Kinh tế châu Á "lao đao" v́ Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ. Bên cạnh đó, châu Âu cũng có những biểu hiện chia rẽ v́ tân tổng thống Mỹ. Vậy là gần như các nước và châu lục đều bị ảnh hưởng không hề nhẹ sau ngày 8/11 và chính xác là 20/1/2017.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters
Chiến thắng bất ngờ của Donald Trump trong kỳ bầu cử tổng thống Mỹ khiến những rạn nứt trong ḷng châu Âu thêm rộng, buộc các lănh đạo châu lục phải nhóm họp để bàn về mối quan hệ với tổng thống đắc cử của Mỹ.
Trước cuộc bầu cử, hầu hết lănh đạo châu Âu đều phản đối ông Trump, do lo ngại ông trùm bất động sản có thể làm đảo lộn các thỏa thuận về an ninh với Tây Âu, vốn giúp khu vực này duy tŕ sự ổn định suốt 70 năm qua. Nhưng giờ đây, khi ông Trump đă đắc cử, tiếng nói phản đối đó đang nhạt dần khi các quốc gia phải tính toán cách ứng phó, theo Washington Post.
Các nhà lănh đạo Anh dường như nóng ḷng ủng hộ ông Trump với hy vọng có thể gây ảnh hưởng tới quá tŕnh ra quyết định của ông sau này. Thủ tướng Đức Angela Merkel th́ tuyên bố mong đợi được làm việc với ông Trump miễn là ông này tôn trọng các giá trị Tây Âu về sự khoan dung.
Trong khi đó, một số lănh đạo châu Âu lại cho rằng châu lục này cần phải tự định đoạt số phận của ḿnh, không nên trông chờ vào các chính sách của ông Trump. Những khác biệt trong quan điểm này có thể là chỉ báo cho mối quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Tây Âu dưới thời ông Trump: hỗn loạn, khó dự đoán và chia rẽ chưa từng có.
Châu Âu lâu nay vẫn gặp khó khăn trong việc t́m kiếm sự đồng thuận sau nhiều năm kinh tế bất ổn, cuộc khủng hoảng người di cư và những hiềm khích với Nga. Hồi tháng 6, người Anh đă bỏ phiếu chọn rời khỏi Liên minh châu Âu (EU) và càng khiến thách thức thêm chồng chất. Nhưng chiến thắng của Donald Trump, như những ǵ chính ông nói, "c̣n gấp 5 lần Brexit".
"Chúng ta cần xem đây như một thời cơ", Ngoại trưởng Anh Boris Johnson nói trong lúc tới tham gia cuộc họp với những người đồng cấp châu Âu hôm 14/11.
"Thay đổi đang đến ở khắp nơi, khi người dân yêu cầu thay đổi, công việc của các chính trị gia là phải đáp lại", Thủ tướng Anh Theresa May phát biểu trên truyền h́nh, ám chỉ những tác nhân đă giúp Donald Trump chiến thắng và Anh rời khỏi EU.
Thế nhưng các lănh đạo châu Âu khác lại có cách diễn giải khác về chiến thắng của Donald Trump. Nhiều người nhận thấy con đường phía trước không dễ chọn lựa. Nếu đón nhận ông Trump một cách quá dễ dàng, họ có nguy cơ thổi bùng làn sóng của các lực lượng đối lập trong nước. Nhưng nếu chối bỏ tổng thống đắc cử của Mỹ, họ có thể mất đi sự hậu thuẫn từ đồng minh hùng mạnh nhất, thậm chí có thể bị lạc điệu với cử tri trong nước - những người cũng đang lo lắng về vấn đề người nhập cư, kinh tế tŕ trệ cùng mặt trái của toàn cầu hóa.
"Câu hỏi lớn nhất là liệu châu Âu sẽ bày tỏ sự đoàn kết trước toàn bộ những vấn đề đó, hay họ sẽ cố gắng t́m cách thể hiện nó một cách song phương - tức là từng nước sẽ tới Washington để cố gắng đạt được những thỏa thuận có lợi nhất với tổng thống mới của Mỹ", ông Pierre Vimont, từng là nhà ngoại giao Pháp, nhận định.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker. Ảnh: AIT
Trong cuộc họp các bộ trưởng ngoại giao và quốc pḥng tại Brussels hôm 14/11, nhiều người đă cố tránh bày tỏ quan điểm quá mạnh mẽ về ông Trump. Các nhà lănh đạo Pháp chỉ nói rằng họ sẽ tiếp tục các kế hoạch an ninh của ḿnh mà không chờ chính quyền Mỹ mới.
"Châu Âu không nên chờ người khác quyết định. Chúng ta phải tự bảo vệ các lợi ích của ḿnh, tức là các lợi ích của châu Âu và cùng lúc đó khẳng định vị thế chiến lược của ḿnh trên thế giới", Ngoại trưởng Pháp Jean-Marc Ayrault nói.
Trong khi đó, các lănh đạo đảng Mặt trận Dân tộc tại Pháp, những người mang tư tưởng chống nhập cư và hoài nghi vào châu Âu, th́ cho biết các đại diện của ông Trump hồi cuối tuần đă liên lạc với họ để bàn việc hợp tác. Trước thềm cuộc bầu cử tổng thống Pháp trong năm tới, tỷ lệ cử tri ủng hộ đảng này đang tăng mạnh.
Các quốc gia khác th́ có vẻ nóng ḷng chờ đợi ông Trump có tín hiệu nới lỏng các lệnh cấm vận kinh tế chống lại Nga. Chính phủ của tổng thống Mỹ Obamađă thúc đẩy 28 quốc gia thành viên EU cùng đoàn kết thực thi các lệnh cấm vận chống Nga sau khi nước này sáp nhập bán đảo Crimea. Dù vậy, nhiều nhà ngoại giao EU tin rằng châu Âu sẽ nhanh chóng dỡ bỏ ít nhất một phần các lệnh trừng phạt, nếu ông Trump nới lỏng các lệnh trừng phạt của Mỹ trước.
Thế nhưng nếu điều đó xảy ra, đây sẽ là cú tát vào mặt các quốc gia Đông Âu, những nước lo lắng về Nga, cũng như bà Merkel - người đă thúc đẩy châu Âu đoàn kết thực thi các lệnh trừng phạt.
Thủ tướng Merkel cũng là lănh đạo châu Âu thách thức ông Trump mạnh mẽ nhất. Sau khi tỷ phú này chiến thắng, bà và các đồng minh tỏ ra ngày càng rơ ràng trong việc sẵn sàng một ḿnh bảo vệ trật tự hậu Thế chiến II của phương Tây, dù các đối tác cứ lần lượt bỏ đi.
Thủ tướng Đức Angela Merkel. Ảnh: Reuters
Nước Đức lâu nay vẫn né tránh việc đầu tư nhiều cho quân đội do quá khứ phát xít. Nhưng hiện giờ các nhà lănh đạo đang bàn đến sự cần thiết phải đầu tư đầy đủ hơn cho an ninh quốc gia, do lo ngại sự phụ thuộc vào Mỹ.
"Với chúng tôi, có một điều rơ ràng là châu Âu cần phải chịu trách nhiệm nhiều hơn về công việc của chính ḿnh", Bộ trưởng Quốc pḥng Đức Ursula von der Leyen nói.
Một số nhà lănh đạo châu Âu th́ có vẻ như sẵn sàng chối bỏ ông Trump. "Tôi nghĩ chúng ta sẽ phải lăng phí hai năm trong khi ông Trump đi một ṿng khắp một thế giới mà ông ta hoàn toàn không hiểu biết về nó", ông Juncker phát biểu tại Luxembourg hồi tuần trước.
