|
Nhiều cha mẹ ở tuổi trung niên có một nỗi niềm chung: Càng lớn, con cái càng khó nói chuyện. Muốn hỏi han công việc của con trai có thuận lợi không, lại sợ bị cho là "lạc hậu, không hiểu chuyện đời nay". Muốn dặn dò con gái giữ gìn sức khỏe, lại e dè con khó chịu, mất kiên nhẫn. Cuối cùng, chỉ còn lại sự im lặng đối diện, mỗi người một góc tâm tư. Thực ra, sợi dây tình cảm không hề lỏng lẻo, mà là cách chúng ta kết nối với nhau đã lỗi thời.
Đến độ tuổi này, cha mẹ cần phải học một khóa học bắt buộc: Đừng bao giờ coi con trai như một đứa trẻ cần bị giám sát chặt chẽ, và đừng coi con gái như một cành hoa cần được che chở tuyệt đối nữa. Chỉ khi dám buông tay, chấp nhận sự trưởng thành của con, tình thân mới có thể tìm lại được sự thoải mái, tôn trọng và bền vững như "nước chảy đá mòn". Đây là lúc cha mẹ cần phải tỉnh táo để cùng con cái bước tiếp nửa chặng đường đời còn lại một cách nhẹ nhàng nhất.
1. Buông bỏ "tâm lý quản giáo" là sự tỉnh táo muộn màng của cha mẹ
Nửa đời người, cha mẹ dường như chưa bao giờ ngừng lo lắng. Lúc con bé, sợ con té ngã, ốm đau. Khi con lớn, lại sợ con thất bại trong công việc, cuộc sống khó khăn, khiến cha mẹ đêm về trằn trọc. Thế nên, ta luôn có xu hướng "nhúng tay" vào, cố gắng can thiệp và dặn dò thêm vài lời, dù biết con đã trưởng thành.
Nhưng cha mẹ ơi, ta quên mất rằng: Bờ vai của con đã đủ vững vàng để gánh vác phong ba bão táp, và trong tim con cũng đã sớm hình thành một bản đồ cuộc đời riêng. Người xưa trong "Luận ngữ" đã dạy một trí tuệ sâu sắc: "Quân tử chi giáo dụ dã, đạo nhi phất khiên", nghĩa là: Cách dạy dỗ tốt của người quân tử là dẫn dắt chứ không phải kéo lê, ép buộc người khác phải đi theo ý mình.
Nhiều cha mẹ lầm tưởng "quản" là "yêu", nhưng sự quản giáo quá mức giống như việc nhốt một chú chim vào lồng: Bạn nghĩ đó là bảo vệ, nhưng nó lại luôn khát khao được bay về bầu trời tự do của riêng mình. Ông bà ta thường nói: "Con cái có phúc phần của riêng nó". Câu này không phải là "mặc kệ", mà là nhắc nhở cha mẹ đừng biến sự "quản giáo" thành toàn bộ mối quan hệ tình thân. Sự tỉnh táo thực sự của cha mẹ không phải là khoác chiếc áo quyền lực để áp đặt, mà là thừa nhận một sự thật: Con cái đã đủ khả năng tự chịu trách nhiệm cho cuộc đời mình. Giống như nắm cát trong tay, nắm càng chặt, cát càng tuột nhanh, nhưng khẽ khàng mở lòng bàn tay ra, ta lại giữ được hơi ấm.
2. Coi con là "người lớn" thì tình thân mới có chỗ cho sự tôn trọng
Câu cửa miệng quen thuộc của hầu hết cha mẹ là: "Mẹ/cha làm vậy là vì muốn tốt cho con". Thế nhưng, cha mẹ lại thường bỏ qua một điều cốt lõi: Điều kiện tiên quyết của cái gọi là "tốt" chính là phải hiểu rõ đối phương thực sự cần gì. Con cái không phải là tài sản phụ thuộc, chúng là những cá thể độc lập với suy nghĩ, nhận định và cảm xúc riêng biệt.
Nhà thơ Khalil Gibran từng viết trong tác phẩm "Những đứa con của bạn": "Con cái của bạn không phải là con của bạn, chúng là những đứa con trai, con gái của Cuộc sống, được sinh ra từ khát khao của chính nó". Con có quyền lựa chọn con đường riêng, dù đôi khi có vấp ngã, đó cũng là những bài học cần thiết trên hành trình trưởng thành. Trong "Đệ tử quy" cũng có lời răn dạy: "Thân hữu quá, gián sử canh, di ngô sắc, nhu ngô thanh" (Cha mẹ có lỗi, khuyên nhủ sửa đổi, sắc mặt phải vui vẻ, lời nói phải dịu dàng). Điều này không chỉ yêu cầu con cái phải biết nghe lời, mà còn nhắc nhở rằng tình thân cần có sự đối thoại bình đẳng và sự tôn trọng lẫn nhau.
Đừng lớn tiếng trách móc: "Sao con lại thức khuya nữa rồi", hãy nhẹ nhàng nói: "Cơ thể không chịu nổi đâu, ngủ sớm một chút đi con". Đừng cằn nhằn: "Đừng phung phí tiền", hãy từ tốn hỏi: "Con nghĩ khoản chi tiêu này có thực sự đáng giá không". Chỉ cần học cách đối xử với con như một người trưởng thành, giảm bớt mệnh lệnh, tăng cường thảo luận, thì sự tôn trọng đó chính là nền móng vững chắc nhất của tình thân.
3. Chìa khóa để giữ "hòa khí ấm lòng" trong gia đình
Nhiều người có một thói quen xấu: Đối với người ngoài thì luôn khách sáo, nhã nhặn, dù chịu thiệt thòi cũng mỉm cười cho qua. Nhưng khi về nhà, đối diện với con cái, lại dễ dàng trút bỏ mọi bực dọc, buông lời khó nghe. Câu nói "Chuyện nhỏ thế này mà cũng không làm được" hay "Cha/Mẹ đã nói với con bao nhiêu lần rồi" vừa thốt ra, chẳng khác nào một cơn mưa lạnh lẽo dội thẳng vào trái tim của nhau.
Trong tâm lý học có "Hiệu ứng đá mèo": Cảm xúc tiêu cực sẽ lan truyền theo mức độ thân thiết của mối quan hệ, và cuối cùng, người bị tổn thương thường là những người thân yêu nhất. Ông cha ta nói "Gia hòa vạn sự hưng" (Gia đình hòa thuận thì mọi việc đều tốt), chữ "Hòa" này không phải là nhẫn nhịn cho qua, mà là sự kiên nhẫn và thấu hiểu dành cho người thân. Cha mẹ kiên nhẫn hơn một chút, con cái sẽ ít phản kháng hơn. Cha mẹ dịu dàng hơn một chút, con cái sẽ gần gũi hơn. Gia đình không phải là chiến trường để ta xả giận, mà là bến cảng chất đầy yêu thương. Dùng sự bao dung ta dành cho người ngoài để đối đãi với người nhà, cuộc sống gia đình tự khắc sẽ trở nên ấm áp, dễ chịu.
4. Tháo gỡ "nút thắt lo âu" để cha mẹ và con cái đều thong dong
Làm cha mẹ, lo lắng cho con cái là bản năng đã ăn sâu vào máu thịt. Con trai tăng ca đến khuya, lòng cha mẹ không khỏi thắt lại. Con gái gặp chút khó khăn, cha mẹ mất ăn mất ngủ. Nhưng sự lo lắng thái quá, giống như một sợi dây thừng siết chặt, không chỉ là gông cùm trói buộc con cái, mà còn là gánh nặng đè lên trái tim chính mình.
Nhà văn Lâm Ngữ Đường (Trung Quốc) từng nói: "Đời người chỉ có thế, vừa đi vừa trân trọng". Tình thân, xét cho cùng, là một hành trình học cách buông tay dần dần. Buông tay ở đây không phải là cắt đứt tình cảm, mà là trao cho nhau không gian đủ lớn để cùng nhau trưởng thành. Cha mẹ không cần phải truy hỏi: "Con sống có tốt không", khi con muốn chia sẻ, tự nhiên con sẽ mở lời. Cha mẹ cũng không cần ép buộc con: "Con phải sống thế này", vì mỗi người đều có quỹ đạo cuộc đời riêng. Hãy buông bỏ sự chấp niệm "con phải sống theo ý ta", dẹp bỏ sự tự trách "ta chưa quản được con". Cha mẹ sống vui vẻ, con cái sống an tâm, đó chính là nguồn hạnh phúc bền lâu nhất.
Kết lại, đến tuổi này, cha mẹ mới thực sự hiểu rằng: Trạng thái tốt nhất giữa cha mẹ và con cái không phải là "cha mẹ quản con", mà là "cha mẹ đồng hành cùng con". Không phải là "con phải nghe lời ta", mà là "chúng ta hãy cùng nhau trò chuyện". Sự thoải mái trong tình thân không đến từ sự nhân nhượng một phía, mà là sự thấu hiểu và cảm thông từ hai phía. Vì vậy, từ hôm nay, hãy thử thay câu "Con phải nghe lời cha/mẹ" bằng "Ý kiến của con thế nào", thay câu "Đừng làm linh tinh nữa" bằng "Nếu cần giúp đỡ thì nói với cha/mẹ nhé". Những ngày tháng sau này, cả hai cùng nhau nhẹ nhàng, an tâm, không cần cố gắng duy trì mà vẫn luôn ấm áp bên nhau, đó mới là hạnh phúc vững chãi nhất.
|
|
