Quan chức Fed nhóm họp trong bối cảnh biến động nhân sự cấp cao, Tổng thống Trump liên tiếp gây sức ép và thị trường lao động Mỹ suy yếu.
Ngày 16-17/9, Quan chức Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) nhóm họp định kỳ. Giới phân tích đánh giá đây là cuộc họp kỳ lạ nhất và chưa từng có tiền lệ của cơ quan này. Bởi nó diễn ra trong bối cảnh thành viên Hội đồng Thống đốc có sự thay đổi, và cơ quan này đứng trước sức ép chính trị lớn khi Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tiếp tìm cách gây ảnh hưởng lên Fed vài tháng qua.
Một ngày trước cuộc họp của Fed, Thượng viện Mỹ phê chuẩn Stephen Miran - người được ông Trump đề cử - vào vị trí thành viên tạm thời trong Hội đồng Thống đốc. Ông sẽ làm nốt nhiệm kỳ còn lại của bà Adriana Kugler - người đột ngột xin từ chức tháng trước - tức là đến cuối tháng 1/2026. Nhưng Miran có thể đảm nhiệm vị trí này lâu hơn và cam kết sẽ không rời đi đến khi hội đồng có người kế nhiệm chính thức. Vì đã được phê chuẩn, Miran có quyền bỏ phiếu ngay tại cuộc họp chính sách tuần này.
Thống đốc Fed Lisa Cook - người ông Trump tìm cách sa thải từ cuối tháng 8 - cũng sẽ tham gia bỏ phiếu. Tòa phúc thẩm ngày 15/9 ra phán quyết Tổng thống không thể sa thải bà Cook. Họ cho rằng lý do gian lận vay thế chấp mà chính quyền Trump đưa ra là không đủ hợp lý. Bà Cook là thống đốc Fed đầu tiên bị một Tổng thống tìm cách sa thải.
Ngay cả khi không có biến động nhân sự cấp cao, cuộc họp của Fed cũng thu hút sự chú ý, vì đây có thể là lần đầu tiên cơ quan này giảm lãi suất trong năm nay. Lãi suất tham chiếu hiện là 4,25-4,5%, giữ nguyên từ cuối năm ngoái. Năm 2024, Fed giảm lãi 3 lần, trong khi năm nay chưa điều chỉnh lần nào.
Thị trường hiện gần như chắc chắn Fed giảm 25 điểm cơ bản (0,25%) trong cuộc họp lần này. Nhiều dấu hiệu gần đây cho thấy thị trường lao động suy yếu. Một số quan chức Fed cũng cho rằng tác động của thuế nhập khẩu lên lạm phát có thể chỉ là ngắn hạn.
Theo số liệu của Bộ Lao động Mỹ, tính trung bình giai đoạn tháng 6-8, số việc làm mới tạo ra tại Mỹ chỉ khoảng 29.000 một tháng. Số liệu này chỉ nhỉnh hơn mức đáy 15 năm xác lập tháng trước đó. Lượng người tìm việc hiện cũng nhiều hơn số vị trí tuyển dụng. Đơn xin trợ cấp thất nghiệp trong tuần kết thúc ngày 6/9 lên cao nhất gần 4 năm. Trước đó vào tháng 8, số người thất nghiệp trên 26 tuần thậm chí lập đỉnh 4 năm.
Trong bài phát biểu cuối tháng trước, Chủ tịch Fed Jerome Powell đã ám chỉ khả năng hạ lãi suất khi nhấn mạnh "rủi ro với việc làm gia tăng". Các quan chức Fed khác cũng bày tỏ lo ngại tương tự.
Trong khi đó, lạm phát Mỹ tăng tốc vài tháng gần đây, chủ yếu do chính sách thuế của ông Trump. Tuy nhiên, quan chức Fed ngày càng cho rằng xu hướng này chỉ là tạm thời.
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 8 tăng 2,9% so với cùng kỳ năm trước, đúng dự báo của giới phân tích. Nhiều tháng qua, số liệu lạm phát tiêu dùng gần như khớp dự báo, dù thuế nhập khẩu gây ra nhiều xáo trộn.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và chủ tịch Fed Jerome Powell trong chuyến thăm trụ sở Fed ở Washington ngày 24/7. Ảnh: Reuters
Chủ tịch Fed San Francisco Mary Daly gần đây viết trên mạng xã hội rằng "việc giá tăng do thuế nhập khẩu chỉ xảy ra một lần". Chủ tịch Fed St. Louis Alberto Musalem cũng phát biểu đầu tháng 9 rằng "tác động của thuế nhập khẩu sẽ lan tỏa trong nền kinh tế 2-3 quý tới, sau đó mờ nhạt dần".
Khi thị trường lao động suy yếu và tâm lý kinh tế bất ổn, doanh nghiệp hiện cũng có ít dư địa tăng giá hơn so với giai đoạn sau đại dịch. "Phần lớn dự báo cho thấy lạm phát sẽ tăng chậm thêm vài tháng nữa, còn tác động của thuế nhập khẩu giảm dần từ đầu năm 2026", thành viên Hội đồng thống đốc Christopher Waller phát biểu ngày 28/8 tại Miami.
Trong khi Fed loay hoay trước bức tranh kinh tế phức tạp, chính quyền Trump liên tiếp gây áp lực lên cơ quan vốn nổi tiếng hoạt động độc lập. Từ đầu nhiệm kỳ hai, ông Trump nhiều lần công khai chỉ trích ông Powell và Fed vì chưa hạ lãi suất trong năm nay. Fed thì muốn trì hoãn để theo dõi tác động từ các chính sách mới của Tổng thống.
Vài tháng qua, ông thường xuyên công kích Fed và Powell, cả trong các phát biểu công khai và bài đăng trên mạng xã hội. Ông gọi Powell là kẻ "chậm chạp", "cứng đầu" và "ngớ ngẩn". Đây là việc làm hiếm hoi của một Tổng thống đương nhiệm.
Căng thẳng lên đỉnh điểm vào tháng 4, khi Tổng thống Trump dọa sa thải Chủ tịch Fed, nhưng sau đó lại khẳng định sẽ không làm điều này trước khi nhiệm kỳ của ông Powell kết thúc (tháng 5/2026). Các cố vấn đã cảnh báo với Tổng thống Mỹ rằng việc này có thể châm ngòi cho biến động kinh tế toàn cầu và khiến ông đối mặt với rắc rối pháp lý.
Tuy nhiên, rắc rối với Fed chưa chấm dứt. Ngày 12/8, người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết ông Trump cân nhắc kiện Powell vì dự án cải tạo trụ sở Fed ở Washington.
Tổng thống Mỹ đã đến thăm dự án này cuối tháng 7. Ông tranh cãi với Chủ tịch Powell ngay trước máy quay khi đề cập chi phí cải tạo hạ tầng cơ quan này. Trong một bài đăng trên Truth Social, ông chỉ trích Powell quản lý "quá tệ" khi chi "3 tỷ USD cho công việc lẽ ra chỉ tốn 50 triệu USD". Nhà Trắng cho biết đang điều tra việc này.
Dù vậy, không cần sa thải Chủ tịch Fed, Tổng thống Mỹ được cho đã lặng lẽ tạo ra thay đổi trong cơ quan này. Hồi tháng 6, Thượng viện Mỹ phê chuẩn đề cử của ông Trump, chấp thuận bà Michelle Bowman làm Phó chủ tịch phụ trách giám sát của Fed. Bà là thành viên Hội đồng Thống đốc Fed từ năm 2018.
Chính quyền Trump cũng đang lên kế hoạch kháng cáo phán quyết của Tòa phúc thẩm về thống đốc Lisa Cook. Còn Miran - thành viên vừa được phê chuẩn - cũng gây lo ngại cho đảng Dân chủ vì mối quan hệ mật thiết với ông Trump.
Ông Trump nhiều lần nhấn mạnh mong muốn đa số thành viên Hội đồng Thống đốc Fed là người của đảng Cộng hòa. Quá trình phê chuẩn Miran cũng diễn ra chỉ trong hơn một tháng, nhanh hơn thường lệ.
Trong cuộc họp tháng 7, Michelle Bowman và Christopher Waller đã bỏ phiếu phản đối giữ nguyên lãi suất. Đây là lần đầu tiên trong hơn 30 năm qua, Fed ghi nhận 2 thành viên trong hội đồng thống đốc không tán thành quyết định chung. Waller cũng là thống đốc do ông Trump đề cử trước đó.
Lần này, giới phân tích dự báo họ tiếp tục phản đối mức giảm 25 điểm cơ bản, để ủng hộ giảm 50 điểm cơ bản. Ông Miran có thể tham gia làm điều này. Nếu thực sự diễn ra, đây sẽ là lần đầu tiên kể từ năm 1988, Fed ghi nhận 3 thống đốc cùng phản đối quyết định chung.
VietBF@sưu tập
