11/12/19
(New York Times) – Tổng thống Donald Trump tính đến chuyện sa thải Tổng thanh tra Cộng đồng T́nh báo v́ ông Michael Atkinson đă báo cáo Quốc hội sau khi thẩm tra và kết luận khiếu nại của người tố giác về cuộc điện đàm với Tổng thống Ukraine đáng tin cậy.
photo by : Erin Schaff/The New York Times
New York Times vào cuối giờ chiều thứ Ba loan tin dựa vào 4 nguồn tin thông thạo sự việc.
Ông Trump lần đầu tiên bày tỏ bất măn về ông Atkinson vào tháng 9 khi khiếu nại tố giác được công khai. Trong những tuần gần đây, Tổng thống tiếp tục bày tỏ với các cố vấn về khả năng đẩy Tổng thanh tra đi.
Tổng thống bảo, ông không hiểu tại sao Atkinson phải báo cáo khiếu nại, trong đó cáo buộc Trump đă dùng viện trợ quân sự đặt điều kiện để Tổng thống Volodymyr Zelensky điều tra đối thủ chính trị trong nước. Theo một nguồn tin, Trump tin Tổng thanh tra được ông ta bổ nhiệm vào năm 2017 không c̣n trung thành nữa.
Trump bày tỏ bất măn nội bộ về ông Atkinson, trong khi công khai nghi vấn về tính liêm chính của viên chức này, cũng như cáo buộc ông bắt tay với Dân chủ để làm hại nhiệm kỳ của đương kim tổng thống.
Hiện chưa rơ những bàn luận về việc sa thải ông Atkinson tiến triển như thế nào. Theo hai nguồn tin biết rơ những ǵ đang xảy ra cho rằng, ông Trump chẳng qua đang trút giận, và việc sa thải Atkinson chưa bao giờ được xem xét nghiêm túc.
Nhưng chuyện công khai tấn công, và bàn kín về khả năng sa thải là cách thức quen thuộc của Trump nhằm làm mất uy tín các nhà điều tra đang để mắt tới hành vi của ông, hay những người thân cận với ông ta. Tổng thống công khai chỉ trích cựu Giám đốc FBI James Comey, và cựu Tổng trưởng Tư pháp Jeff Sessions trước khi cho họ lên đường v́ lư do bất trung.
Trump tin ông ta có quyền sa thải bất cứ ai trong ngành hành pháp, mặc dù các cố vấn phải học cách phớt lờ những cơn giận của ông chủ, trừ phi Tổng thống thường xuyên nhắc đến chủ đề và có dấu hiệu sẽ hành động có thể gây thiệt hại.
Các vị Tổng thanh tra phải được cách ly khỏi chính trị để họ có thể lần theo sự thật, và giám sát ngành hành pháp. Trong khi tổng thống có quyền sa thải, nhưng chỉ đối với những trường hợp có hành vi sai trái hay không hoàn thành nhiệm vụ. Vào năm 2009, Tổng thống Barack Obama sa thải Tổng thanh tra của CNCS – Corporation for National and Community Service – với lư do thiếu năng lực. Cộng hoà, và ngay cả thậm chí một số nhà lập pháp Dân chủ đặt câu hỏi về hành động này, một số cho rằng, Tổng thanh tra CNCS là nạn nhân chính trị của Obama.
Những người thân cận với ông Trump tin, sa thải Atkinson sẽ có hậu quả chính trị thảm khốc, đặc biệt khi Tổng thống đang rất cần sự hậu thuẫn của Cộng hoà trong phiên toà luận tội ở Thượng viện. Bài học vẫn c̣n đó, quyết định sa thải James Comey vào tháng 5 năm 2017 đă dẫn đến việc bổ nhiệm Công tố viên đặc biệt điều tra Trump và Nga.
Việc ông Atkinson giải quyết khiếu nại tố giác là nhân tố chính trong quyết định khởi sự điều tra luận tội của Dân chủ. Sau khi điều tra, thẩm vấn, Tổng thanh tra kết luận khiếu nại đáng tin cậy nên đă chuyển sang cho tạm quyền Giám đốc Cơ quan T́nh báo Quốc gia Joseph Maguire. Theo quy định, Maguire có 7 ngày để thông báo cho Quốc hội nhưng ông đă không làm như vậy, và v́ vậy cho phép Atkinson báo động Quốc hội về sự tồn tại của khiếu nại. Sang đầu tháng 9, Tổng thanh tra thông báo cho các nhà lập pháp về việc Maguire từ chối giao nộp tài liệu này. Cuối cùng, dưới áp lực của Dân chủ, Quyền Giám đốc T́nh báo Quốc gia phải đưa cho Quốc hội khiếu nại.
Maguire sau đó thừa nhận, ông ta và luật sư hàng đầu đă kiểm tra với Toà Bạch Ốc và Bộ Tư pháp xem có được phép giao tài liệu cho Quốc hội hay không, trước những quan ngại có thể vi phạm đặc quyền hành pháp. Tuy nhiên, các luật sư và Bộ Tư pháp cho rằng, ông Trump không nằm trong cộng đồng t́nh báo nên Tổng thanh tra không có thẩm quyền giao nộp khiếu nại.
Mấy ngày gần đây Trump cho rằng, ông ta tin Atkinson nên phải ra khai trong những phiên điều trần công khai bắt đầu vào thứ Tư tuần này.
Hương Giang (Theo New York Times)