nhân vật lãnh đạo trên thế giới cũng tìm đến xin gặp mặt hay được mời qua Pháp dự lễ khánh thành nhà thờ Đức Bà Paris và luôn tiện gặp gỡ các nguyên thủ trên thế giới dù chưa chính thức nhậm chức, Còn ông Biden lại bỏ vợ đi Phi châu thăm mấy con thú. Không thấy bà Kamala đi thế cho Tổng thống cho các vụ viếng thăm trao đổi văn hoá quốc tế. Ông Biden do bị ngớ ngớ, nên không biết trong 4 năm qua ở Toà Bạch Ốc do ai đã cho ra quyết định lớn nhỏ. Buồn đời, ông ta lại muốn ký lệnh ân xá gần hai ngàn tội nhân. Không biết được lãnh bao nhiêu tiền hay có ai đó kêu ông ta ký chớ ông này chả còn biết gì cả.

Có phải ông Trump là nhân vật Caesar của thế kỷ 21 mà ông Spengler đã đề cập trong cuốn sách như đã lên tiếng về Julius Caesar, Bonaparte Napoleon,…đánh dấu sự suy tàn của chế độ hay nền văn minh nhân loại hay không? Ở thế kỷ 20, chúng ta đã chứng nhân về ngày tàn của các lãnh tụ như Stalin, Mao Trạch Đông, Hitler, Mussolini, Tito hay các tên độc tái quân phiệt ở Nam Mỹ. Ngày nay với chủ nghĩa thức tĩnh như đã đánh đổ các căn bản của nền văn minh Tây phương, đặt lại vấn đề tương tự như thời đại Hy Lạp, La Mã trước khi rơi vào cảnh bị suy tàn. Người dân bổng nhiên trở nên đồng tính, trai với trai hay gái với gái ngủ với nhau mà người ta hay kể về Hoàng đế Caligula, Nero, … Họ muốn cố gắng tạo dựng một văn hoá LBGTQ+, khuyến khích con nít vị thành niên chuyển đổi giới tính, mà không cần phải bàn bạc trước với phụ huynh.

(Minh họa)
Không hiểu vì sao, nước Đức lại sản sinh ra rất nhiều triết gia danh tiếng. Có người giải thích là vì tiếng Đức rất rõ ràng nên các tác phẩm văn chương nổi tiếng thường được chuyển ngữ qua tiếng Đức trước khi được cho dịch qua các thứ ngôn ngữ khác.

Có nhiều người chê ông Spengler này không có hàm học vị vì ông chỉ là hiệu trưởng lúc xưa. Có nhiều người lại nói, đâu cần phải học cao, chỉ cần biết đọc sách và suy nghĩ. Mình xin được tóm tắc vài ý như sau:

Ông Spengler xem các nền văn minh như những thực thể sống, với tuổi thọ giống như loài sinh vật. Mỗi nền văn minh (Kultur) sẽ tiến triển qua những giai đoạn có thể dự đoán được:

• Giai đoạn về Văn hóa: Thời kỳ trẻ trung, sáng tạo, đánh dấu bởi sự hình thành phát triển rực rỡ trong nghệ thuật, triết học, tôn giáo và trí tuệ.

• Giai đoạn về Văn minh: Thời kỳ suy thoái và tàn lụi, khi sự sáng tạo đã nhường chỗ cho bộ máy quan liêu, chủ nghĩa vật chất, và các cấu trúc chính trị cứng nhắc. Chủ nghĩa Caesar đã thấy xuất hiện ra trong Giai đoạn về Văn minh này, đánh dấu sự củng cố quyền lực cuối cùng và sự thay thế các lý tưởng dân chủ hay tự do bằng thế chế độc đoán độc tài. Ngày nay, Tây phương cũng như Hoa Kỳ đều bị bộ máy quan liêu, kềm hãm việc điều hành quốc gia theo chiều hướng tốt đẹp. Chúng ta tuy luôn nói là sống trong chế độ tự do dân chủ nhưng trên thực tế chúng ta bị cai trị bởi những người được bổ nhiệm trong chính quyền và họ tìm mọi cách duy trì quyền lực, tiền bạc, tạo dựng ra một hệ thống với nhiều luật lệ rườm rà, cản trở sự phát triển. Như tạo dựng ra các phong trào bảo vệ sự biến đổi khí hậu toàn cầu trong khi 2 thế kỷ trước cho thấy thời tiết còn nóng gắt cáo hơn trung bình 2 độ C so với hiện nay.

Ông Spengler sử dụng thuật ngữ "Chủ nghĩa Caesar" để mô tả các thực tế chính trị và xã hội trong một nền văn minh đang suy tàn:

1/ Sự kết thúc của nền dân chủ và sự trỗi dậy của những người hùng mạnh: Spengler cho rằng, dân chủ là một giai đoạn chuyển tiếp không ổn định. Ban đầu, dân chủ xuất hiện như một biểu hiện của ý chí tập thể, nhưng qua thời gian, bị suy thoái biến thành các cuộc đấu đá trong nội bộ, sự kém hiệu quả và chế độ do tài phiệt thống trị (sự thống trị của người giàu). Sự suy thoái này tạo ra một khoảng trống mà những tên độc tài lôi cuốn kiểu "Caesar" sẽ thấy xuất hiện ra để lấp đầy khoảng trống. Chúng ta nhận thấy, sau cuộc cách mạng ở Pháp hồi năm 1789, xảy ra nhiều sự thanh trừng vì ai cũng tự cho mình là tài ba nhất hay các cuộc chỉnh lý sau vụ lật đổ ông Ngô Đình Diệm. Hay khi Liên Xô bị tan rã, người ta thấy nước Nga bị rơi vào cuộc khủng hoảng về lãnh đạo đến khi tên trùm mật vụ Putin lên nắm chính quyền, mới loại bỏ hết các đối thủ. Những kẻ lãnh đạo này:
• Khẳng định cá nhân mình thông qua ý chí và sức mạnh.
• Bỏ qua các thể chế về dân chủ truyền thống, vốn bị coi là yếu kém và không hiệu quả.
• Dựa vào sự ủng hộ của quần chúng nhưng sử dụng quyền lực để duy trì trật tự.
Ví dụ, sự trỗi dậy của Julius Caesar ở La Mã tượng trưng cho sự kết thúc của Cộng hòa La Mã và các lý tưởng dân chủ của nó, được thay thế bằng một dạng "đế chế tập trung".

2. Quyền lực vượt lên trên lý tưởng: Trong thời kỳ của Chủ nghĩa Caesar, các hệ tư tưởng, chủ nghĩa trí thức và lý tưởng đạo đức đều sụp đổ. Chính trị trở thành cuộc đấu tranh thuần túy vì quyền lực, và các nhà lãnh đạo hành động thực dụng mà không quan tâm đến các nguyên tắc trừu tượng.

2/ Sự tan rã của quần chúng: Trong giai đoạn Văn minh, dân chúng trở nên chia rẻ, rời rạc và thờ ơ. Quá trình đô thị hóa và chủ nghĩa vật chất trên quy mô lớn đã phá vỡ các mối giao tiếp cộng đồng theo truyền thống, khiến cho mọi người lại khao khát sự trật tự và sự thống nhất. Một kẻ như Caesar biết khai thác sự khao khát này, tự giới thiệu mình như một vị cứu tinh của dân tộc. Chúng ta thấy, ngày nay tại Âu châu như Pháp bị khủng hoảng về chính trị, Thủ tướng xin từ chức như lá rụng mùa thu. Còn ở Hoa Kỳ thì sự chia rẽ càng trầm trọng giữa người dân, đến khi một tên độc tài nào lên nắm quyền, cấm cản này nọ, bắt bỏ tù thì mới nối lại trật tự và an ninh.

4/ Sự tập trung của cải và quyền lực: Trong giai đoạn cuối của một nền văn minh, sự kiểm soát của cải và quyền lực chính trị sẽ hòa quyện vào nhau. Sự thống trị của giới tài phiệt (tầng lớp giàu có) đã trở thành một đặc điểm nổi bật trong quản trị. Tuy nhiên, dưới chế độ của Caesar, các tài phiệt này bị khuất phục trước ý chí của kẻ lãnh đạo độc tài.

5/ Chủ nghĩa đế quốc và các đế chế trên thế giới: Chủ nghĩa Caesar thường đi kèm với sự trỗi dậy của các đế chế. Sự suy tàn của các cấu trúc dân sự địa phương (ví dụ như các tiểu bang hoặc các quốc gia dân chủ) dẫn đến sự tập trung quyền lực ở quy mô lớn, mang tính cách "đế quốc". Ông Spengler xem xu hướng này là điều không thể tránh khỏi khi các nền văn minh bước vào giai đoạn "mùa đông" của chúng.

(Minh họa)
Spengler cho sử dụng các phép so sánh lịch sử để minh họa tính tất yếu của Chủ nghĩa Caesar:

1/ Cộng hòa La Mã: Cộng hòa La Mã bị sụp đổ do nạn tham nhũng chính trị, xung đột về giai cấp, và sự bất lực của các thể chế dân chủ trong việc kiểm soátáp lực từ một đế chế đang trên đà phát triển. Julius Caesar đã xuất hiện như một tên độc tài, kết thúc nền Cộng hòa này và mở đường cho Đế chế La Mã.

2/ Pháp dưới thời Napoleon: Sự trỗi dậy của Napoleon Bonaparte sau cuộc Cách mạng Pháp đã phản ảnh rõ rệt động lực của Chủ nghĩa Caesar. Các lý tưởng tự do, bình đẳng và bác ái nhường chỗ cho sự cai trị độc tài của Napoleon, người đã muốn tập trung quyền lực và thiết lập một đế chế Pháp.

3/ Sự suy tàn của phương Tây hiện đại: Ông Spengler dự đoán một số phận tương tự cho nền văn minh phương Tây hiện đại. Ông lập luận rằng, dân chủ tự do sẽ bị suy thoái, bị áp đảo bởi sự kém hiệu quả của bộ máy quan liêu, các cuộc khủng hoảng lớn về kinh tế, và sự thống trị của tầng lớp tài phiệt. Trong cảnh hỗn loạn này, một kẻ lãnh đạo độc tài mạnh mẽ (một "Caesar hiện đại") cuối cùng sẽ xuất hiện ra.

Spengler xem phương Tây hiện đại đang bước vào Giai đoạn về Văn minh, với các đặc điểm sau:
• Sự suy giảm về sáng tạo và đổi mới về văn hóa.
• Sự chuyển hướng sang chủ nghĩa vật chất và đô thị hóa với quy mô lớn.
• Sự thống trị của các hệ thống tài chính và chính trị kỹ nghệ.

Ông tin rằng, phương Tây sẽ phải đối mặt với sự phân mảnh và các bất ổn xã hội ngày càng gia tăng, dẫn đến sự sụp đổ cuối cùng của các lý tưởng về tự do dân chủ. Khoảng trống này, theo Spengler, sẽ được lấp đầy bởi những kẻ lãnh đạo độc tài, những người sẽ áp đặt trật tự và sự thống nhất lên một xã hội bị chia rẽ. Chúng ta đã thấy các nước Cộng sản được thành lập sau khi ông Spengler cho xuất bản sách của ông ta sau Đệ Nhat6t1 Thế chiến.

Hậu quả triết học của Chủ nghĩa Caesar

1/ Chủ nghĩa định mệnh lịch sử: Quan điểm của ông Spengler về Chủ nghĩa Caesar bắt nguồn từ triết lý định mệnh của ông về lịch sử. Ông tin rằng các nền văn minh buộc phải tuân theo một quỹ đạo cố định, và sự xuất hiện của Chủ nghĩa Caesar là tất yếu như sự thay đổi của các mùa. Kiểu 4 mùa mỗi năm hay như nhà Phật gọi là tứ Diệu đế.
2/ Quyền lực là động lực tối thượng: Chủ nghĩa Caesar thể hiện qua niềm tin của ông Spengler rằng chỉ có quyền lực, chứ không phải các lý tưởng hay nguyên tắc, là động lực thực sự của lịch sử nhân loại. Theo ông, thời đại của các hệ thống tư tưởng và tiến bộ đạo đức chỉ là ảo tưởng tạm thời, cuối cùng sẽ nhường chỗ cho thực tế khắc nghiệt của các cuộc đấu tranh về quyền lực.

3/ Phê phán quan niệm về tiến bộ: Spengler bác bỏ ý tưởng về sự tiến bộ không ngừng của Thời kỳ Khai sáng. Thay vào đó, ông lập luận rằng, lịch sử mang tính cách chu kỳ, với mọi nền văn minh đều phải trải qua sự hưng thịnh, suy thoái và bị sụp đổ.

Ý nghĩa hiện đại
Các ý tưởng của Spengler về Chủ nghĩa Caesar vẫn gây tranh cãi và đáng suy ngẫm. Một số người coi lý thuyết của ông là lời cảnh báo về sự mong manh của dân chủ và nguy cơ của chủ nghĩa độc tài. Những người khác chỉ trích nó vì tính định mệnh và thiếu sự thay đổi hoặc đổi mới.

• Sự trỗi dậy của các tên lãnh đạo độc tài trong thế kỷ 20, như Mussolini, Hitler, Mao Trạch Đông và Stalin, thường được coi là sự xác nhận cho những dự đoán của ông Spengler.
• Trong thời kỳ hiện đại, các cuộc thảo luận về xu hướng dân túy và độc tài trong chính trị đôi khi tham chiếu đến Chủ nghĩa Caesar của Spengler như một lộ trình tiềm năng cho tương lai của các xã hội phương Tây.

Tình hình hiện nay trên thế giới rối ren như canh hẹ. Hi vọng trong năm 2025, sẽ có chút gì khấm khá hơn.

Dạo này mình thấy ông Elon Musk là vị Hoàng đế mới của Hoa Kỳ vì thiên hạ bầu cho ông Trump nhưng khi hội họp với ai, đều có mặt ông ta. Hôm qua, Hạ Viện họp phiên cuối năm để bỏ phiếu cho ngân quỹ cho năm tới thì ông thần Musk này lại tuyên bố trên mạng xã hội X, nói rằng nếu ai mà dám bỏ phiếu thuận thì ông ta sẽ giúp ứng cử viên đối lập trong lần bầu cử tới, để bằng mọi giá cho họ bị rớt đài. Thế là cả đám đại biểu run cầm cập, không ai dám bỏ phiếu chấp thuận cả. Vậy là chính phủ sẽ đóng cửa là cái chắc rồi!!

Nguyễn Hoàng Sơn