09/12/20
Năm 1961, chỉ năm ngày sau lễ tuyên thệ nhậm chức, tổng thống John F. Kennedy mở cuộc họp báo truyền h́nh trực tiếp đầu tiên, tạo ra một thông lệ chưa từng xảy ra với các đời tổng thống Hoa Kỳ.
Nhóm cố vấn của ông can ngăn v́ e rằng các thước phim chưa qua hiệu chỉnh, biên tập sẽ gây ra điều bất lợi nếu tổng thống có sai sót hay lỡ lời. Nhưng trẻ trung, có tài hùng biện và đầy sức thuyết phục, tổng thống Kennedy cương quyết tổ chức họp báo được phát sóng trực tiếp. Theo hồ sơ lưu trữ từ thư viện tổng thống Kenneny, cuộc họp báo này được xem là một sự thành công to lớn với khoảng 65 triệu người xem. Đây là con số đáng kể v́ đầu thập niên 60, nước Mỹ chỉ có khoảng 180 triệu dân.
Các cuộc họp báo của tổng thống Kennedy đă tạo ra một tiền lệ cho các đời tổng thống kế nhiệm. Chúng quan trọng khi không chỉ cho người dân thấy được khả năng, tri thức, bản lĩnh cùng ứng xử của người đứng đầu quốc gia mà c̣n biết được các chính sách, nghị tŕnh, vấn đề đối ngoại của tổng thống cùng nội các ra sao.
Đặc biệt trong các cuộc khủng hoảng hay t́nh trạng khẩn cấp quốc gia như chiến tranh, suy thoái kinh tế, thiên tai, đại dịch. Chúng tạo cơ hội cho giới truyền thông thay mặt người dân để đối thoại, phản biện hay cật vấn tổng thống về các vấn đề quốc gia được thấu đáo, rơ ràng hơn ở nhiều cấp độ khác nhau.
Khi được kư giả Sander Vanocur của đài NBC hỏi quan điểm của ông về truyền thông, TT Kennedy đă trả lời rằng, "Tôi nghĩ là vô giá, dù chẳng bao giờ là điều dễ chịu khi đọc những tin tức không hợp ư ḿnh.
Nhưng tôi có thể nói rằng đó là một trợ thủ vô giá cho công việc tổng thống. Nó như một sự kiểm tra về những ǵ đang thực sự diễn ra trong nội các, mang đến nhiều điều khiến tôi chú ư hơn khi gây sự quan tâm hay được cung cấp thêm thông tin.
V́ vậy tôi nghĩ Khrushchev có nhiều lợi thế trong việc điều hành một hệ thống độc tài đầy bí mật nhưng tất cả c̣n lại là một sự bất lợi to lớn khi không cọ xát với có một nền báo chí đầy năng lực luôn chuyên tâm đến anh hàng ngày, chuyên tâm đến nội các. Ngay cả khi chúng ta không bao giờ thích thú, chúng ta mong họ đừng viết ra và chúng ta không tán thành, th́ chắc chắn một điều là chúng ta không thể thực hiện công việc ǵ trong xă hội tự do mà thiếu vắng nền báo chí rất, rất tích cực". (NBC 12/1962)
Thích hay không, rơ ràng quan điểm về vai tṛ truyền thông của tổng thống Kennedy đă được nhiều đời tổng thống Hoa Kỳ đối diện hay đối phó một cách tôn trọng. Bởi đó cũng là một quyền hiến định trong xă hội dân chủ, khi truyền thông đóng vai tṛ tích cực và cần thiết cho việc vận hành quốc gia. Nó là phương tiện hữu hiệu để thay mặt người dân đối chất với chính phủ, chuyển thông điệp của người dân đến giới lănh đạo và ngược lại.
Bốn năm qua, như cả thế giới đă chứng kiến, những cuộc họp báo tổng thống luôn tạo ra vô vàn cảm xúc cho người dân khi người đứng đầu nước Mỹ bất chấp mọi lư lẽ hay tư cách lănh đạo cần có. Chúng dường như chỉ tŕnh bày cho một nửa nước Mỹ - những người ủng hộ Donald Trump. Một nửa luôn vỗ tay, ḥ reo và ra sức binh vực, bào chữa bất cứ điều ǵ Donald Trump đưa ra. Và một nửa c̣n lại luôn phẫn nộ, ngao ngán buồn phiền hay chê cười thất vọng khi theo dõi.
Người ta không chỉ cười ngạo một tổng thống không biết phát âm tên một công viên quốc gia nổi tiếng hay tên một danh nhân quen thuộc trong lịch sử Hoa Kỳ. Người ta không chỉ ngao ngán về những dối trá trơ trẽn được đưa ra trong từng cuộc họp báo. Người ta không chỉ giận dữ, phẫn nộ nghe những lời tấn công, kích động hận thù hay phổ biến thuyết âm mưu bừa băi.
Mà hơn hết, người ta thấy được một tổng thống vô đạo đức không làm tṛn nhiệm vụ của người đứng đầu quốc gia khi che giấu những sự việc liên quan đến an ninh quốc gia, đến sự an toàn của người dân. Điều đă được chính Trump công khai trả lời qua cuốn sách Rage - "Sự Cuồng Nộ" của kư giả Bob Woodward chuẩn bị phát hành.
Qua Rage, người ta thấy Trump đă
biết rơ về sự nguy hiểm, lây lan của Covid-19, biết nó có thể gây chết người gấp nhiều lần cảm cúm và ảnh hưởng đến cả trẻ em. Nhưng vẫn chọn cách xem nhẹ nó v́ không muốn tạo sự hoảng loạn cho người dân, theo như cách giải thích của Trump trong các băng thu âm cùng sự bào chữa của Bạch Ốc hiện nay. Liệu đó là cách giải thích hợp lư và là biện pháp hữu hiệu để đối phó với những cơn khủng hoảng quốc gia?
Nó tựa như những lư luận đại loại rằng, các nhà dự báo thời tiết không nên cảnh báo mức độ nguy hiểm của các cơn băo dữ để tránh tạo sự lo sợ cho người dân. Hay chính phủ không cần báo động về nguy cơ khủng bố, chiến tranh sắp xảy ra để tránh sự hoảng loạn. Hoặc bác sĩ cần phải che dấu bịnh t́nh để bịnh nhân khỏi mất tinh thần.
Trump xem nhẹ, buông thả dịch bịnh, cổ súy những điều phản khoa học, tạo cho người dân một cảm giác an toàn giả tạo trong cơn dịch bịnh. Trump bảo không muốn tạo ra sự hoảng loạn nơi dân chúng nên đă tạo ra gần 200 ngàn cái chết không cần thiết cho người dân và một cuộc khủng hoảng kép bất lường về việc làm, kinh tế, xung đột sắc tộc đang diễn ra. Cùng một viễn ảnh ảm đạm trong mùa Đông năm nay khi giới khoa học tin rằng dịch bịnh có nhiều khả năng tái phát nguy hiểm hơn.
Kẻ ủng hộ Trump có thể nhắm mắt binh vực trước bất cứ tiết lộ nào trong các cuốn sách đă phát hành. Cho dù các tác giả là những kư giả nổi tiếng, thâm niên từng viết về nhiều đời tổng thống như Michael Wolff và Bob Woodward, là cố vấn an ninh quốc gia thuộc đảng Cộng Ḥa trung kiên như John Bolton, là cháu ruột thân cận trong gia đ́nh như Mary Trump hay là luật sư riêng lâu đời từng có ư định tự tử để bảo vệ Trump như Michael Cohen. Họ chẳng thuộc phe Dân Chủ, chẳng theo ngoại bang hay "thế lực ngầm" chống đối nào khác hơn là những người cuối cùng đă tự thấy cần nói ra sự thật khi c̣n nghĩ đến quốc gia.
Nhưng cuốn sách "Sự Cuồng Nộ" này là cú knock-out cuối cùng cho bất cứ những ai c̣n mê muội tin vào khả năng và tư cách lănh đạo của Donald Trump. Bởi qua các cuộn băng thu âm, những ǵ Trump nói ra đă được viết lại nguyên văn, trọn vẹn. Nó phô bày sự dối trá có chủ đích và đầy ư thức về những điều Trump đưa ra, khác hơn là sự dối trá bịnh lư và thói quen như người ta từng thấy và từng biết qua các cuộc họp báo, qua các tin nhắn cho đến trong các cuộc gặp gỡ người ủng hộ.
Qua nó, dân Mỹ đă thấy rơ bất cứ điều ǵ Donald Trump nói ra cũng có thể là điều dối trá và sẽ đưa ra những lư do dối trá hơn để bào chữa. Trump đă phản bội lại nước Mỹ. Trump nói dối với ngay nhóm người đang ủng hộ ḿnh.
Đất nước này chưa bao giờ chia rẽ trầm trọng đến như vậy. Những giận dữ giữa những người dân chỉ chực chờ bùng nổ. Sự bất hợp tác trong giới chính khách đang diễn ra trước mỗi vấn đề nghị sự. Sự mất niềm tin vào guồng máy quốc gia dường như đă đến tột cùng. Ai là người chịu trách nhiệm, nếu không phải sự dối trá cùng cung cách điều hành độc tài của Donald Trump đă đưa quốc gia đến tình trạng này.
Nước Mỹ của một thời cuồng nộ và tai ương đă quá hạn từ lâu, đừng để đến khi nó không thể c̣n cứu văn nếu tiếp tục kéo dài thêm nữa. Đă đến lúc cần một tân nội các có thể hàn gắn và vực dậy nước Mỹ.
Nhă Duy