Một sự thật đáng buồn…
Người Việt sang nước ngoài lao động được đánh giá thế nào?
Đây là niềm tự hào hay sự xấu hổ cho dân Việt?
PGS.TS Mai Quốc Chánh – Trường Đại học Lao động và Xă hội cũng cho rằng “xuất khẩu lao động là nỗi nhục của một dân tộc”. Theo ông, một điều chắc chắn rằng, tâm thế người làm chủ bao giờ cũng khác hẳn với người đi làm thuê.
Ông Chánh cho biết, xuất khẩu lao động chỉ được coi là giải pháp t́nh thế, trong điều kiện kinh tế khó khăn, nền sản xuất không phát triển do đó phải đẩy lượng lao động dôi dư ra nước ngoài để giảm gánh nặng cho xă hội và cả nền kinh tế. Đó chỉ là giải pháp bần cùng bất đắc dĩ, ông Chánh nhắc lại.
Nhưng đó chỉ là giải pháp t́nh thế, không thể coi đó là giải pháp cứu cánh. Ông cho biết, về trước mắt, xuất khẩu lao động sẽ giải quyết được một phần việc làm, tạo nguồn thu, giảm áp lực xă hội, nền kinh tế cũng không thể thụ động ngồi chờ đợi nguồn kiều hối của lao động ở nước ngoài gửi về.
Theo ông, ngay cả niềm tự hào lao động giá rẻ, Việt Nam*cũng cần nh́n nhận lại. Không nên*bằng ḷng măi với niềm tự hào*nhân công giá*rẻ.*Các nước khác không làm như Việt Nam,*họ coi xuất khẩu lao*động như một kênh*đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao tay nghề, kỹ năng làm việc.*Điều mà*nước ta*chưa bao giờ coi trọng.
"Thế giới coi trọng lao động chất lượng cao, lao động có tay nghề, tŕnh độ chuyên môn, v́ thế, chỉ khi nào lao động của Việt Nam sang làm việc cùng với các chuyên gia nước họ khi đó hăy nên tự hào", ông Chánh nói.
Ông lo ngại, nếu không sớm thay đổi mà cứ bằng ḷng với thành tích xuất khẩu lao động giá rẻ đó sẽ là điều rất đáng lo ngại. Nhất là trong bối cảnh hội nhập hiện nay, vấn đề lao động cũng đang đứng trước môi trường cạnh tranh rất mạnh mẽ, nếu chất lượng lao động không được nâng lên rơ ràng người lao động Việt sẽ luôn ở thế yếu.
Ở trong nước,*sự sàng lọc, đào thải lao động tại các doanh nghiệp nước ngoài hiện cũng đă diễn ra mạnh mẽ. Rất nhiều lo ngại, lao động Việt có nguy cơ thất nghiệp ngay trên sân nhà do nhiều yếu tố như thiếu kỹ năng, thiếu tŕnh độ, tính kỷ luật thấp.
C̣n ở nước ngoài, việc tuyển dụng lao động ngày càng được siết chặt. Khi nguồn cung lớn hơn cầu, sức ép cạnh tranh ngày càng gay gắt hơn. VN đă ghi nhận rất nhiều trường hợp lao động bị đánh đập, ép uổng, thậm chí c̣n bị khai thác thân thể... đó là quy luật tất yếu của thị trường.
Sự cạnh tranh này đă từng* xảy ra từ những năm thời kỳ 1980, VN cũng*ồ ạt xuất khẩu lao động sáng Bungari và một số nước khác. Kết quả là lao động không được sử dụng với đúng ngành nghề đă được đào tạo, bị đối xử không công bằng, ngược đăi....
"Tôi là người đi nghiên cứu sinh tại đây, thầy dậy của tôi có hỏi: Tại sao nước cậu lại đưa nhiều lao động sang đây thế? Tôi có giải thích, do nước tôi c̣n nghèo và khó khăn.
Ông thầy đă tiết lộ, vừa mới đọc được chỉ thị yêu cầu tăng cường sử dụng lao động VN. Nhưng sử dụng thế nào là do họ quyết định, không dựa trên hợp đồng. Tôi đă chứng kiến, lao động Việt phải sống rất khó khăn, thiếu thốn, hàng chục người bị dồn vào một căn pḥng nhỏ.
Khi đó tôi hiểu rằng, VN đă sai lầm. Chỉ v́ sức ép việc làm ở trong nước mà các nhà quản lư chỉ*nghĩ rằng đang thiếu việc làm th́ phải làm thế nào để đưa được càng nhiều lao động sang nước ngoài càng tốt. Chính v́ thế, dẫn tới việc lao động bị sử dụng tùy tiện, không được coi trọng", ông nói.
Theo ông nói, th́ kịch bản "mua rẻ, bán rẻ" nguồn lao động thực tế đă xảy ra từ nhiều năm trước, nhưng nếu VN không thay đổi th́ áp lực cạnh tranh, lao động bị ép giá sẽ c̣n diễn ra gay gắt hơn. Người chịu thiệt tḥi chỉ là lao động VN.
Hiện nay, đang có một thực tế lao động có tŕnh độ, có chuyên môn lại không được trọng dụng trong nước, nên không tận dụng được nguồn nhân lực có tŕnh độ cao đó.
Bên cạnh đó, do chính sách thu hút, sử dụng lao động bất hợp lư dẫn tới chảy máu chất xám. Có rất nhiều trường hợp đi du học đă không trở về. Trong khi lao động phổ thông lại không có điều kiện tiếp cận công nghệ mới. Vấn đề đặt ra là lao động có tŕnh độ cao th́ bị mất, lao động tŕnh độ thấp không đáp ứng được yêu cầu hội nhập mới, chỉ phân tích như vậy sẽ thấy tương lai nguồn lao động VN sẽ đi về đâu.