Sau những hỗn loạn và bạo lực ở Washington, Trump trở về Florida nghỉ ngơi, để lại cho Biden một chiến lược chống Covid-19 nhiều bất cập.
7 giờ sau khi Joe Biden tuyên thệ nhậm chức Tổng thống, nước Mỹ ghi nhận hơn 4.409 ca tử vong mới vì Covid-19. Biden trước đó đã vạch ra một kế hoạch lớn để ứng phó với đại dịch, nhưng đội ngũ của ông vào lúc này mới chỉ bắt đầu có được bức tranh rõ ràng hơn về cách thức chính quyền tiền nhiệm Donald Trump đã xử lý cuộc khủng hoảng này như thế nào.
"Những gì chúng tôi kế thừa từ chính quyền Trump tệ hơn điều chúng tôi từng tưởng tượng", Jeff Zients, chuyên gia chống Covid-19 trong chính quyền Biden, thốt lên. "Chúng tôi chưa từng nghĩ rằng mọi thứ tệ đến vậy trong khâu cung cấp và phân phối vaccine".
Tom Frieden, cựu giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) dưới thời chính quyền Obama, cho rằng nước Mỹ giờ đây phải làm rõ những kỳ vọng của mình. "Có nhiều thứ một chính quyền mới có thể làm trong ngày đầu tiên, trong đó có việc nói thật về đại dịch", ông cho hay.
Biden đã đặt ra mục tiêu tiêm một triệu liều vaccine Covid-19 mỗi ngày trong 100 ngày đầu tiên cầm quyền. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng mục tiêu này là quá thấp so với kỳ vọng.
"Tôi mừng vì Biden đã đặt ra một mục tiêu, nhưng 1 triệu liều mỗi ngày liệu có đủ? Tôi nghĩ chúng ta có thể làm tốt hơn và phải như vậy, nếu thực sự muốn kiểm soát virus tại thời điểm mùa hè đến", Tiến sĩ Paul Offit, giám đốc Trung tâm Giáo dục Vaccine tại Bệnh viện Nhi Philadelphia, đồng thời là thành viên ban cố vấn vaccine liên bang, nêu ý kiến.
Giới quan sát cho rằng chính quyền Biden bị "tụt hậu" trong ứng phó với đại dịch một phần là do sự bất hợp tác chưa từng có tiền lệ của Trump đối với quá trình chuyển giao quyền lực. Câu hỏi đặt ra hiện nay là Biden sẽ phải làm gì để giải quyết cơn "ác mộng" này.
Theo dữ liệu của CDC, Mỹ vốn đã đạt được tốc độ tiêm chủng mà Biden đề ra. Khoảng 1,1 triệu người được tiêm vaccine Covid-19 trong ngày 15/1, sau mức trung bình 911.000 người đạt được hai ngày trước đó.
Một y tá tiêm vaccine Covid-19 cho người dân tại thành phố Pasadena, bang California, Mỹ, hôm 12/1. Ảnh: Reuters.
Giới chuyên gia cho biết tốc độ tiêm chủng đóng vai trò vô cùng quan trọng, không chỉ nhằm kiểm soát đại dịch và hạn chế nguy cơ tử vong, mà còn giúp ngăn chặn tác động từ nhiều biến thể của virus hơn. CDC cảnh báo một biến chủng nCoV, được cho là có khả năng lây nhiễm cao hơn 50%, có thể sẽ trở thành nguồn lây nhiễm chính tại Mỹ tính đến tháng 3.
Mặc dù các chuyên gia y tế lạc quan rằng những vaccine Covid-19 hiện nay sẽ chống lại biến chủng này một cách hiệu quả, tỷ lệ lây nhiễm vẫn có thể gia tăng nếu số người được tiêm chủng chưa đủ.
Thêm vào đó, công tác tiêm chủng thiếu chỉ đạo nhất quán dưới thời Trump đã gây ra sự hoang mang và thất vọng. Một số địa phương phàn nàn về tình trạng thiếu vaccine, trong khi những nơi khác vẫn còn nhiều vaccine xếp trong kho. Dữ liệu của CDC cho thấy các bang và địa phương mới sử dụng 46% số vaccine được chính quyền liên bang cung cấp.
Việc chính quyền Biden đặt mục tiêu tiêm chủng quá thấp được cho là sẽ gây lãng phí hàng chục triệu liều vaccine. Trong khi đó, một chiến lược tiêm chủng hiệu quả có thể giúp cung cấp thêm hàng triệu mũi tiêm.
Vì vậy, giới chuyên gia cho rằng tân Tổng thống trước hết nên tập trung vào việc khắc phục tình trạng quản lý hỗn loạn tại các trung tâm tiêm chủng, thay vì hướng đến đẩy mạnh sản xuất vaccine, một trụ cột trong chiến lược chống Covid-19 của chính quyền mới. Giới chức liên bang và các công ty đều nhất trí rằng không thể tăng cường hơn nữa nguồn cung vaccine trước tháng 4, do năng lực sản xuất hạn chế.
Bên cạnh đó, nguồn cung vaccine Covid-19 của Mỹ trong ba tháng đầu năm dự kiến vượt quá mức cần thiết để đạt được mục tiêu của chính quyền. Theo một quan chức cấp cao, các hãng dược phẩm Pfizer-BioNTech và Moderna đang trên đà cung cấp tới 18 triệu liều vaccine mỗi tuần.
Những hãng này tuyên bố sẽ cung cấp 200 triệu liều tính đến cuối tháng 3. Cùng với vaccine Covid-19 từ tập đoàn Johnson & Johnson, nếu toàn bộ vaccine sản xuất ra đều được sử dụng, Mỹ có thể tiến hành tiêm trung bình 2 triệu liều mỗi ngày.
Biden đang đề nghị quốc hội cung cấp 20 tỷ USD để mở rộng quy mô địa điểm tiêm chủng, bao gồm các nhà thi đấu, hiệu thuốc, văn phòng của bác sĩ và phòng khám di động. Ông cũng muốn tuyển thêm 100.000 nhân viên y tế, đồng thời sử dụng quỹ cứu trợ thảm họa liên bang để trả chi phí tiêm chủng của chính quyền các bang và địa phương. Các quan chức y tế mới cũng được bổ nhiệm làm cố vấn công tác điều phối vaccine cho tân Tổng thống.
Những động thái này được cho là sẽ góp phần giải quyết vấn đề. Chính quyền cũng cam kết mua thêm vaccine khi chúng có sẵn, phương án được các chuyên gia đồng tình, bởi chưa biết vaccine sẽ có tác dụng bảo vệ trong bao lâu, có cần tiêm nhắc lại hay không và những biến chủng mới tiềm ẩn mối đe dọa nào.
Triển vọng về nguồn cung vaccine trở nên tươi sáng hơn từ tháng 4. Pfizer và Moderna mỗi hãng cam kết cung cấp thêm 100 triệu liều vào cuối tháng 7. Tuần trước, Pfizer và BioNTech tuyên bố nâng mục tiêu sản xuất toàn cầu trong năm từ 1,3 tỷ lên 2 tỷ liều, trong khi Moderna nâng từ 500 triệu lên 600 triệu liều.
Johnson & Johnson dự kiến công bố kết quả thử nghiệm vaccine trong vài ngày tới. Nếu vaccine Covid-19 này chứng minh hiệu quả, nó có thể giúp tăng tốc đáng kể tốc độ tiêm chủng bởi khác với vaccine của Moderna và Pfizer-BioNTech, loại này chỉ cần tiêm một liều.
Các nhà sản xuất khác cũng có thể cùng góp sức từ giữa năm. Novavax đang xử lý những trục trặc trong khâu sản xuất gây trì hoãn thử nghiệm lâm sàng. Chính phủ Mỹ đã đặt hàng 110 triệu liều vaccine Covid-19 của Novavax giao vào cuối tháng 6. Novavax tin rằng họ có thể đáp ứng mục tiêu này.
Sau khi vaccine Covid-19 của Pfizer-BioNTech và Moderna đều chứng minh được hiệu quả cao hồi cuối năm ngoái, chính quyền Trump đã cân nhắc việc xem xét lại chiến lược hỗ trợ 6 nhà sản xuất vaccine khác nhau, thay vào đó dồn sự tập trung vào những hãng đã thành công.
Tuy nhiên, các quan chức cuối cùng kết luận rằng cần tiếp tục hướng đến đa dạng hóa vaccine, một phần bởi chưa tìm ra vaccine nào có thể hiệu quả nhất với trẻ em, hoặc chống lại các biến chủng mới tốt nhất. Họ khuyến nghị chính quyền Biden hành động tương tự.
Một thách thức nữa mà chính quyền Biden phải đối mặt là làn sóng bài vaccine, vốn trỗi dậy mạnh mẽ dưới thời Trump, người công khai thể hiện sự xem nhẹ với Covid-19. Hiện chưa rõ Biden sẽ dựa vào nguồn sức mạnh nào để có thể thuyết phục được đông đảo người dân Mỹ có thái độ nghiêm túc hơn với đại dịch và chấp nhận tiêm vaccine rộng rãi.
"Tuy nhiên, ít nhất chúng ta giờ đây không có một tổng thống thường xuyên phớt lờ và chống lại các quy tắc phòng dịch trên truyền hình quốc gia", một quan chức giấu tên làm việc với nhóm ứng phó Covid-19 trong chính quyền Biden chia sẻ.
