|
Giai đoạn 1 của thỏa thuận ngừng bắn
Việc thực hiện giai đoạn một của thỏa thuận ngừng bắn Gaza, mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng nhìn chung là theo đúng kế hoạch.
Một lệnh ngừng bắn dưới áp lực mạnh mẽ của Mỹ bắt đầu có hiệu lực. Hai bên đã tiến hành trao đổi những người bị giam giữ. Đến nay, phong trào Hamas đã thả 20 con tin còn sống và bàn giao thi thể 8 người chết; trong khi Israel thả khoảng 2.000 tù nhân Palestine. Theo Israel, thi thể của 20 con tin khác vẫn còn ở Dải Gaza. Israel rút một phần lực lượng của mình khỏi một số khu vực cụ thể. Một số cửa khẩu đã được mở để đưa hàng cứu trợ nhân đạo vào Gaza.
Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã cáo buộc Hamas chậm trễ trong việc tìm kiếm thi thể của những người lính Israel. Ông kêu gọi trừng phạt Hamas, đóng hoàn toàn cửa khẩu Rafah và đình chỉ viện trợ nhân đạo, ra lệnh cho quân đội tấn công mạnh mẽ ngay lập tức ở Gaza. Ngày 27/10/2025, không quân Israel đã tấn công một số tòa nhà ở thành phố Rafah, Gaza, sau khi cáo buộc các vi phạm ngừng bắn của Hamas trong khu vực gây nguy hiểm cho quân đội Israel.
Tuy nhiên, Hamas tuyên bố các cáo buộc của Israel là vô căn cứ nhằm đánh lừa dư luận, kiếm cớ để chuẩn bị cho các cuộc tấn công mới, duy trì sự chiếm đóng của mình ở Dải Gaza. Hamas nêu rõ: "Chính sự chiếm đóng của Israel đã cản trở việc tìm kiếm thi thể binh lính của họ bên trong Dải Gaza, vì họ ngăn cản các đội tìm kiếm chung của Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế và phong trào Hamas đến một số khu vực ở Dải Gaza để thực hiện nhiệm vụ này. Các lực lượng Israel cũng ngăn chặn việc đưa máy móc và thiết bị hạng nặng cần thiết để đẩy nhanh việc tìm kiếm thi thể của những người lính Israel ở Dải Gaza".
Về phần chính quyền Mỹ, họ cho rằng Hamas không vi phạm thỏa thuận và quá trình đang chuyển sang giai đoạn thứ hai là ổn định tình hình và khôi phục lại cuộc sống hòa bình.
Trang Axios của Mỹ ngày 28/10/2025 cho biết: "Một quan chức cấp cao của Mỹ nói với Israel rằng Washington không thấy vi phạm nào của Hamas đối với thỏa thuận ngừng bắn mà cần phải đáp trả. Quan chức Mỹ kêu gọi Israel không tiến hành các biện pháp đáp trả có thể dẫn đến sự sụp đổ của thỏa thuận ngừng bắn".
Các đại diện của Mỹ thừa nhận rằng việc trả lại hài cốt của các con tin Israel là một nhiệm vụ khó khăn do phải tìm kiếm quy mô lớn dưới đống đổ nát và nhiều vũ khí chưa nổ tại Gaza. Mỹ, Ai Cập và Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ (CENTCOM) đang làm trung gian, hàng ngày điều phối các hoạt động tìm kiếm hài cốt. Mặc dù công việc này không tiến hành nhanh chóng được, nhưng các bên đang hoạt động tích cực.
Các cố vấn của Mỹ cũng xác nhận rằng Israel đã rút quân về ranh giới được gọi là "đường vàng" theo thỏa thuận, và các hành lang nhân đạo đã được mở. Hiện nay, tất cả đang tập trung đảm bảo việc cung cấp viện trợ không bị gián đoạn, tìm kiếm thi thể của các con tin đã chết và tạo điều kiện cho việc giải trừ quân bị tại Dải Gaza.
Ngày 22/10/2025, Phó Tổng thống Mỹ JD. Vance đã đến thăm Israel và có một cuộc họp với Thủ tướng Israel Netanyahu về tình hình ở Dải Gaza. Một ngày trước đó, ông JD. Vance cùng Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff và con rể của Tổng thống Trump, Jared Kushner, đã dự lễ khai trương Trung tâm Điều phối Dân sự - Quân sự (CMCC) tại thành phố Kiryat Gat ở phía nam Israel, để giám sát việc tuân thủ lệnh ngừng bắn và quá trình tái thiết sau khi kết thúc chiến tranh ở Dải Gaza. Tại cuộc họp với Thủ tướng Netanyahu, ông JD. Vance nói "kế hoạch đang tiến triển tốt hơn dự kiến".
Washington lo ngại rằng Thủ tướng Israel có thể muốn đơn phương cho phép tiếp tục tiến hành cuộc chiến chống lại Hamas, vốn đã đình chiến vào ngày 10/10/2025.
Giai đoạn 2 giải giáp Hamas không dễ dàng
Mục tiêu chính của thỏa thuận là phi quân sự hóa Gaza, ổn định tình hình, khôi phục an ninh và đảm bảo rằng Gaza sẽ không bao giờ trở thành mối đe dọa đối với Israel và các nước láng giềng. Tuy nhiên, theo các đại diện của Mỹ, đây là một công việc cực kỳ khó khăn, quá trình này không thể hoàn thành trong ngày một ngày hai. Washington đưa ra ý tưởng thành lập Lực lượng Ổn định Quốc tế (ISF) với sự tham gia của Ai Cập, Indonesia, Qatar, Azerbaijan và Thổ Nhĩ Kỳ. Quân đội Mỹ sẽ chỉ đóng vai trò phối hợp và giám sát, không tham gia trực tiếp.
Mỹ cùng với các nước Ả Rập, thành lập một chính phủ kỹ trị phi chính trị cai quản Gaza. Kinh phí tái thiết sẽ chỉ được phân bổ cho các khu vực không nằm dưới ảnh hưởng của Hamas, các dự án tái thiết đầu tiên được lên kế hoạch bắt đầu ở các khu vực an toàn phía sau "đường vàng".
Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yisrael Katz nhấn mạnh rằng việc phá hủy các đường hầm ở Gaza, giải giáp Hamas và phi quân sự hóa khu vực này là mục tiêu chiến lược của Israel. Điều khoản này nằm trong kế hoạch chấm dứt chiến tranh ở Gaza của Tổng thống Mỹ Trump.
Thủ tướng Israel Netanyahu gọi việc giải giáp Hamas và phi quân sự hóa Dải Gaza là một giai đoạn quan trọng trên con đường tiến tới hòa bình. Ống Netanyahu nói, nếu không "địa ngục vẫn sẽ bắt đầu", đồng thời đã chỉ thị cho Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) "xây dựng một kế hoạch để đánh bại hoàn toàn Hamas" nếu phong trào này từ chối thực hiện kế hoạch của Tổng thống Mỹ.
Tuy nhiên, Hamas không cam kết từ bỏ vũ khí vì họ có ý định "duy trì quyền kiểm soát an ninh" của Dải Gaza trong suốt thời kỳ chuyển tiếp.
Mohammed Nazzal - một thành viên của Văn phòng Chính trị phong trào Hamas - cho biết Hamas sẵn sàng với một lệnh ngừng bắn lên đến 5 năm để khôi phục các vùng lãnh thổ bị tàn phá, nhưng không thể cam kết từ bỏ vũ khí. Ông nói rằng bản thân không thể trả lời "có" hoặc "không" cho câu hỏi "Liệu Hamas có giải giáp hay không?", tất cả phụ thuộc vào bản chất của kế hoạch: Kế hoạch giải trừ quân bị này có ý nghĩa gì? Vũ khí sẽ được giao cho ai?
Theo ông Nazzal, vũ khí hiện nay không chỉ nằm trong tay Hamas, mà còn cả các nhóm người Palestine khác, việc giải giáp đòi hỏi phải có sự nhất trí của tất cả các phe phái tại Palestine.
Đáp lại tuyên bố của Mohammed Nazzal, Nhà Trắng đã nhắc lại phát biểu của Tổng thống Trump vào ngày 16/10/2025 rằng, nếu Hamas không chịu giải giáp, Mỹ sẽ giải giáp họ và điều đó sẽ xảy ra nhanh chóng và có thể bằng vũ lực.
Việc thực hiện kế hoạch của Tổng thống Trump mới chỉ đi được một bước đầu tiên. Còn nhiều việc phải làm và sẽ không dễ dàng trong giai đoạn hai liên quan đến việc giải giáp Hamas và rút lực Israel khỏi Gaza. Hamas không chấp nhận giải giáp nếu Israel không rút toàn bộ lực lượng khỏi Gaza.
Tháng 2/2006, Hamas - một tổ chức chính trị, quân sự - giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Hội đồng lập pháp và đã cai quản Gaza từ tháng 6/2007 đến nay. Nhà nước Palestine - được thành lập năm 1998 đang quản lý Bờ Tây và được hơn 160 nước công nhận - không chấp nhận bất cứ thỏa thuận nào khi họ bị loại ra khỏi cơ cấu quyền lực ở Gaza và không dẫn đến việc thành lập Nhà nước Palestine trong tương lai. Trong khi đó, Israel không rút toàn bộ quân đội khỏi Gaza nếu an ninh của họ không được đảm bảo.
Việc thực hiện kế hoạch chấm dứt chiến tranh ở Dải Gaza đòi hỏi quyết tâm và thiện chí của tất cả các bên liên quan. Nếu kế hoạch được triển khai thành công, đây sẽ là thành tựu đối ngoại lớn nhất của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ 2.0 sau khi ông trở lại Nhà Trắng vào tháng 1 năm nay.
|
|
