Núi lửa phun trào khiến tuyết tan chảy, xác ướp lăn xuống từ đỉnh núi. Từ đây đã hé lộ tội ác man rợ trút lên đầu cô gái khốn khổ.
Các phân tích khoa học về xác ướp Momia Juanita cũng đã tiết lộ nhiều chi tiết thú vị khác nhau về cuộc đời và cái chết của cô.
Momia Juanita (hay Mummy Juanita) là cái tên các nhà khảo cổ học đặt cho xác ướp của một cô gái trẻ, sống ở thời đế chế Inca lừng danh thế kỷ 15, được phát hiện ở Peru vào năm 1995. Xác ướp này còn có tên gọi khác là "Lady of Ampato " (Quý cô Ampato) và "Inca Ice Maiden" (tiên nữ băng Inca).
Sở dĩ, người ta đặt cho xác ướp thiếu nữ trẻ những cái tên như vậy vì 2 lý do: Thứ nhất, vì cô được tìm thấy trên đỉnh núi Ampato, một ngọn núi lửa không còn hoạt động ở dãy Andes. Thứ hai, vì xác ướp được bảo quản rất tốt do nhiệt độ cực thấp trên đỉnh núi.
Các nhà nghiên cứu cho rằng xác ướp Momia Juanita là nạn nhân của một nghi thức hiến tế quan trọng của người Inca được gọi là Capacocha (Capac Cocha), đôi khi được dịch là "nghĩa vụ hoàng gia". Các phân tích khoa học về Momia Juanita cũng đã tiết lộ nhiều chi tiết thú vị về cuộc đời và cái chết của cô.
Phát hiện bất ngờ
Đối với hầu hết các xác ướp được tìm thấy trên khắp thế giới từ trước đến nay, các nhà khoa học phải dày công tìm kiếm, đào bới thậm chí tốn rất nhiều tiền bạc, nhưng xác ướp nàng Momia Juanita lại được phát hiện theo cách thật tình cờ, đầy bất ngờ.
Ngày 8 tháng 9 năm 1995, nhà khảo cổ học Johan Reinhard và trợ lý của ông Miguel Zarate đã vô tình phát hiện xác ướp Momia Juanita khi đi khảo sát địa hình. Phát hiện này có được nhờ vào sự tan chảy của tuyết trên đỉnh núi Ampato. Mà nguyên nhân tuyết tan là do tro núi lửa sinh ra từ một ngọn núi lửa phun trào gần đó.
Hình ảnh xác ướp Momia Juanita trước khi được gỡ bỏ lớp vải bọc bên ngoài.
Tuyết tan khiến xác ướp Momia Juanita lộ ra và rơi xuống sườn núi, và được Reinhard cùng Zarate tìm thấy. Trong chuyến thám hiểm thứ 2 lên núi vào tháng 10 cùng năm, họ đã phát hiện thêm 2 xác ướp nữa ở một khu vực thấp hơn của dãy núi Ampato.
Theo các nhà nghiên cứu, Momia Juanita chỉ khoảng từ 12 đến 15 tuổi khi cô qua đời. 2 xác ướp được phát hiện 1 tháng sau đó cũng là trẻ em.
Tội ác man rợ của một nghi lễ hiến tế
Theo các nhà nghiên cứu, cô gái nhỏ Momia Juanita đã bị đem làm vật hiến tế như một phần của nghi thức được gọi là Capacocha. Nghi thức này yêu cầu người Inca phải hy sinh những gì tốt nhất và khỏe mạnh nhất của họ cho thần linh.
Lễ hiến tế này được thực hiện nhằm mục đích xoa dịu các vị thần, từ đó đảm bảo mùa màng bội thu, hoặc ngăn chặn một số thảm họa thiên nhiên. Dựa trên vị trí nơi cô gái nhỏ được chôn, người ta cho rằng nghi lễ có thể liên quan đến việc thờ phụng thần núi Ampato.
Hình minh họa của họa sĩ Felipe Guaman Poma de Ayala (1615). Hình ảnh này mô tả nghi lễ Capacocha - Nguồn ảnh: Thư viện Quốc gia Đan Mạch.
Khi Momia Juanita được phát hiện, toàn bộ cơ thể cô bị quấn trong một cái bọc. Ngoài hài cốt của cô gái trẻ, cái bọc đó còn chứa nhiều đồ tạo tác khác, bao gồm nhiều tượng đất sét nhỏ, vỏ sò và các đồ vật bằng vàng. Những thứ này được đặt vào như lễ vật dâng lên các vị thần.
Các nhà khảo cổ đã dự đoán rằng những đồ vật này cùng với thức ăn, lá coca và rượu chicha, một loại đồ uống có cồn được chưng cất từ ngô, được các linh mục mang theo khi họ dẫn cô gái lên núi.
Hình ảnh tái hiện lại nơi chôn cất Momia Juanita.
Hai xác ướp được tìm thấy sau đó có thể đã bị mang đi chết chung với Momia Juanita nhằm trấn an tinh thần cô. Đây được cho là một phương pháp phổ biến mà người Inca sử dụng khi họ hiến tế ai đó cho thần linh.
Khi nạn nhân đã bất tỉnh, các thầy cúng sẽ tiến hành hiến tế. Trong trường hợp của Momia Juanita, kết quả chụp X quang xác ướp cho thấy cô bị vật cứng tác động vào đầu. Cú đánh quá mạnh gây ra xuất huyết lớn dẫn đến tử vong.
Một phân tích khoa học khác tiết lộ thông tin thú vị về cuộc đời của Momia Juanita là phân tích đồng vị trên tóc của cô. Vì xác ướp được bảo quản khá tốt nên các nhà khoa học mới làm được điều này.
Phân tích này đã cung cấp cho các nhà nghiên cứu thông tin về chế độ ăn uống của cô gái. Theo đó, cô gái này đã được chọn làm người tế thần từ khoảng một năm trước khi chết. Bằng chứng là sự thay đổi trong chế độ ăn uống, được tiết lộ thông qua phân tích chất đồng vị trên tóc.
Trước khi được chọn để hiến tế, Momia Juanita có một chế độ ăn uống theo tiêu chuẩn của người Inca, bao gồm khoai tây và rau. Tuy nhiên, điều này đã thay đổi, khoảng một năm trước khi chết, cô bắt đầu được ăn thịt động vật và ngô, những thứ vốn là thức ăn của giới tinh hoa.
Ngày nay, xác ướp Momia Juanita đang được đặt tại bảo tàng Museo Santuarios Andinos ở Arequipa, một thành phố không xa núi Ampato. Xác ướp được lưu giữ trong môi trường đặc biệt, nhiệt độ và độ ẩm được kiểm soát nghiêm ngặt để bảo quản thật tốt, phục vụ cho nghiên cứu trong tương lai.
Xác ướp Momia Juanita hiện đang được bảo quản trong lồng kính tại bảo tàng Museo Santuarios Andinos.
VietBF@ sưu tập
