Vào ngày 24/2/2022 Putin đă lệnh tổng tấn công Ukraina. Các thành phố lớn như Kiev, Kharkov, Odessa đều bị bắn tên lửa, tên lửa hành tŕnh. Các lực lượng không quân Nga đánh bom, trực thăng bắn các cơ sở pḥng không của Ukraina.
Vào ngày 25/2/2022 quân Nga đă tiến sâu vào Ukraina, chiếm nhà máy điện nguyên tử Chernobyl. Ngoài đó bao vây và pháo kích nhiều phố lớn. Tuy nhiên sau ngày đầu bị sốc, quân Ukraina đă nhanh chóng tỉnh giấc. Nhiều máy bay, trực thăng, xe tăng, thiết giáp của Nga bị hạ. Quân Nga không thành công chiếm được bất kỳ thành phố chiến lược nào. Đảo Rắn, sân bay Hostomel đều bị quân Ukraina tái chiếm.
Vào ngày 26/2/2022 quân Nga bao vây Kiev nhưng không tiến vào được thành phố v́ pḥng thủ rất chặt. Gián điệp Nga dột nhập Kiev không thành công ám sát tổng thống Ukraina. Nhiều binh sĩ Nga bị bắt cho thấy độ tuổi c̣n rất trẻ 18-20. Các thành phố khác cũng bị pháo kích. Một toà nhà chung cư tại trung tâm Kiev bị trúng tên lửa. Nga đă bị loại khỏi SWIFT thanh toán quốc tế. Roman Abramovics đă trao Chelsea cho quỹ từ thiện.
Vào ngày 27/2/2022 Quân Nga dường như không thành công tiến thêm bước nào. Ngoại ô Kharkov quân Nga bị phục kích tổn thất rất lớn, một vài nhóm quân lọt vào thành phố, giao tranh rất quyết liệt. Nhiều nơi trên thế giới biểu t́nh chống Nga. Putin cũng nói "bóng gió" về việc sử dụng vũ khí nguyên tử và rằng Mỹ đă từng ném 2 quả bom nguyên tử xuống Nhật Bản để kết thúc chiến tranh th́ Nga cũng có quyền làm như vậy.
Vào ngày 28/2/2022 các bên Nga và Ukraina có cuộc đàm phán tại biên giới Belarus, tuy nhiên chưa có kết quả. Đồng tiền rúp mất giá 40%, 315 tỷ USD của ngân hàng trung ương Nga bị đóng băng.
Vào ngày 1/3/2022 phát hiện thực phẩm của quân Nga hết hạn tới cả 7 năm. Quảng trường tự do Kharkov và tháp truyền h́nh ở Kiev bị tấn công tên lửa. Thị trường cổ phiếu Nga giảm 80-90% so với lúc trước chiến tranh.
Vào ngày 2/3/2022 Kiev và Kharkov tiếp tục bị bao vây. Putin mệt mỏi, tức giận và tâm lư có vấn đề theo t́nh báo. Phương Tây tăng cường trừng phạt Nga và hỗ trợ Ukraina.
Vào ngày 3/3/2022 thiếu tướng Nga tư lệnh Sư đoàn Dù số 7 Andrei Sukhovetsky tử trận. Quân Nga chiếm được Kherson. Các hăng làm ăn lớn Phương Tây đều đồng loạt rút khỏi Nga.
Vào ngày 4/3/2022 có 163 nhà đoạt giải Nobel lên án Nga, các hăng lớn tiếp tục rút khỏi Nga như Microsoft, Ikea... Nga tiiếp tục vây hăm nhiều thành phố Ukraina.
Chính phủ Thụy Điển vào hôm thứ Sáu, 29 tháng 4, cho biết họ đă dành tới 1.6 tỷ Krona Thụy Điển (163 triệu mỹ kim) để củng cố cơ sở hạ tầng quân sự trên ḥn đảo chiến lược Gotland ở Biển Baltic, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng với Nga gần đó.
Hăng tin Reuters cho hay Thụy Điển đang xây dựng lại quân đội trong thập niên qua, đặc biệt là kể từ khi Nga sáp nhật Crimea từ Ukraine hồi năm 2014. Cuộc xâm lăng Ukraine vào ngày 24 tháng 2, mà Moscow gọi là “chiến dịch quân sự đặc biệt”, đă làm tăng thêm tính cấp bách cho chương tŕnh tái vũ trang của Thụy Điển và kích động cuộc tranh luận về việc liệu nước này – và Phần Lan, nước láng giềng Bắc Âu – có nên gia nhập NATO hay không.
Hạ Viện Hoa Kỳ vào hôm thứ Năm, 28 tháng 4, vừa ủng hộ áp đảo dự luật sẽ giúp xuất cảng thiết bị quân sự sang Ukraine dễ dàng hơn, hồi sinh “Lend-Lease Act” đă giúp đánh bại Hitler trong Thế Chiến II.
Hăng tin Reuters cho biết Hạ viện đă thông qua “Ukraine Democracy Defense Lend-Lease Act of 2022” với kết quả 417-10, ba tuần sau khi dự luật này được Thượng viện thống nhất thông qua. Tiếp theo, dự luật sẽ được chuyển đến Ṭa Bạch Ốc để Tổng thống Joe Biden kư thành luật. Biện pháp này sẽ hồi sinh chương tŕnh thời Thế chiến II đă cho phép Washington cho các đồng minh của Hoa Kỳ mượn hoặc thuê thiết bị quân sự. Trong trường hợp này, dự luật sẽ giúp đỡ những người bị ảnh hưởng bởi cuộc xâm lăng của Nga, chẳng hạn như Ba Lan và các nước Đông Âu khác cũng như Ukraine.
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Hậu quả toàn cầu của một cuộc xung đột kéo dài sẽ như thế nào?
Chiến tranh rồi sẽ kết thúc, và những khoảnh khắc kết thúc ấy thường rất sống động và đáng nhớ. Ví dụ như quyết định đầu hàng của Tướng Hợp bang Robert E. Lee trước Tướng Liên minh Ulysses S. Grant vào tháng 04/1865 đă đưa Nội chiến Mỹ đến hồi kết. Hay hiệp định đ́nh chiến chấm dứt Thế chiến 1, được Đức và Đồng minh Hiệp ước kư kết trên một toa tàu gần Paris vào tháng 11/1918. Hoặc sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh, với biểu tượng là sự sụp đổ của Bức tường Berlin vào tháng 11/1989 và sau đó là việc hạ lá cờ Liên Xô tại Điện Kremlin vào Lễ Giáng sinh năm 1991. Những sự kiện này xuất hiện trong văn hóa của chúng ta như những khoảnh khắc quyết định, mang lại cảm giác về một kết thúc rơ ràng.
Nhưng bối cảnh xung quanh kết thúc của một cuộc chiến có thể gây hiểu lầm. Việc Hợp bang miền Nam đầu hàng tại Ṭa án Appomattox đă không giải quyết được căng thẳng chính trị hoặc căng thẳng văn hóa giữa hai miền Bắc và Nam, cũng không giải quyết được những định kiến về chủng tộc và khác biệt chính trị có liên quan, vốn đă tiếp tục tồn tại rất lâu sau khi chế độ nô lệ bị băi bỏ. Giai đoạn giữa hai cuộc thế chiến, những năm 1920 và 1930, ở châu Âu ngập tràn lo lắng và căng thẳng, dần dồn nén thành một cuộc đại chiến khác. Hồi kết của Thế chiến 2 chính là b́nh minh của Chiến tranh Lạnh. Và, bất chấp sự sụp đổ của Liên Xô, Chiến tranh Lạnh có lẽ chưa kết thúc – nó có thể vẫn đang tiếp diễn, như nhà sử học Stephen Kotkin gần đây đă lập luận.
Trong cuộc chiến của Nga ở Ukraine, có thể sẽ không có một khoảnh khắc riêng rẽ nào đánh dấu sự kết thúc của chiến tranh – chí ít là trong một thời gian nữa. Cuộc chiến đă kéo dài được tám tuần – dài hơn nhiều so với dự đoán của hai bên – và thực sự có khả năng hai quốc gia sẽ không đạt được những ǵ họ mong muốn. Ukraine có lẽ sẽ không thể trục xuất được hoàn toàn lực lượng Nga ra khỏi lănh thổ mà họ đă chiếm được kể từ khi Moscow tiến hành xâm lược vào tháng 2. C̣n Nga có vẻ sẽ không thể đạt được mục tiêu chính trị chính của ḿnh: kiểm soát Ukraine. Thay v́ đi đến một giải pháp dứt điểm, cuộc chiến có thể mở ra một kỷ nguyên xung đột mới, đặc trưng bởi một chu kỳ chiến tranh của Nga ở Ukraine. Nếu chiến tranh không sớm kết thúc, th́ câu hỏi quan trọng là: Thời gian sẽ đứng về phía ai?
CHUẨN BỊ CHO GIAI ĐOẠN KHÓ KHĂN
Thời gian có thể nghiêng về phía Nga. Một cuộc chiến kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm có thể là kết quả có thể chấp nhận được, thậm chí có lợi cho Moscow. Nó chắc chắn sẽ là một kết cục tồi tệ đối với Ukraine, quốc gia sẽ bị tàn phá nặng nề, và đối với phương Tây, nơi sẽ phải đối mặt với nhiều năm bất ổn ở châu Âu và thường xuyên bị đe dọa về chiến tranh lan rộng. Một cuộc chiến dài hạn cũng có thể được cảm nhận trên toàn cầu, với khả năng gây ra những làn sóng đói kém và bất ổn kinh tế. Một cuộc chiến vô tận ở Ukraine cũng có nguy cơ làm xói ṃn sự ủng hộ đối với Kyiv tại các xă hội phương Tây, vốn không được chuẩn bị kỹ càng để chịu đựng các xung đột quân sự kéo dài, dù rằng xung đột xảy ra ở nơi khác. Các xă hội phương Tây theo định hướng thương mại, hậu hiện đại đă quen với những tiện nghi của một thế giới thời b́nh toàn cầu hóa có thể mất hứng thú với chiến tranh Ukraine – khác với dân thường Nga, mà bộ máy tuyên truyền của Tổng thống Nga Vladimir Putin đă kích động và huy động trở thành một xă hội thời chiến.
Dù Mỹ và các đồng minh có lư do chính đáng khi hy vọng và nỗ lực hướng tới một chiến thắng nhanh chóng cho Ukraine, các nhà hoạch định chính sách phương Tây vẫn phải sẵn sàng cho một cuộc chiến kéo dài. Các công cụ chính sách mà họ sử dụng – chẳng hạn như viện trợ quân sự và các biện pháp trừng phạt – sẽ không thay đổi nhiều trong suốt thời gian diễn ra chiến tranh. Hỗ trợ quân sự tối đa cho Ukraine là điều cần thiết, bất kể quỹ đạo của cuộc chiến có thế nào. Các biện pháp trừng phạt nhắm vào Nga, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng, về mặt lư thuyết sẽ dẫn đến những thay đổi trong tính toán của Nga, và sẽ phù hợp với mục đích dài hạn là làm suy yếu cỗ máy chiến tranh Nga.
Thách thức chính không nằm ở việc hỗ trợ Ukraine. Nó nằm ở việc ủng hộ chiến tranh trong nội bộ các quốc gia đang hậu thuẫn cho Ukraine. Trong thời đại của mạng xă hội và của những cảm xúc được định hướng bằng h́nh ảnh, dư luận có thể thay đổi thất thường. Để Ukraine có thể thành công, dư luận toàn cầu phải rất kiên định, và điều đó phụ thuộc vào khả năng lănh đạo chính trị lăo luyện và kiên nhẫn hơn bất cứ thứ ǵ khác.
CUỘC CHƠI C̉N DÀI
Putin có nhiều lư do để không kết thúc cuộc chiến mà ông đă bắt đầu. Ông c̣n ở rất xa so với các mục tiêu chính của ḿnh. Cho đến nay, quân đội của ông đă không đủ hiệu quả để có thể buộc người Ukraine đầu hàng, và Nga c̣n một chặng đường dài trước khi lật đổ được chính phủ Ukraine. Những thất bại của ông đă bị công khai một cách nhục nhă. Sau khi đột ngột rút lui khỏi các khu vực xung quanh Kyiv, quân đội Nga đă phải chứng kiến cảnh Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tiếp đón những vị khách nước ngoài đến thăm thủ đô và các đại sứ quán mở cửa trở lại. Vụ ch́m soái hạm Moskva của Nga, nhiều khả năng do tên lửa Ukraine, là một ví dụ rơ ràng khác cho thấy sự mất mặt của quân đội Nga trước lực lượng Ukraine. Putin đă phải trả một cái giá đắt cho cuộc xâm lược của ḿnh. Theo quan điểm của Tổng thống Nga, bất kỳ thỏa thuận ḥa b́nh nào trong tương lai, nếu không giành được sự nhượng bộ lớn từ Ukraine, th́ sẽ không tương xứng với thiệt hại về người, về của, và sự cô lập quốc tế mà nước Nga đă phải chịu đựng. Sau khi huy động người Nga tham gia chiến tranh – và trong quá tŕnh đó, khơi gợi lại những xung đột mang tính biểu tượng, như Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại của Liên Xô chống lại Đức Quốc xă – Putin có thể sẽ không chấp nhận một nền ḥa b́nh nhục nhă.
Dù cuộc chiến này là một sai lầm chiến lược đối với Nga, nhưng Putin có thể sẽ tự gây thiệt hại về mặt chính trị cho bản thân, nếu ông thừa nhận sai lầm của ḿnh. Trước khi xâm lược Ukraine, Nga vẫn duy tŕ quan hệ với châu Âu và Mỹ, và có một nền kinh tế vẫn hoạt động tốt. Ukraine, về mặt chính thức, là một quốc gia không liên kết với nhiều chia rẽ nội bộ và nhiều lỗ hổng. Cũng không có kế hoạch mở rộng NATO theo bất kỳ hướng nào trong tương lai gần. Vậy mà chỉ vài tuần sau, cuộc chiến ở Ukraine đă phá hủy mối quan hệ của Nga với châu Âu và Mỹ. Nó sẽ dần dần tàn phá nền kinh tế Nga, đồng thời đẩy Ukraine đi xa hơn về phía phương Tây. Phần Lan và Thụy Điển có thể sẽ gia nhập NATO vào mùa hè này. Tham chiến với mục đích ban đầu là ngăn chặn việc bị bao vây, thay vào đó, Nga lại giúp củng cố NATO và thắt chặt quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Điều đó sẽ khiến việc cắt giảm tổn thất của Putin ở Ukraine trở nên khó khăn hơn – chứ không phải dễ dàng hơn.
Putin có thể dùng đến phương án chiến tranh tiêu hao, vốn mang lại cho ông một số lợi thế. Nếu bị đánh bại, ông có thể tŕ hoăn thất bại đó bằng một cuộc chiến kéo dài, và thậm chí có thể trao lại cuộc xung đột cho người kế nhiệm. Một cuộc chiến dài hạn cũng sẽ tận dụng một số điểm mạnh bẩm sinh của Nga. Nó sẽ cho phép Nga có thời gian để huy động lính nhập ngũ và đào tạo hàng trăm ngh́n lính mới, theo đó làm thay đổi chiến cục. Nếu chiến tranh kéo dài nhiều năm, quân đội Nga có thể xây dựng lại lực lượng đă bị suy kiệt, đặc biệt nếu ngân sách nhà nước của Nga vẫn ổn định – nghĩa là nếu các khoản thanh toán năng lượng từ châu Âu và các nơi khác vẫn được tiếp tục. Nga cũng không nhất thiết phải giành chiến thắng trên chiến trường để có thể gây áp lực lên Kyiv, đặc biệt nếu chiến tranh kéo dài thêm nữa. Ngân hàng Thế giới đánh giá thiệt hại GDP của Ukraine vào năm 2022 là 45%. Sự tàn phá kinh tế Ukraine là một trong những kết quả quan trọng, dù ít thấy hơn, của cuộc chiến.
Một cuộc chiến tiêu hao có thể giúp Putin gây áp lực lên liên minh xuyên Đại Tây Dương, đặc biệt nếu sự ủng hộ dành cho Ukraine bắt đầu suy yếu ở phương Tây. Putin coi các nền dân chủ phương Tây là không ổn định và kém hiệu quả, và có thể ông đang đặt cược vào các chuyển đổi chính trị ở châu Âu hoặc Mỹ trong lúc căng thẳng chiến tranh ngày một lớn. Nếu Donald Trump tái đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024, ông có thể cố gắng đạt được thỏa thuận với Nga một lần nữa, với cái giá phải trả là NATO. Chiến thắng dành cho Marine Le Pen trong ṿng hai của cuộc bầu cử Tổng thống Pháp vào ngày 24/04 cũng sẽ mở ra cơ hội cho Putin. Ông là một nhà độc tài. Bị thuyết phục rằng quyền lực của họ là vĩnh cửu, các nhà độc tài thường có thể chấp nhận một cuộc chơi lâu dài. Hoặc ít nhất họ nghĩ rằng họ có thể làm như vậy.
ĐỪNG NÓNG VỘI
Ukraine cũng có nhiều lư do để không kết thúc chiến tranh bằng một thỏa thuận ngừng bắn vội vă theo điều kiện của Nga. Quân đội của nước này đă hoạt động cực kỳ hiệu quả. Đối mặt với cuộc tấn công vô cớ từ một trong những cường quốc quân sự lớn trên thế giới, lực lượng Ukraine đă thành công trong việc đẩy lùi kẻ thù ở miền bắc và đông bắc đất nước. Người Nga đă thua trong trận chiến giành Kyiv, và họ đă không thể vượt qua thành phố miền nam Mykolaiv, về phía Odessa. Ukraine đă chứng minh rằng tính kiên cường và tinh thần chiến đấu, được hỗ trợ bởi máy bay không người lái và vũ khí chống tăng hiện đại, có thể củng cố năng lực pḥng thủ của quân đội. Nga vẫn có khả năng sẽ thua trong cuộc chiến này, và v́ vậy, Ukraine có lợi thế để kết thúc chiến tranh cùng những thỏa thuận tốt hơn so với những nhượng bộ lớn, không thể chấp nhận được mà Moscow hiện đang muốn từ Kyiv.
Chính phủ Kyiv sẽ muốn cố gắng đạt được những điều khoản tốt hơn, thông qua các bước tiến trên chiến trường, và việc đẩy lùi thành công cuộc tấn công của Nga ở miền đông Ukraine. Cách thức tiến hành chiến tranh tàn bạo của Nga đă làm phức tạp thêm cuộc đàm phán về một lệnh ngừng bắn có thể xảy ra trong tương lai. Lính Nga nhắm mục tiêu vào dân thường và cơ sở hạ tầng dân sự trên khắp Ukraine. Họ đă phạm tội ác chiến tranh và đă có nhiều hành động tàn bạo, gồm cả bạo lực t́nh dục trên diện rộng và trục xuất công dân Ukraine sang Nga. Đây là một cuộc chiến nhắm vào người dân Ukraine. Người ta buộc phải giả định rằng bất kỳ lănh thổ nào mà Nga giành được đều sẽ đối mặt với những hành động chiếm đóng xấu xa. Chính phủ Ukraine không thể chấp nhận những hành động tàn bạo như vậy chống lại chính người dân trong lănh thổ của ḿnh. Một lệnh ngừng bắn sớm, tuân theo các điều khoản của Nga sẽ yêu cầu Ukraine giao một số lănh thổ mà Nga đă chiếm giữ kể từ khi cuộc xâm lược bắt đầu vào ngày 24/02. Nó sẽ liên quan đến việc Nga chiếm được một khu vực lớn hơn ở Donbas, lớn hơn so với những ǵ họ đă chiếm được vào năm 2014, và cũng có thể gồm các thành phố Kharkiv và Mariupol. Nga cũng sẽ t́m kiếm những nhượng bộ lớn hơn về t́nh trạng quân sự của Ukraine. Zelensky đă đồng ư không gia nhập NATO. Nhưng việc giải giáp và phi quân sự hóa lực lượng Ukraine sẽ hạn chế chủ quyền của Ukraine, cả về lư thuyết lẫn thực tế. Sau khi ‘bỏ túi’ những nhượng bộ này, Nga hoàn toàn có thể tái khởi động cuộc chiến chống lại quân đội Ukraine “phi quân sự hóa” để kết thúc những ǵ họ đă bắt đầu.
Bất kỳ nhượng bộ nào của Kyiv cũng cần được người dân Ukraine tán thành. Ukraine đang phải trả giá bằng máu cho cuộc chiến khủng khiếp này. Một thỏa thuận với quỷ có thể bị xem là tệ hơn cả khi không có thỏa thuận nào. Zelensky đă thành công trong việc thống nhất nhân dân Ukraine và thu hút sự ủng hộ trên toàn thế giới cho Ukraine – cờ Ukraine hiện đă xuất hiện khắp nơi bên ngoài nước này. Chính phủ và người dân đă xích lại gần nhau hơn, đất nước đă gắn kết hơn so với trước chiến tranh. Người duy nhất có thể thuyết phục dân chúng Ukraine chấp nhận một thỏa thuận chính là Zelensky lôi cuốn và nổi tiếng. Nhưng ông cần phải đưa ra một thỏa thuận với các điều khoản mà người dân có thể chấp nhận. Những điều khoản đó – cho phép Ukraine bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lănh thổ, và an ninh của ḿnh càng nhiều càng tốt – có thể phụ thuộc vào những tiến bộ hơn nữa của binh sĩ Ukraine trên chiến trường. Cái giá để người Ukraine nhanh chóng kết thúc chiến tranh sẽ cao hơn nhiều so với cái giá của Nga. Đối với Nga, kết thúc cuộc chiến theo các điều khoản của Ukraine có thể làm tổn hại đến niềm tự hào của một nhà độc tài. Đối với Ukraine, việc vội vàng chấp nhận các điều khoản của Nga sẽ gây nguy hiểm cho đời sống của người dân và sự tồn tại của đất nước với tư cách một quốc gia độc lập.
Tuy nhiên, một cuộc chiến dài hạn cũng đặt ra những thách thức chính trị cho Ukraine. Nếu chiến tranh kéo dài nhiều năm, Ukraine sẽ phải t́m cách giữ cho hệ thống chính trị của ḿnh được nguyên vẹn và nền dân chủ của ḿnh tiếp tục tồn tại. Cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo ở Ukraine dự kiến sẽ diễn ra vào mùa xuân năm 2024 – chính vào thời điểm cuộc bầu cử tổng thống Nga tiếp theo sẽ được tổ chức. Nhưng cuộc bầu cử của Nga sẽ là giả, c̣n cuộc bầu cử của Ukraine sẽ là thật. Như nhà triết học chính trị Alexis de Tocqueville đă cảnh báo, “Không có cuộc chiến tranh kéo dài nào lại không gây nguy hiểm cho tự do của một quốc gia dân chủ.” Ukraine sẽ phải chứng minh ông đă sai.
TÁC ĐỘNG ĐỐI VỚI THẾ GIỚI
Chiến tranh kéo dài ở Ukraine sẽ gây ra những hậu quả sâu sắc cho lục địa già. Châu Âu sẽ không c̣n toàn vẹn, tự do, và ḥa b́nh. Nó sẽ mang trong ḿnh một vùng chiến sự với nguy cơ leo thang. Quân đội Nga hiện chưa có lư do nào để tiến vào Ba Lan hoặc các nước cộng ḥa Baltic, nhưng một ‘ranh giới hiểm nguy’ sẽ chạy dọc từ bắc xuống nam, và bất ổn hơn nhiều so với Bức màn Sắt của thời Chiến tranh Lạnh, đ̣i hỏi NATO phải có những phương pháp pḥng thủ mới. Cuộc di cư của những người tị nạn Ukraine sẽ tiếp tục, và theo thời gian, nhóm người này có thể quyết định định cư lâu dài ở những vùng khác của châu Âu.
Một cuộc chiến kéo dài ở Ukraine cũng sẽ gây ra hậu quả trên quy mô toàn cầu. Nếu chiến sự rơi vào bế tắc, nó chắc chắn sẽ làm trầm trọng thêm nạn đói toàn cầu, v́ Ukraine và Nga là nhà sản xuất lớn các loại lương thực như lúa ḿ. Nạn đói lại là nguyên nhân gây bất ổn toàn cầu. Ở châu Phi và Trung Đông, những nơi tưởng chừng ở rất xa Ukraine có thể rơi vào khủng hoảng chính trị do hậu quả của cuộc chiến ở Ukraine gây ra. Thực tế này sẽ phá hủy giấc mơ về một lối thoát nhẹ nhàng khỏi đại dịch COVID-19. Sự khác biệt trong phản ứng quốc tế đối với xung đột đă bắt đầu xuất hiện. Nhiều quốc gia đă nhận ra tiêu chuẩn kép, v́ phương Tây nhiệt t́nh tiếp nhận người tị nạn Ukraine và mạnh mẽ trừng phạt Nga v́ đă gây chiến, trong khi, như một số nhà quan sát đă cáo buộc, Mỹ cũng tham gia một số cuộc chiến như vậy trong những năm gần đây. Chỉ có 37 quốc gia áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga, nhưng có tới 141 quốc gia lên án cuộc xâm lược tại Liên Hiệp Quốc, một sự khác biệt cho thấy không phải tất cả các thành viên của cộng đồng quốc tế đều để mắt đến cuộc chiến ở Ukraine.
Khi chiến tranh kéo dài và hồ sơ về sự tàn bạo của người Nga ngày một dày thêm, các lệnh trừng phạt sẽ chồng chất và giá các mặt hàng như dầu mỏ sẽ tiếp tục tăng cao. Các tác động kinh tế sẽ được cảm nhận trên toàn châu Âu và cái giá của nó chủ yếu cũng là người châu Âu phải trả. Do đó, sự ủng hộ dành cho Ukraine có thể suy yếu dần nếu cuộc chiến tiếp tục kéo dài. Những tiếng nói yêu cầu Ukraine phải chấp nhận ngừng bắn bằng bất cứ giá nào có thể trở nên lớn hơn. Các cuộc xung đột khác, chẳng hạn như cuộc chiến ở Syria từ lâu đă không c̣n được chú ư, chứng tỏ rằng một cuộc chiến không hồi kết có thể trở thành đơn giản là một sự phiền toái đối với các xă hội ưa thoải mái và dễ bị phân tâm, và dần dà mọi thứ sẽ lại trôi vào quên lăng. Các chính trị gia phương Tây nên chủ động đón nhận thách thức này và giải thích tại sao sự ủng hộ đối với Ukraine không chỉ là hành động nhân đạo, mà c̣n là điều thực sự cần thiết cho an ninh châu Âu và tương lai của các xă hội tự do. Chiến dịch ủng hộ Ukraine này không phải là miễn phí. Nhưng nếu Putin chiến thắng ở Ukraine, ông ta sẽ được khích lệ để mở rộng phạm vi xâm lược của Nga.
Mục tiêu cuối cùng của Ukraine rất rơ ràng. Đó là bảo tồn nền độc lập và chủ quyền của ḿnh. Đó là những ǵ họ xứng đáng được nhận – và là những ǵ Châu Âu cần cho an ninh của chính ḿnh. Nếu người Ukraine thắng thế, chủ quyền của nước này sẽ tạo tiền lệ quan trọng cho việc thúc đẩy một trật tự quốc tế tự do, ổn định. Mỹ và châu Âu không nên thúc ép Kyiv tiến tới một thỏa thuận thương lượng. Họ cũng không nên t́m cách ngăn chặn nếu Zelensky có thể t́m thấy một thỏa thuận mà cả ông và người dân Ukraine đều chấp nhận được. Tuy nhiên, điều này có lẽ sẽ chỉ xảy ra sau nhiều năm chiến đấu. Trước mắt, các nhà lănh đạo Mỹ và châu Âu phải giải thích cho công chúng của họ rằng điều ǵ đang bị đe dọa – đối với người Ukraine và đối với thế giới – trong cuộc chiến này.
Quan trọng nhất, họ cần phải nói rơ giá trị của một chiến thắng của Ukraine. Tám tuần đầu tiên của cuộc chiến đôi khi gợi nhớ đến những mô típ và khuôn mẫu của một bộ phim Hollywood. Có một nhân vật phản diện độc ác – Putin – xa cách và cô độc trên chiếc bàn dài ở Điện Kremlin. Có một nhân vật anh hùng – Zelensky – liều chết để giải cứu đất nước của ḿnh. Và điều bất ngờ trong câu chuyện là sự kém cỏi của quân đội Nga và sự thành công trên chiến trường của lực lượng Ukraine. Câu chuyện đạo đức và tự sự này gợi ư rằng sẽ có một kết thúc có hậu . Nhưng nó sẽ không đến sớm. Hiểu được khả năng tập trung chú ư ngắn hạn của các cử tri, khi soạn thảo thông điệp của ḿnh, các nhà lănh đạo chính trị ở các quốc gia ủng hộ Ukraine nên ít dựa vào các kịch bản phim Hollywood, vốn hướng đến sự hài ḷng ngay lập tức. Thay vào đó, họ nên dựa nhiều hơn vào các bài phát biểu thời chiến của Thủ tướng Anh Winston Churchill, trong đó khuyên chúng ta nên kiên tŕ và đừng bao giờ hứa hẹn về một chiến thắng nhanh chóng. Kyiv sẽ phải trải qua nhiều khó khăn trong một cuộc chiến vốn sẽ gây ra những hậu quả sâu rộng về mặt chiến lược, chính trị, và nhân đạo. Mỹ và các đồng minh phải chuẩn bị để hỗ trợ Ukraine trong suốt hành tŕnh dài đó.
Liana Fix là Giám đốc tại Quỹ Körber và là cựu nghiên cứu viên thường trú của Quỹ German Marshall, ở Washington, D.C.
Michael Kimmage là Giáo sư Lịch sử tại Đại học Công giáo Mỹ và là Nghiên cứu viên khách mời của Quỹ German Marshall. Từ năm 2014 đến năm 2016, ông phục vụ trong Nhóm Hoạch định Chính sách tại Bộ Ngoại giao Mỹ, nơi ông phụ trách khu vực Nga/Ukraine.
L.F. & M.K.
Ukraine vào hôm thứ Sáu, 29 tháng 4, thừa nhận rằng họ đang chịu tổn thất nặng nề trong cuộc tấn công của Nga ở phía đông, nhưng khẳng định tổn thất của Nga thậm chí c̣n trầm trọng hơn, khi tổng thống Joe Biden kêu gọi Quốc hội gửi 33 tỷ mỹ kim để giúp Kiev pḥng thủ.
Tổng thống Volodymyr Zelenskiy đă ca ngợi lời đề nghị giúp đỡ của tổng thống Biden, gấp gần 10 lần số tiền viện trợ mà Washington đă gửi cho đến nay kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào ngày 24 tháng 2. Sau khi thất bại trong cuộc tấn công vào Kiev ở phía bắc Ukraine hồi tháng trước, Nga đang cố gắng chiếm hoàn toàn hai tỉnh miền đông được gọi là Donbas.
Không chỉ #Belarusians, mà cả những người Nga cũng đang chiến đấu bên phía Ukraine. Quân đoàn "Freedom of #Russia" đến chiến tuyến.
Các đơn vị của Quân đoàn "Nước Nga Tự do", được thành lập bởi những người Nga thân Ukraine, đă chuyển đến chiến trường ở phía đông của #Ukraine sau hai tháng huấn luyện.
Not only #Belarusians, but also Russians are fighting on the side of Ukraine. The "Freedom of #Russia" Legion goes to the front.
Units of "Freedom of Russia" Legion, formed of pro-Ukrainian Russians, moved to battlefields in the east of #Ukraine after two months of training. pic.twitter.com/9zofHeeMSn
Thi thể của Vira Hyrych, một nhà báo nổi tiếng của đài phát thanh Ukraine, đă được t́m thấy sau một cuộc tấn công tên lửa của Nga vào ṭa nhà chung cư của cô ở Kyiv. Cô đă làm việc cho Đài Châu Âu Tự do / Đài Tự do, một tổ chức tin tức độc lập do Hoa Kỳ tài trợ, kể từ năm 2018.
The body of Vira Hyrych, a prominent Ukrainian radio journalist, was recovered after a Russian missile strike on her apartment building in Kyiv. She had worked for Radio Free Europe/Radio Liberty, a U.S.-funded independent news organization, since 2018.https://t.co/kHqKQiSN3cpic.twitter.com/D7Gariy399
Tại sao Mỹ gửi pháo Howitzer?
Mỹ đă gửi pháo sau khi các quan chức Ukraine yêu cầu pháo binh. Người ta tin rằng các khẩu pháo sẽ đóng một vai tṛ quan trọng đối với khu vực Donbas, một quan chức quốc pḥng nói với Stars & Stripes.
Quan chức này cho biết: “Chúng tôi đă biết khi nói chuyện với người Ukraine rằng pháo binh sẽ là một nhu cầu thiết yếu v́ vấn đề địa h́nh".
Bộ Quốc pḥng Mỹ xác nhận rằng 18 pháo cỡ 155 mm sẽ được gửi tới Ukraine như một phần của khoản viện trợ quân sự trị giá 800 triệu USD đầu tiên. Trong gói viện trợ quân sự thứ hai cũng trị giá 800 triệu USD, được ông Biden công bố hôm thứ Năm (21/4), thêm 72 xe tăng, 72 xe chiến thuật để kéo pháo và 144.000 viên đạn sẽ được gửi tới Ukraine. Các vũ khí được xuất từ kho dự trữ của Quân đội và Thủy quân lục chiến Mỹ.
Pháo Howitzer là một loại pháo ngắn, đặt ở góc nghiêng, được sử dụng để bắn ở quỹ đạo tương đối cao. Theo Quân đội Mỹ, các khẩu pháo có thể bắn tới bốn phát mỗi phút.
Các loại vũ khí này có thể bắt nguồn từ thế kỷ 15 khi những mẫu tương tự được người Séc sử dụng và được gọi là đại bác “Houfnice”. Kể từ Thế chiến thứ nhất, từ “lựu pháo” đă được sử dụng để mô tả những vũ khí này.
.@usairforce airmen load 155mm Howitzer ammunition bound for Ukraine into a C-17 Globemaster III at Travis Air Force Base, Calif. pic.twitter.com/hUJc8BlPqY
— Department of Defense 🇺🇸 (@DeptofDefense) April 29, 2022
Thị trưởng Kyiv Vitali Klitschko nói với CNN rằng Nga đă cho LHQ thấy "ngón giữa" bằng cách tấn công trung tâm Kyiv ngay sau cuộc gặp với Tổng thống Zelensky và Tổng thư kư LHQ.
Kyiv’s mayor Vitali Klitschko tells @andersoncooper that Russia showed the UN a “middle finger” by striking central Kyiv shortly after a meeting with President Zelensky and the UN Secretary General. pic.twitter.com/zKHLeDZe4S
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho rằng Mỹ không quan tâm đến ḥa b́nh ở Ukraine, mà thay vào đó đang làm mọi thứ có thể để cuộc xung đột ở nước này kéo dài càng lâu càng tốt.
Theo đài RT ngày 29/4, ông Triệu Lập Kiên nhận định: “Trong khi cộng đồng quốc tế đang kêu gọi chấm dứt các hành động thù địch, Mỹ vẫn tiếp tục đổ thêm dầu vào lửa và thể hiện sự sẵn sàng chiến đấu cho đến người Ukraine cuối cùng”. B́nh luận này nhắc đến việc Mỹ viện trợ tài chính và chuyển vũ khí từ đến Ukraine.
Ông nói: “Mục tiêu thực tế của họ không phải là đạt được ḥa b́nh, mà là đảm bảo rằng xung đột sẽ kéo dài. Như người Mỹ đă tự nói điều đó, họ đang muốn làm suy yếu nước Nga. Về việc liệu Mỹ mang lại ḥa b́nh hay chiến tranh, an ninh hay hỗn loạn, tôi cho rằng tất cả chúng ta đều biết câu trả lời”.
Đầu tuần này, Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ Lloyd Austin thừa nhận rằng thông qua giúp đỡ Ukraine, Mỹ muốn thấy “Nga suy yếu đến mức không thể làm những điều mà họ đă làm khi đưa quân vào Ukraine”.
Ngày 28/4, Tổng thống Mỹ Joe Biden đă yêu cầu Quốc hội cấp thêm 33 tỷ USD để hỗ trợ Ukraine trong cuộc xung đột đang diễn ra với Nga.
Theo đề nghị mà ông Biden đă kư và gửi lên Quốc hội Mỹ, hơn 20 tỷ USD trong gói hỗ trợ này sẽ dành để hỗ trợ vũ khí, đạn dược và những hỗ trợ quân sự khác cho Ukraine, 8,5 tỷ USD để hỗ trợ kinh tế trực tiếp cho Kiev và 3 tỷ USD dành cho các hoạt động nhân đạo. Ngoài ra, Nhà Trắng cho biết đề xuất của Tổng thống Biden cũng sẽ cho phép giới chức Mỹ tịch thu thêm nhiều tài sản của các nhà tài phiệt Nga để có thể hỗ trợ tiền cho Ukraine và xử phạt những đối tượng né tránh các biện pháp trừng phạt nhằm vào Moskva. Đây là một trong những nỗ lực của Mỹ nhằm cô lập và trừng phạt Nga liên quan đến chiến dịch quân sự đặc biệt của Moskva tại Ukraine, cũng như giúp Ukraine phục hồi sau xung đột.
Trong khi bác bỏ cử lực lượng của ḿnh hoặc của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đến Ukraine, Mỹ và các đồng minh đă cung cấp vũ khí cho Ukraine, như máy bay không người lái, hệ thống pháo hạng nặng Howitzer, tên lửa pḥng không Stinger và tên lửa chống tăng Javelin.
Cùng ngày, các nhà lập pháp Mỹ đă bỏ phiếu thông qua kế hoạch cho mượn-cho thuê để hỗ trợ Ukraine. Đạo luật này có tên “Đạo luật Cho mượn-Cho Thuế Quốc pḥng Dân chủ Ukraine”. Nếu được Tổng thống Joe Biden chấp thuận, Mỹ sẽ dễ dàng gửi vũ khí tới Ukraine hơn. Tuy nhiên, theo nhận định, Ukraine sẽ phải trả tiền cho những lần giao vũ khí đó. Nga đă cảnh báo rằng động thái này có thể khiến Ukraine rơi vào hố nợ, ảnh hưởng đến quốc gia này trong nhiều thế hệ.
Các sự kiện ở Ukraine càng khiến quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc thêm căng thẳng. Bất chấp mọi nỗ lực, chính quyền của ông Biden đă không thể gây áp lực buộc Trung Quốc lên án Nga và tham gia trừng phạt quốc tế chống lại Nga.
Bắc Kinh đă kêu gọi ḥa b́nh ở Ukraine, nhưng đổ lỗi cho việc bùng phát xung đột là do Mỹ và nỗ lực mở rộng của NATO sát biên giới Nga. Phát biểu tại cuộc họp báo ngày 18/3, ông Triệu Lập Kiên cho biết Trung Quốc giữ quan điểm độc lập đối với khủng hoảng Ukraine. Ông Triệu Lập Kiên khẳng định riêng trong vấn đề Ukraine, Trung Quốc luôn hành xử khách quan, đưa ra các đánh giá độc lập dựa trên bản chất của vấn đề. Ông nh́n nhận việc Mỹ gây sức ép sẽ không làm Bắc Kinh thay đổi quan điểm.
Liên quan việc các nước gửi vũ khí cho Ukraine, ngày 28/4, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định việc này gây nguy hiểm cho an ninh toàn châu Âu, kích động bất ổn tại khu vực này. Tuyên bố của ông Peskov nhằm phản ứng với phát biểu trước đó của Ngoại trưởng Anh Liz Truss, trong đó kêu gọi các đồng minh tăng cường sản xuất vũ khí để viện trợ cho Ukraine.
Rosatom đang cố gắng tiếp quản nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia do Nga chiếm đóng ở Energodar.
Ukraine thông báo với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế vào ngày 29 tháng 4 rằng tập đoàn nguyên tử nhà nước của Nga đă cử tám chuyên gia hạt nhân đến nhà máy điện.
Họ được cho là đă yêu cầu các báo cáo về các vấn đề bí mật liên quan đến hoạt động của nhà máy, việc điều hành, quản lư và bảo tŕ nhà máy điện Zaporizhzhia.
****
Ṭa án phong tỏa số tài sản có liên quan đến nhà tài phiệt Nga trị giá 16 triệu USD.
Văn pḥng Tổng công tố cho biết tài sản của Mikhail Fridman và các đối tác của ông ta được giữ tại Ngân hàng Alfa của ông ta ở Ukraine.
Họ bị cáo buộc cố gắng chuyển 36 triệu USD ra khỏi Ukraine thông qua các giao dịch hư cấu.
****
Quân đội Ukraine cho nổ tung cầu đường sắt ở Donetsk Oblast.
Cây cầu bắc qua sông Siversky Donets đă bị nổ tung cùng với các toa xe lửa của Nga, khiến quân đội Nga không thể đi bằng đường sắt tới thành phố Lyman, Chiến dịch Liên hợp cho biết hôm 29/4.
****
Quan chức cho biết Mỹ đă huấn luyện 100 người Ukraine sử dụng pháo Mỹ.
Một Hoa Kỳ cao cấp quan chức quốc pḥng cũng nói rằng Hoa Kỳ CNN đưa tin ngày 29/4 đă huấn luyện 15 người Ukraine sử dụng hệ thống radar.
Liên minh Châu Âu đang chuẩn bị cấm vận tất cả các hoạt động nhập khẩu dầu từ Nga vào tuần tới, New York Times ngày 29.4 dẫn lời các quan chức giấu tên ở Brussels.
Đại sứ của 27 quốc gia thành viên EU dự kiến gặp nhau vào 4.5 để đưa ra sự chấp thuận cuối cùng cho biện pháp này, hăng tin Mỹ dẫn lời “một số quan chức và nhà ngoại giao EU tham gia vào quá tŕnh này”.
Các quan chức giấu tên chỉ ra, trừ khi Hungary đưa ra các yêu cầu “vào phút chót”, quá tŕnh này sẽ được hoàn tất mà không cần thời gian kêu gọi tất cả các nhà lănh đạo EU họp tại Brussels.
Lệnh cấm vận dầu Nga có khả năng theo từng giai đoạn, trong đó chặn các tàu chở dầu nhanh hơn so với các tuyến đường ống đồng thời cho các thành viên EU thời gian để rút khỏi các hợp đồng hiện có, tương tự như thời gian gia hạn 4 tháng với lệnh cấm nhập khẩu than, đă được đưa ra trước đó.
Gói trừng phạt Nga lần thứ 6 của EU cũng sẽ nhắm vào Sberbank, ngân hàng lớn nhất của Nga có hiện diện đáng kể ở Châu Âu, cũng như những cá nhân nổi tiếng ở Nga.
Đức được cho là bên mấu chốt cho tiến tŕnh này. Berlin từng nhập khẩu 1/3 lượng dầu từ Moscow nhưng bằng cách nào đó đă có thể cắt giảm xuống chỉ c̣n 12%, theo Bộ trưởng Năng lượng Đức Robert Habeck.
“Vấn đề có vẻ rất lớn đối với Đức chỉ vài tuần trước đây đă trở nên nhỏ hơn nhiều. Đức đă tiến rất gần đến việc độc lập khỏi nhập khẩu dầu của Nga" - Bộ trưởng Habeck nói trong chuyến thăm Ba Lan tuần này.
Nga cung cấp khoảng 25% tổng nhu cầu dầu hàng năm của EU trong năm 2020 và khối này chiếm một nửa lượng dầu xuất khẩu của Nga. Brussels dự định lấp khoảng trống cách tăng nhập khẩu từ Nigeria, các nhà xuất khẩu ở Vịnh Ba Tư, cũng như các nước láng giềng của Nga là Azerbaijan và Kazakhstan, các quan chức giấu tên tiết lộ với New York Times.
Tuần trước, Bộ Tài chính Mỹ đề nghị EU áp đặt trần giá hoặc thuế với dầu nhập khẩu của Nga, nhưng điều đó không đủ sức hút với Brussels.
Phản ứng với yêu cầu thanh toán bằng đồng rúp
Các lệnh trừng phạt của Mỹ và EU buộc Nga phải yêu cầu thanh toán khí đốt bằng đồng rúp. Trong khi Brussels đă chính thức phản đối yêu cầu này, 4 trong số các thành viên của khối được cho là đă thực hiện thanh toán theo cơ chế mới dựa trên đồng rúp của Nga và ít nhất 10 nước đă lập tài khoản đồng rúp với ngân hàng Gazprombank của Nga.
Trong khi đó, một số nước từ chối thanh toán. Nga đă ngừng giao khí đốt cho Ba Lan và Bulgaria sau khi 2 nước Châu Âu này từ chối thanh toán bằng đồng rúp Nga.
Ngày 29.4, Thủ tướng Cộng ḥa Czech Petr Fiala cho biết, Praha không có kế hoạch thanh toán khí đốt Nga bằng đồng rúp, theo yêu cầu của Moscow.
Tập đoàn năng lượng Đan Mạch Orsted cũng ra tín hiệu khẳng định không có ư định thanh toán khí đốt bằng đồng tiền của Nga.
Orsted có hợp đồng cung cấp khí đốt dài hạn với Gazprom để cung cấp hàng năm tới 2 tỉ mét khối, kéo dài từ năm 2011 đến năm 2030.
Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao Hungary Péter Szijjarto cho hay, một số công ty Châu Âu nhập khẩu khí đốt Nga đă đồng ư với kế hoạch thanh toán của Moscow. Bộ trưởng Szijjarto giải thích, để mua khí đốt, các công ty nhập khẩu mở 2 tài khoản với Gazprombank, một tài khoản bằng euro hoặc USD và một tài khoản khác bằng đồng rúp.
Trong diễn biến khác liên quan, tập đoàn khí đốt Nga Gazprom thông báo ngày 29.4 về việc đang hủy chứng chỉ lưu kư (depositary receipts) khỏi các sàn giao dịch chứng khoán quốc tế sau khi chính phủ Nga không chấp thuận cho lưu hành thêm.
Thông cáo trên trang web của công ty cho hay, những cổ đông sẽ có “quyền chuyển đổi chúng thành cổ phiếu phổ thông”.
Gazprom cũng cho biết đă thông báo cho cơ quan quản lư tài chính của Vương quốc Anh về ư định hủy niêm yết tiêu chuẩn trên sàn giao dịch chứng khoán London (LSE). Công ty cũng đă yêu cầu LSE và sàn giao dịch Singapore xóa các chứng chỉ lưu kư của công ty trong ṿng 20 ngày làm việc.
Theo luật mới, chứng khoán của các công ty Nga chỉ có thể được giao dịch trên các sàn giao dịch nước ngoài khi có sự cho phép đặc biệt của chính quyền Nga.
Tháng trước, LSE đă chặn giao dịch của 27 tập đoàn Nga, bao gồm EN+, Gazprom, Lukoil, Rosneft và Sberbank. Danh sách đen này một phần trong nỗ lực của phương Tây nhằm loại Nga khỏi thị trường tài chính quốc tế sau chiến dịch quân sự ở Ukraina.
Giới chức Đức cho biết chính phủ nước này sẵn sàng ngừng mua dầu Nga khi đảm bảo được nguồn cung thay thế, mở đường cho lệnh cấm vận dầu từ nước này của EU.
Đức đă là một trong những nước phản đối EU đoạn tuyệt năng lượng Nga. Tuy nhiên, đại diện của Đức tại Liên minh châu Âu (EU) đă thay đổi quan điểm phản đối lệnh cấm vận dầu mỏ từ Nga, với điều kiện Berlin có đủ thời gian để đảm bảo được nguồn cung thay thế, WSJ hôm 28/4 dẫn lời hai quan chức thạo tin.
Sự thay đổi của Đức có thể làm tăng khả năng các nước EU sẽ đồng ư về lệnh cấm vận theo từng giai đoạn với dầu mỏ Nga. Theo các nhà ngoại giao và quan chức nhận định, quyết định cuối cùng có thể được EU đưa ra vào tuần tới.
EU nhập khẩu 3-3,5 triệu thùng dầu Nga mỗi ngày, với khoản thanh toán khoảng 400 triệu USD/ngày. Nguồn cung Nga chiếm khoảng 27% lượng dầu cả khối nhập khẩu. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, doanh thu từ dầu chiếm 45% ngân sách liên bang của Nga vào năm 2021.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen tuần trước đánh giá lệnh cấm vận dầu mỏ Nga của châu Âu sẽ đẩy giá dầu quốc tế tăng cao, gây tổn hại nền kinh tế toàn cầu đang mong manh và "gây rất ít ảnh hưởng" đến Nga. Bà Yellen gợi ư châu Âu có thể tiếp tục mua dầu và hạn chế Nga tiếp cận các khoản thanh toán.
Lệnh cấm vận dầu Nga của EU phải được toàn bộ 27 nước thành viên chấp thuận.
Theo New York Times, Hungary hiện là quốc gia phản đối cuối cùng của lệnh cấm vận dầu mỏ, và nếu các đại diện "phủ quyết quyết định" !!!, điều đó có nghĩa là, không giống như trước đây, Hội đồng châu Âu (tức 27 lănh đạo của một Quốc gia thành viên EU) chiếm đa số trong số họ phải thông qua quyết định.
Tuy nhiên, tờ báo Mỹ cho rằng điều này khó có thể xảy ra, nghĩa là Hungary, giống như các gói trừng phạt trước đây, ủng hộ gói trừng phạt này.
Theo New York Times, lệnh cấm vận đầu tiên có thể ảnh hưởng đến các chuyến hàng chở dầu của các tàu chở dầu của Nga và có thể mất nhiều tháng để dừng các đường ống dẫn dầu (ví dụ, khi Nga cấm nhập khẩu than vào đầu tháng 4, các nước thành viên được cho 4 tháng để làm vậy). Ngoài lệnh cấm vận dầu mỏ, ngân hàng Sberbank của Nga dự kiến sẽ bị trừng phạt trong gói mới và sẽ có thêm nhiều cá nhân người Nga được đưa vào danh sách trừng phạt của EU.
Vào lúc cộng đồng người Việt khắp nơi ở Mỹ đang tưởng niệm sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, cuộc chiến tranh xâm lược của Nga nhắm vào Ukraine đang tô đậm thêm nỗi xót xa cay đắng nơi một số người khi họ nghĩ về số phận của đất nước họ giờ không c̣n tồn tại.
Sự sụp đổ của Việt Nam Cộng Ḥa trước cuộc tiến công của phe cộng sản khép lại Chiến tranh Việt Nam, một cuộc xung đột đẫm máu không chỉ giữa hai miền nam bắc mà c̣n là cuộc đối đầu ư thức hệ thời Chiến tranh Lạnh giữa các cường quốc Mỹ, Liên Xô và Trung Quốc.
Tại Việt Nam, chiến thắng của phe cộng sản được mô tả là kết cục hào hùng cho công cuộc “giải phóng miền Nam thống nhất đất nước” nhưng đối với hàng triệu người bỏ nước ra đi sau năm 1975, nó đặt dấu chấm hết cho một nền tự do mà họ từng biết và gieo vào tâm thức họ nỗi “quốc hận.”
47 năm sau, những kí ức tưởng đă lùi xa giờ lại hiện lên sống động khi những h́nh ảnh từ cuộc chiến của Nga ở Ukraine nhắc họ nhớ lại những đau thương và kinh hoàng của cuộc chiến mà họ đă trải qua, và về số phận của đất nước họ khi cuộc chiến kết thúc.
Kể từ khi Nga phát động chiến tranh nhắm vào nước láng giềng phía nam vào tháng 2, Tiến sĩ Đinh Xuân Quân, một kinh tế gia đă về hưu ở miền bam bang California, thường xuyên xuất hiện trong những chương tŕnh b́nh luận thời sự của một đài truyền h́nh tiếng Việt địa phương. Ông đưa ra những phân tích về t́nh h́nh chiến sự hàng ngày và nhắc nhở khán giả nhớ về những ǵ từng xảy ra ở Việt Nam
“Cuộc xâm lăng Ukraine của Nga đă làm tôi suy nghĩ rất nhiều và liên tưởng tới cuộc chiến tranh Việt Nam nhất là sắp tới ngày 30 tháng 4, ngày mà Việt Nam Cộng Ḥa sụp đổ,” ông nói với VOA qua email ngày thứ Năm. “Nó cho tôi liên tưởng đến một miền Bắc xâm chiếm miền Nam, nó là cuộc nội chiến giữa miền Bắc và miền Nam, một cuộc chiến giữa phe Quốc gia giành độc lập và phe Cộng sản trá h́nh Việt Minh có từ những thập niên 1930-1940 đến 1975.”
Từng phục vụ trong tư cách một chuyên viên kinh tế tại ngân hàng trung ương của Việt Nam Cộng Ḥa, ông cho biết ông bị bắt đi tù cải tạo trong ba năm và sau đó vượt biên qua Mỹ vào năm 1979.
Ông nhận định sự sụp đổ của Việt Nam Cộng Ḥa là “thí dụ điển h́nh phe tà thắng phe thiện” trong cuộc chiến giữa tự do chống lại độc tài. Bi kịch của Việt Nam Cộng Ḥa là nước này có đồng minh nhưng không kiên tŕ như phe cộng sản, ông nói. “Sau khi đồng minh nhất là Mỹ rút th́ Việt Nam Cộng Ḥa cố gắng hết sức để tự lực tự cường nhưng thời gian không cho phép.”
Đối với những người từng cầm súng chiến đấu, sự ủng hộ và hỗ trợ mà Mỹ và các nước phương Tây đang cung cấp cho Ukraine khiến họ không khỏi chạnh ḷng về điều mà họ xem là sự đơn độc của Việt Nam Cộng Ḥa trong cuộc chiến chống lại phe cộng sản. Việt Nam Cộng Ḥa đă bị “bỏ rơi” và cuối cùng bị “bức tử” bởi chính những đồng minh của ḿnh.
“Vào thời điểm năm 1973 [Mỹ] rút hết quân đội ra khỏi miền Nam, từ bao nhiêu tỉ đôla họ rút xuống c̣n 300 triệu,” ông Đinh Hùng Cường, thiếu tá bộ binh của Quân lực Việt Nam Cộng Ḥa từng tham gia chiến đấu bảo vệ một tuyến đường tiếp tế vào đầu tháng 4 năm 1975, nói từ bang Virginia, lưu ư rằng viện trợ của Mỹ sụt giảm mạnh đă khiến quân đội gặp rất nhiều khó khăn trên chiến trường.
“C̣n bây giờ ḿnh thấy cả thế giới, các quốc gia NATO bên Âu Châu, đều đồng ḷng giúp cho Ukraine để mà chống lại Nga. Nước Mỹ lúc đầu c̣n e dè th́ bây giờ đă đi tới ba mươi mấy tỉ đôla để giúp cho Ukraine th́ ḿnh thấy rơ là Ukraine đứng vững được ngày hôm nay là nhờ NATO, nhờ Mỹ, nhờ thế giới tự do. C̣n Việt Nam không thể đứng được v́ họ đă bỏ ḿnh, họ không viện trợ cho ḿnh, và hơn nữa họ không có ḷng nhân đạo để giúp cho ḿnh chiến đấu thành ra bắt buộc ḿnh bị cộng sản chiếm thôi.”
Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày thứ Năm yêu cầu Quốc hội cấp 33 tỉ đôla để hỗ trợ Ukraine – một mức tăng rất lớn về tài trợ của Mỹ dành cho cuộc chiến với Nga - và các công cụ mới để rút tài sản từ các nhà tài phiệt Nga. Yêu cầu ngân khoản này bao gồm hơn 20 tỉ đôla cho vũ khí, đạn dược và các h́nh thức viện trợ quân sự khác, cũng như 8,5 tỉ đôla hỗ trợ kinh tế trực tiếp cho chính phủ và 3 tỉ đôla viện trợ nhân đạo.
“Chúng tôi cần dự luật này để hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến v́ tự do,” ông Biden nói tại Nhà Trắng sau khi kí yêu cầu ngày thứ Năm. “Cái giá phải trả của cuộc chiến này không hề rẻ, nhưng nhún nhường sự gây hấn th́ sẽ c̣n tốn kém hơn.”
Khi cuộc chiến tranh Việt Nam đang lùi xa dần vào quá khứ và những thế hệ người Việt trẻ hơn sinh trưởng ở Mỹ ít gắn bó hơn với cộng đồng, có những lo ngại rằng rồi đây kí ức về cuộc chiến v́ tự do của Việt Nam Cộng Ḥa sẽ bị quên lăng. Nhưng Sean Le, 40 tuổi, một hạ sĩ quan Hải quân Hoa Kỳ đă giải ngũ, đang cố gắng ǵn giữ những kí ức này và phổ biến nó qua những video mà anh đăng tải trên kênh YouTube của anh với hàng trăm ngàn người theo dơi.
Trả lời phỏng vấn của VOA từ Quận Cam ở nam California, anh cho biết kể từ khi anh theo gia đ́nh qua Mỹ định cư vào năm 1995, anh bắt đầu đọc và hiểu nhiều hơn về biến cố lịch sử 30 tháng 4 mà trước đây ở Việt Nam anh chỉ biết đó là một ngày lễ đánh dấu sự kiện “giải phóng miền Nam.”
“Khi ḿnh càng t́m hiểu th́ ḿnh càng thấy đau ḷng. Đó là một trong những giai đoạn lịch sử mà Sean thấy rất là quan trọng mà chúng ta cần phải ǵn giữ và phải nhắc đến, không những nhắc đến mà phải vinh danh những người đă hi sinh v́ cuộc chiến đó và những nạn nhân đă bỏ mạng trên biển cả,” anh nói, nhắc đến những người tị nạn vượt biên sau năm 1975. “Những nhân vật trong lịch sử này không hề được nhắc đến dưới mái trường xă hội chủ nghĩa Việt Nam, Sean cảm thấy đó là một điều rất bất công, một điều sỉ nhục cho lịch sử.”
Cựu quân nhân này nói anh nh́n thấy những nét tương đồng giữa cuộc chiến của Việt Nam Cộng Ḥa nửa thế kỉ trước và cuộc chiến của Ukraine ở hiện tại. Anh hi vọng số phận của Ukraine sẽ khác Việt Nam Cộng Ḥa nhờ sự hỗ trợ rộng răi của cộng đồng quốc tế.
“Qua cuộc chiến này chúng ta thấy được ḷng yêu nước của người dân Ukraine mạnh mẽ đế cỡ nào, nó không dễ ǵ khuất phục trước bất cứ sức mạnh về quân sự nào của kẻ xâm lăng,” anh nêu ư kiến.
Sau khi thất bại trong cuộc tấn công vào thủ đô Kyiv ở phía bắc Ukraine vào tháng trước, Nga hiện đang cố gắng chiếm hoàn toàn hai tỉnh miền đông được gọi là Donbas.
Ukraine thừa nhận đă mất quyền kiểm soát một số thị trấn và làng mạc ở đó kể từ khi cuộc tấn công bắt đầu vào tuần trước, nhưng nói rằng Moscow đă đánh đổi những bước tiến bằng tổn thất to lớn đối với một lực lượng Nga đă suy yếu sau thất bại trước đó gần thủ đô.
Các quan chức phương Tây nói Nga chịu ít thương vong hơn sau khi thu hẹp quy mô cuộc xâm lược nhưng con số này vẫn ở mức "khá cao," trong khi Bộ Quốc pḥng Anh cho biết những bước tiến của Nga đến nay vẫn hạn chế và trả giá bằng "tổn thất đáng kể."
Dù cuộc chiến ở Ukraine gợi lại nỗi xót xa nơi nhiều người Việt từng sống dưới chính thể Việt Nam Cộng Ḥa, nó cũng khơi niềm hi vọng nơi những người từng tuyệt vọng chứng kiến sự cáo chung của đất nước họ.
Cựu thiếu tá Đinh Hùng Cường nói Ukraine “thật là may mắn” khi nhận được sự ủng hộ và viện trợ từ các nước đồng minh cũng như dư luận quốc tế, điều mà nước của ông đă thiếu khi cuộc chiến bước vào giai đoạn quyết định.
“Ḿnh hăy tin tưởng rằng chính nghĩa lần này sẽ thắng và Ukraine sẽ không bị bức tử như Nam Việt Nam 47 năm về trước,” ông nói.
ANH NÓI LỰC LƯỢNG NGA Ở UKRAINE ĐANG BỊ ‘SUY YẾU TINH THẦN’
Quân đội Anh tin rằng các lực lượng Nga ở Ukraine có phần chắc đang bị “suy yếu tinh thần.”
Bộ Quốc pḥng Anh đưa ra đánh giá này trên Twitter hôm thứ Bảy như một phần trong báo cáo hàng ngày mà họ cung cấp về cuộc chiến của Nga với Ukraine.
Bộ nói Nga "vẫn đối mặt với những thách thức đáng kể" trong chiến đấu. Quân đội Anh tin rằng các lực lượng Nga đă “buộc phải hợp nhất và tái điều động các đơn vị đă bị tiêu hao và lẻ tẻ khỏi đợt tiến công thất bại ở đông bắc Ukraine.”
Bộ không cho biết họ đi tới đánh giá này như thế nào. Nhưng các nhà phân tích tin rằng lực lượng Nga không thất bại trong nỗ lực chiếm thủ đô Kyiv hồi đầu chiến tranh đă được tái điều động mà không có thời gian cần thiết để tái vũ trang và tái cơ cấu.
Phía Anh tin rằng Nga hi vọng sẽ tổ chức lại nỗ lực của ḿnh và rút ngắn các đường tiếp tế.
Bộ nói thêm: “Việc thiếu các kĩ năng cấp đơn vị và yểm trợ trên không không đồng đều đă khiến Nga không thể phát huy hết năng lực tác chiến tổng thể của ḿnh, dù có những cải thiện mang tính cục bộ.”
Một quan chức quốc pḥng cao cấp của Mỹ ngày thứ Sáu nói cuộc tiến công của Nga đang diễn tiến chậm hơn nhiều so với kế hoạch một phần là do sức kháng cự của Ukraine.
Khi binh sĩ cố gắng di chuyển về phía bắc ra khỏi Mariupol để họ có thể tấn công các lực lượng Ukraine từ phía nam, bước tiến của họ đến giờ vẫn "chậm và không đồng đều, và chắc chắn không mang tính quyết định trong bất cứ trường hợp nào," quan chức này nói.
Tỷ giá đồng rúp : Nga đă thắng hiệp đầu tiên bất chấp trừng phạt của phương Tây
Sau cú trượt dốc lịch sử do cuộc xâm lăng của Nga và Ukraina, đồng rúp đă phục hồi ngoạn mục, tăng vọt lên mức cao nhất từ hai năm qua trong phiên giao dịch ở Matxcơva, ngày 27/04/2022. Các biện pháp kiểm soát vốn nghiêm ngặt và chính sách xuất khẩu năng lượng - « bắt chẹt » châu Âu chính là lư do tạo ra cú lội ngược ḍng này.
Nga đă ngừng cung cấp khí đốt cho Bulgari và Ba Lan hôm 27/04 do hai nước này từ chối yêu cầu thanh toán bằng đồng rúp. Phát ngôn viên điện Kremlin Dmitri Peskov giải thích rằng việc thanh toán bằng đồng rúp là để đáp trả lại việc phương Tây đă đóng băng 300 tỷ đô la dự trữ ngoại tệ của Ngân hàng Trung ương Nga. Ngay sau thông báo này, vào 14 giờ GMT cùng ngày, tỷ giá đồng rúp đă tăng 1,8 % đối với đồng euro - 75,43/ euro, đây là tỷ giá cao nhất kể từ đầu tháng 3 năm 2020. So với đồng đô la, đồng rúp cũng tăng thêm 1,1 %, ở mức 72,75/ đô la.
Đồng tiền của Nga rớt giá từ cuối tháng Hai và xuống mức thấp kỷ lục, khoảng 136 rúp/đô la hôm 10/03, do hàng loạt trừng phạt của phương Tây đối với hành động xâm lăng vào Ukraina. Kể từ 31/03, đồng rúp đă phục hồi dần, sau khi tổng thống Nga Vladimir Putin ra lệnh chỉ chấp nhận thanh toán khí đốt bằng đồng rúp. Theo đó, bên mua khí đốt Nga phải mở một tài khoản tại các ngân hàng của Nga, nguồn cung ứng khí đốt sẽ bị cắt nếu bên mua không tuân thủ các điều khoản này.
Về sự biến động tỷ giá đồng rúp, RFI trao đổi với chuyên gia kinh tế Nga Julien Vercueil, giảng viên môn khoa học kinh tế tại trường INALCO, tác giả của cuốn sách Économie politique de la Russie (1918-2018).
Trước tiên ông đánh giá về đồng rúp thế nào ? Đây có phải là một đồng tiền mạnh ?
Julien Vercueil : Thông thường các loại tiền tệ được đánh giá là mạnh khi loại tiền đó được sử dụng nhiều trong giao thương quốc tế. Loại tiền này phải dựa vào một nền kinh tế mở cửa với thế giới và có thị trường xuất khẩu đa dạng. Đồng rúp được sử dụng trong một nền kinh tế mở nhưng lại không có nhiều mặt hàng xuất khẩu, mà chỉ tập trung trong một số loại nhất định như dầu khí, kim loại quư và một số sản phẩm nông nghiệp thô và ít sản phẩm công nghệ cao (trừ các sản phẩm hóa học hoặc vũ khí). Đây chính là điểm yếu của đồng rúp. Bởi v́ chỉ cần nhu cầu của một mặt hàng nào đó giảm, đồng rúp sẽ giảm theo. Do vậy, chúng ta không thể nói rúp là một loại tiền tệ mạnh, mà đúng hơn nó phụ thuộc vào sự biến động của giá của nguyên liệu thô được định mức theo chuẩn quốc tế. Mối liên hệ cung – cầu lại không phụ thuộc vào Nga mà vào các nhân tố rộng lớn hơn rất nhiều so với nền kinh tế Nga.
Vừa qua, Nga đă thực hiện một cú lội ngược ḍng, phục hồi tỷ giá đồng rúp về mức trước chiến tranh Ukraina, tỷ giá đồng tiền của Nga trong những ngày gần đây c̣n cao hơn cả mức của hai năm về trước. Vậy Nga đă thực hiện những biện pháp nào ?
Julien Vercueil : Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc đồng rúp phục hồi là do các doanh nghiệp xuất khẩu nguyên liệu thô của Nga bắt buộc phải chuyển 80 % doanh thu xuất khẩu về ngân hàng Trung ương của Nga. Các doanh nghiệp này phải bán ngoại tệ, đồng nghĩa với việc họ phải mua đồng rúp từ ngân hàng Trung ương. Điều này khiến cho nhu cầu đồng rúp tăng trở lại và duy tŕ tỷ giá của đồng tiền Nga. Biện pháp này do bộ Tài Chính của Nga đưa ra, đă tạo ra đ̣n bẩy làm tỷ giá đồng rúp tăng.
Một lư do khác nữa, đó là v́ kim ngạch nhập khẩu của Nga đă giảm, nhu cầu về ngoại tệ của các doanh nghiệp của Nga cũng giảm theo. Và chúng ta có thể thấy cán cân cung cầu mất thăng bằng, khiến tỷ giá hối đoái có lợi cho đồng rúp.
Các biện pháp mà tôi kể trên rất hiệu quả, nhất là trong trường hợp của Nga, nước này chỉ phải xử lư một số nhỏ các nhà xuất khẩu lớn. Nếu như Nga xuất khẩu hàng ngàn sản phẩm khác nhau, Matxcơva sẽ rất khó kiểm soát. Nhưng nền kinh tế Nga rất tập trung, đặc biệt trong lĩnh vực nguyên liệu thô.
Nga có thể tiếp tục duy tŕ các biện pháp kể trên về lâu dài hay không ?
Julien Vercueil : Chắc chắn rằng Nga có thể duy tŕ các biện pháp này về lâu dài, miễn là chính quyền Nga kiểm soát được hoạt động của các công ty xuất khẩu. Và câu hỏi thứ hai được đặt ra, theo tôi c̣n quan trọng hơn, đó là liệu các điều kiện quốc tế có cho phép các biện pháp này có hiệu quả về lâu dài hay không ? Câu trả lời là không.
Có hai lư do chính. Một là, các khách quen của các doanh nghiệp xuất khẩu, đặc biệt trong lĩnh vực dầu khí, bắt đầu đặt vấn đề về sự phụ thuộc vào Nga, do vậy chúng ta có thể thấy xu hướng hiện nay về việc giảm bớt phụ thuộc đối với khí đốt của Nga. Tức là trong 2, 3 năm nữa, tập đoàn dầu khí Gazprom của Nhà nước Nga sẽ không thể xuất khẩu lượng khí đốt lớn như hiện nay, ví dụ như cho các nước như Đức hay châu Âu.
Lư do tiếp theo đó là giá dầu khí dao động mạnh trong những năm gần đây. Vào năm 2020, 2021, ở một số thời điểm, giá dầu đă âm (thấp hơn giá thành). Hiện nay giá dầu rất cao, lên đến 100 đô la/thùng, nhưng cách đây không lâu, 1 thùng dầu chỉ có giá 20 đô la, và trước đó nữa, là 80 đô la. Trong tương lai, giá quốc tế về nguyên liệu thô và dầu sẽ tiếp tục dao động mạnh. Dù các chính sách mà chính phủ Nga áp đặt có bền vững hay không, các điều kiện quốc tế về nguồn cung nguyên liệu thô mà Nga xuất khẩu sẽ buộc nước này phải tuân theo, và chắc chắc là chúng không đủ để cứu lấy đồng rúp về lâu dài.
Sự bất ổn của tỷ giá nội tệ Nga tác động tới nền kinh tế nước này ra sao ? Liệu giao thương thế giới có bị ảnh hưởng không ?
Julien Vercueil : Đối với nền kinh tế Nga, tác động đầu tiên là lạm phát. Có khả năng tỷ lệ lạm phát ở Nga sẽ tăng gấp đôi so với tỷ lệ trước chiến tranh, lên đến 20 %. Đây là một con số lớn, nhưng không phải là thảm hoạ cho kinh tế nước này, nhưng đối với các gia đ́nh có thu nhập thấp, 20 % là một vấn đề lớn. Hơn nữa, đây lại là tầng lớp ủng hộ Putin. Chính phủ sẽ phải đưa ra những lựa chọn khó khăn để giải ngân một khoản khổng lồ, nhằm b́nh ổn giá, cũng như trợ giúp các doanh nghiệp liên quan.
Lạm phát gia tăng kéo theo đó là giảm sức mua và nợ công tăng. Nếu như ngân hàng Trung ương Nga không đưa ra các chính sách để kiểm soát ngoại hối, đồng rúp có thể xuống thấp nữa và cả việc mất vốn. Bởi v́ trong trường hợp này các doanh nghiệp Nga muốn giữ đô la và không gửi về Nga, đồng rúp có thể rớt giá nghiêm trọng hơn, và tỷ lệ lạm phát có thể cao hơn nhiều. Ngân hàng Trung ương không thể cứu vớt đồng rúp do các lệnh trừng phạt hiện nay. Nga cũng sẽ gặp phải nhiều khó khăn để vực dậy. Cuộc khủng hoảng sẽ kéo dài và có nguy cơ trở thành cuộc đại suy thoái kinh tế, giống như vào đầu những thập niên 80 ở Nga, mọi thứ sụp đổ sau khi Liên Xô tan ră.
C̣n đối với nền kinh tế toàn cầu, theo tôi, tỷ giá đồng rúp có tăng hay giảm th́ cũng không tạo ra bất cứ rủi ro nào. Tuy nhiên, sự bất ổn của thị trường năng lượng và việc xuất khẩu các sản phẩm nông sản của Nga, đây mới chính là hai yếu tố lớn tác động với thế giới. Nhưng sự bất ổn này không liên quan đến đồng rúp. Đồng rúp không quyết định mà là do các khả năng của chính phủ Nga t́m ra con đường xuất khẩu cho hàng hóa của ḿnh.
Kể từ khi đồng rúp trên đà tăng trở lại, câu hỏi đặt ra là liệu các trừng phạt của châu Âu có hiệu quả không ?
Julien Vercueil : Các trừng phạt của phương Tây nhắm đến hai mục đích. Thứ nhất đó là phong tỏa tài sản của tài phiệt thân chính phủ Nga ở bên ngoài lănh thổ Nga hoặc ngăn cản ngân hàng Trung ương trợ giúp các ngân hàng đang gặp khó khăn bằng đồng đô la, hiện đang ở Pháp hay Mỹ. Do vậy, các biện pháp này có hiệu quả khi thống đốc ngân hàng Trung ương Nga không thể sử dụng số vốn của họ. Tuy nhiên, mục đích thứ hai đó là khiến chính quyền Putin phải suy tính lại về hành động xâm lăng, rằng Nga phải trả cái giá quá đắt v́ gây chiến nên phải dừng lại và đàm phán nhanh chóng với Ukraina và kết thúc chiến tranh. Và dĩ nhiên là phương Tây không đạt được mục đích này.
Từ cuộc khủng hoảng năm 2014, Nga đă t́m cách thay thế đồng đô la trong thanh toán quốc tế (phi đô la hóa) để giảm thiểu thiệt hại từ các trừng phạt của phương Tây. Vào năm 2019, lần đầu tiên tập đoàn dầu khí quốc gia Nga Gazprom thông báo bán khí đốt cho một doanh nghiệp châu Âu bằng đồng rúp. Ông nhận định thế nào về chiến lược phi đô la hóa của Nga ?
Julien Vercueil : Nếu như Nga là quốc gia duy nhất thực hiện phi đô la hoá, vậy th́ chiến lược này không hiệu quả. Bởi v́, Nga là quốc gia xuất khẩu rất ít mặt hàng (chủ yếu là nguyên liệu thô, dù xuất khẩu với số lượng lớn). Tuy nhiên nếu như Nga liên minh với Trung Quốc để giảm thiểu vai tṛ của đồng đô la trong giao thương quốc tế, điều này có thể tạo những tác động lớn và về lâu dài làm suy yếu đồng đô la. Phi đô la hoá có thể thực hiện, về lâu dài, nếu như một số tác nhân lớn của hai nước này và của một số nước châu Á, đồng loạt không muốn dự trữ đô la trong kho dự trữ ngoại hối của nước đó.
Một câu hỏi khác được đặt ra, đó là đồng tiền nào sẽ thay thế đồng đô la trong trường hợp này ? Trả lời câu hỏi này không dễ dàng bởi v́ Trung Quốc không thể thay đồng đô la bằng Nhân Dân Tệ (NDT) trong giao thương quốc tế và Bắc Kinh cũng không muốn điều này, v́ để khiến đồng NDT trở thành một loại tiền tệ quốc tế, quốc gia này phải gánh rất nhiều trách nhiệm. Đặc biệt là sau sự kiện phá giá năm 2015 (làm bay vốn 1000 tỷ đô la), rung chuyển nền kinh tế toàn cầu, đồng NDT đă suy yếu, kể từ đó Trung Quốc muốn hạn chế thanh toán quốc tế bằng đồng nội tệ của ḿnh.
C̣n đồng rúp th́ không thể thay thế được đồng đô là v́ đây là đồng tiền của một nền kinh tế nhỏ, dù cho có mở cửa với thế giới và xuất khẩu nhiều nguyên liệu thô. Thế nhưng, Nga lại không có nhiều mặt hàng để xuất khẩu như Trung Quốc. Nga chủ yếu xuất khẩu với số lượng lớn một vài mặt hàng như dầu khí, kim loại quư và một số sản phẩm nông nghiệp, chủ yếu là nguyên liệu thô và không tiên tiến, sáng tạo và đa dạng như Trung Quốc (ngoại trừ các sản phẩm hoá học hay vũ khí). Phi đô la hoá có thể giúp Nga hạn chế tác động của các trừng phạt, nhưng lại không có giải pháp nào thay thế đồng đô la trong thanh toán quốc tế.
RFI xin cảm ơn ông Julien Vercueil, nhà kinh tế học, chuyên gia nghiên cứu về kinh tế Nga, giảng dạy tại trường INALCO, Paris, Pháp.
Tỷ giá đồng Rúp tiếp tục tăng vào 29/04, 0,3 % so với đồng euro. Tuy nhiên sự phục hồi ngoạn mục này không đồng nghĩa với việc kinh tế Nga phục hồi sau hàng loạt trừng phạt của phương Tây. Các tổ chức tài chính quốc tế ước tính tốc độ tăng trưởng của quốc gia này có thể giảm mạnh tới 15% trong năm 2022. Như vậy, Nga sẽ phải đối mặt với cuộc suy thoái tồi tệ nhất từ năm 1992 (14,5 %). Alfa Bank nhận định với AFP rằng « thị trường chứng khoán Nga và đồng Rúp hiện vẫn bị tách biệt khỏi nền kinh tế toàn cầu do các biện pháp kiểm vốn ».
Theo AFP, các nhà kinh tế cho rằng Nga sẽ tiếp tục hứng chịu các tác động tồi tệ hơn từ các lệnh trừng phạt. Nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu thiết bị sản xuất và hàng tiêu dùng sẽ rơi vào suy thoái sâu hơn. Nhà nghiên cứu chiến lược thị trường tại Blue Bay Asset Management, Timothy Ash cho rằng ngân hàng Trung ương Nga đang lũng đoạn. « Đây không phải là một thị trường thanh khoản, đây chỉ là một chiến dịch PR của ngân hàng TƯ Nga – một công cụ của điện Kremlin. »
Truyền thông Nga vừa đưa tin về một vụ cháy lớn khác ở nước này. Lần này là nhà máy điện trên đảo Sakhalin.
Sakhalin là một ḥn đảo ở Bắc Thái B́nh Dương, phía Bắc Nhật Bản. Nó có diện tích 72.492 km vuông. Ngọn lửa bùng phát trong đêm, kéo dài cho tới sáng nay và rất khó kiểm soát do các vật liệu dễ cháy ở đây. Hiện vẫn chưa rơ nguyên nhân vụ cháy. Tuy nhiên, theo thông tin được truyền thông Nga truyền đi, hiện tại nguồn điện cung cấp cho ḥn đảo có khoảng 600.000 dân này vẫn chưa bị cắt.
Tất cả các vụ cháy gần đây ở Nga đều chưa t́m ra nguyên nhân, và đó chính mới là nỗi lo của họ.
LE VAN QUY
FUN FACT: In #Russia, #Kuril Islands are part of Sakhalin. The sabotaged 120 mega-watt power plant was brand new - entered commission in 2019. Was expected to supply 1/3 of the entire #Sakhalin's energy needs - nearly 500,000 population. 😳 #WindofChangepic.twitter.com/w7PPNNRfq9
Việc Serbia mua hệ thống tên lửa FK-3 của Trung Quốc cho thấy nước này đang xích lại gần Bắc Kinh hơn và trong tương lai gần có thể tự tạo khoảng cách với Nga hơn nữa.
Hôm 10-4, Trung Quốc chuyển giao hệ thống tên lửa đất đối không HQ-22 (FK-3) cho quân đội Serbia – quốc gia liên tục được truyền thông phương Tây mô tả là đồng minh của Nga.
Serbia - quốc gia châu Âu đầu tiên vận hành tên lửa Trung Quốc
FK-3 là phiên bản xuất khẩu của HQ-22 được so sánh với hệ thống tên lửa đất đối không S-300 của Nga và hệ thống pḥng không Patriot của Mỹ.
Việc Serbia mua hệ thống pḥng không tinh vi FK-3 của Trung Quốc cũng như mua các máy bay không người lái của Trung Quốc năm 2020 cho thấy Belgrade muốn thắt chặt quan hệ với Bắc Kinh.
Giờ đây Serbia sẽ là quốc gia đầu tiên tại châu Âu vận hành tên lửa Trung Quốc. Điều này có lẽ cũng không quá ngạc nhiên v́ đây cũng là quốc gia châu Âu đầu tiên mua vaccine COVID-19 của Trung Quốc vào năm 2021.
Mỹ sẽ phản ứng thế nào trước việc Serbia hợp tác quân sự với Trung Quốc?
Serbia ban đầu có kế hoạch mua hệ thống pḥng không của Nga.
Năm 2019, Mỹ cảnh báo Serbia về khả năng mua hệ thống pḥng không của Nga.
“Chúng tôi hy vọng các đối tác Serbia của chúng tôi sẽ cẩn trọng và cẩn thận về bất kỳ giao dịch nào như vậy” – ông Matthew Palmer, đặc phái viên Mỹ tại khu vực Balkan nói.
Serbia dĩ nhiên hiểu được thông điệp đó. Kết quả nước này đă chọn mua hệ thống pḥng không của Trung Quốc thay v́ của Nga.
Năm 2020, sau khi Trung Quốc và Serbia thỏa thuận về việc chuyển giao FK-3, Đại sứ quán Mỹ tại Belgrade nhấn mạnh rằng việc mua thiết bị quân sự là quyết định mang tính chủ quyền của mỗi quốc gia nhưng các chính phủ cần lưu ư về các rủi ro ngắn hạn và dài hạn cũng như cái giá của việc làm ăn với các công ty Trung Quốc.
Việc các máy bay Trung Quốc chở vũ khí tới Serbia được phép bay qua không phận các nước NATO như Thổ Nhĩ Kỳ và Bulgaria cho thấy việc Serbia mua tên lửa FK-3 ít nhất đă được Mỹ ngầm chấp thuận.
Hiện Nga đang t́m cách mua UAV Bayraktar của Thổ Nhĩ Kỳ cũng như mua tiêm kích đa nhiệm Rafale của Pháp.
Chính sách đối ngoại “đa vector” của Serbia
Serbia, từng tuyên bố trung lập về quân sự năm 2017, đang cố gắng tăng cường khả năng quân sự bởi v́ không như các nước láng giềng Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), nước này không thể dựa vào sự hỗ trợ từ khối liên minh do Mỹ dẫn đầu này.
Đồng thời, Các lực lượng vũ trang Serbia vẫn liên hệ chặt chẽ với Vệ binh quốc gia Ohio, trong khi đó các báo cáo cho hay Mỹ là nước tài trợ quân sự lớn nhất của Serbia.
Điều quan trọng hơn là quân đội Serbia đă tiến hành tập trận quân sự với các quốc gia thành viên NATO nhiều hơn là với quân đội Nga. Thậm chí ông Palmer c̣n cho rằng mối quan hệ của quân đội Mỹ với Serbia quan trọng hơn quan hệ Nga-Serbia.
Năm 2019, Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic nói rằng v́ là một quốc gia nhỏ bé vây quanh là các nước thành viên NATO, nước này sẽ không bao giờ cho phép để xảy ra t́nh trạng vô trách nhiệm như trong những năm 1990.
Trong những năm 1990, Serbia đă chống lại cả NATO lẫn các đồng minh của nước này trong khu vực. Cho đến hiện nay, nhiều thập niên sau cuộc xung đột đó, khả năng điều động chiến lược của quốc gia vùng Balkan này vẫn c̣n khá hạn chế.
Phụ thuộc nhiều vào phương Tây trong nhiều khía cạnh khác nhau và có mối quan hệ kinh tế chặt chẽ với Liên minh châu Âu (EU), Serbia vẫn chưa thể đạt được thế cân bằng giữa Nga và phương Tây. Đó là lư do trước áp lực của các cường quốc phương Tây gần đây Serbia đă bỏ phiếu ủng hộ việc trục xuất Nga khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc.
Dù thế truyền thông phương Tây tiếp tục mô tả Serbia là đồng minh của Nga.
Phản ứng của Điện Kremlin trước việc Serbia bỏ phiếu ủng hộ trục xuất Nga khỏi Hội đồng nhân quyền Liên Hợp Quốc khá yếu ớt.
“Đó không phải là vấn đề hiểu và tha thứ cho các quốc gia thân thiện đă bỏ phiếu “đồng ư”. Đó là vấn đề về sức ép chưa từng có nhằm kích động thái độ bài Nga. Tất cả quốc gia đang cố gắng chịu áp lực như vậy bằng mọi cách để theo đuổi chính sách cân bằng. Chúng tôi hiểu điều đó” – người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nói.
Có thể thấy trước tuyên bố như vậy từ phía Nga, Serbia ít có khả năng chịu bất cứ hậu quả nào từ quyết định đứng về phương Tây chống lại Nga.
14 năm qua, Nga đă bảo vệ sự toàn vẹn lănh thổ của Serbia bằng việc ngăn Kosovo gia nhập Liên Hợp Quốc.
Kosovo là vùng lănh thổ đơn phương tuyên bố độc lập khỏi Serbia năm 2008 và được hầu hết các nước phương Tây công nhận.
Truyền thông phương Tây cho rằng Serbia, được Nga và Trung Quốc cấp vũ khí, có thể phát động một cuộc chiến tranh mới chống lại Kosovo.
Tuy nhiên việc phát động chiến tranh chống lại Kosovo là điều khó xảy ra, đặc biệt là trong bối cảnh Kosovo có một căn cứ rộng lớn của Mỹ và khoảng 3.600 binh sĩ NATO vẫn đồn trú ở đó.
Theo các nhà quan sát, Serbia sẽ không vội vă tham gia các lệnh trừng phạt chống Nga, dù khả năng trong tương lai gần Belgrade có thể sẽ xa rời Moscow hơn.
Tuy nhiên, điều đó không hoàn toàn đồng nghĩa rằng Serbia sẽ xích lại gần phương Tây, ít nhất là không phải ở giai đoạn đầu của một cuộc Chiến tranh Lạnh mới.
Về phần ḿnh, Trung Quốc có ư định tăng cường hiện diện tại quốc gia Balkan này, nơi Bắc Kinh tham gia nhiều vào các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng khác nhau. Đồng thời Trung Quốc dường như muốn tăng cường ảnh hưởng chính trị ở Serbia.
Sau khi chuyển giao vũ khí cho Serbia, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị nhấn mạnh rằng Trung Quốc ủng hộ Serbia trong việc bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lănh thổ và ḷng tự tôn quốc gia.
Theo Asia Times, cần phải xem liệu Serbia có bắt đầu chủ động hơn với Trung Quốc trong nỗ lực duy tŕ chính sách đối ngoại “đa vector” của ḿnh hay không th́ mới có thể nhận định rơ hơn về lập trường của quốc gia vùng Balkan này.
Khoảng 30 người biểu t́nh Ukraine đă tụ tập bên ngoài Hội đồng châu Âu ở Brussels hôm thứ Sáu để kêu gọi các nước thành viên EU áp đặt lệnh cấm vận đối với năng lượng dầu và khí đốt của Nga
Some 30 Ukrainian demonstrators gathered outside the European Council in Brussels on Friday to call on EU member states to impose an embargo on Russian energy oil and gas pic.twitter.com/mRGcGYpSpz
Cảnh sát: Nga thuê các băng nhóm tội phạm âm mưu khiêu khích và bạo loạn ở Odessa.
Cảnh sát cho rằng Nga có ư định kích động biểu t́nh và bạo loạn lật đổ chính phủ Ukraine vào ngày 2/5.
Odessa đă ban bố lệnh giới nghiêm từ tối ngày 1 tháng 5 đến ngày 3 tháng 5.
****
Các nhà chức trách do Nga thành lập được cho là có kế hoạch buộc những người Ukraine bị trục xuất về Nga phải quay trở lại Mariupol để xây dựng lại nó.
Nguồn: Petro Andryushchenko, cố vấn của thị trưởng Mariupol.
****
Những người chiếm đóng Nga dựng tượng Vladimir Lenin ở Nova Kakhovka bị chiếm đóng ở Kherson Oblast.
Đó cũng là tượng đài đă bị dỡ bỏ vào năm 2014 sau cuộc Cách mạng EuroMaidan thân phương Tây.
⚡️ Russian occupiers erect Vladimir Lenin statue in occupied Nova Kakhovka in Kherson Oblast.
It is the same monument that was removed in 2014 in the wake of the pro-Western EuroMaidan Revolution.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
Games
