Thủ Hiến Ontario Doug Ford hôm Thứ Hai, 27 Tháng Mười, tự hào tuyên bố rằng quảng cáo chống thuế quan của ông “tạo tiếng vang toàn cầu” và đó là lư do khiến Tổng Thống Donald Trump hủy các cuộc đàm phán thương mại với Canada.
Ông Ford nói rằng đoạn quảng cáo truyền h́nh này đạt hơn một tỷ lượt hiển thị trên toàn thế giới và “đă khơi dậy cuộc thảo luận mà nước Mỹ chưa từng có.”
“Quư vị biết v́ sao Tổng Thống Trump giận dữ đến vậy không? Bởi v́ quảng cáo đó hiệu quả. Nó đánh thức cả nước Mỹ,” ông Ford nói.
Quảng cáo truyền h́nh của chính quyền Ontario chỉ trích chính sách thuế quan của Trump, trích dẫn lại bài diễn văn năm 1987 của cựu Tổng Thống Ronald Reagan, người từng cảnh báo rằng thuế quan chỉ dẫn đến thiệt hại cho nền kinh tế và công nhân Mỹ.
Đoạn quảng cáo khiến ông Trump nổi giận. Trump nói ông sẽ tăng thêm 10% thuế nhập cảng đối với hàng hóa Canada, đồng thời tuyên bố hủy các cuộc gặp sắp tới với Thủ Tướng Canada Mark Carney.
“Họ không nên làm vậy. Và họ đă xin lỗi,” ông Trump nói với các phóng viên trên máy bay Air Force One khi đang bay đến Tokyo. “Họ nói sẽ gỡ quảng cáo xuống — và họ có làm, nhưng quá trễ. Họ vẫn để nó phát thêm hai đêm nữa.”
Ông Ford, một chính trị gia bảo thủ theo đường lối dân túy, không cùng đảng với ông Carney (đảng Cấp Tiến), nói rằng ông Trump chưa áp thuế mới và lưu ư rằng “ông Trump hay dọa nhiều hơn là làm thật.”
“Đây là quảng cáo hay nhất tôi từng làm,” ông Ford nói, khẳng định “tôi đă đạt được mục tiêu” và “sẽ không bao giờ lùi bước” trong việc bảo vệ việc làm ngành sản xuất xe hơi.
Ông Trump cáo buộc đoạn quảng cáo “xuyên tạc quan điểm của Reagan,” dù thực tế Reagan từng lên tiếng chống lại thuế quan và kêu gọi tự do thương mại trong bài diễn văn năm 1987, chính bài được Ontario trích dẫn.
Phần lớn hàng hóa giữa hai nước được miễn thuế theo Hiệp định Mỹ–Canada–Mexico (USMCA), vốn do chính ông Trump thương lượng trong nhiệm kỳ đầu nhưng nay ông tỏ ra không c̣n hài ḷng.
Thủ Tướng Carney khẳng định ông vẫn sẵn sàng đối thoại với Trump, nói rằng: “Chúng tôi gần như đă đạt được thỏa thuận. Nhưng sau khi quảng cáo phát sóng, mọi thứ thay đổi hoàn toàn.”
T́m hiểu quan điểm về thuế quan của Reagan
Tối Thứ Năm, Tổng Thống Donald Trump tuyên bố rút khỏi các cuộc đàm phán thương mại với Canada, sau khi tức giận v́ một quảng cáo truyền h́nh từ chính quyền tỉnh bang Ontario mà ông gọi là “giả mạo.”
Đoạn quảng cáo này trích dẫn bài phát thanh của cựu Tổng Thống Ronald Reagan cách đây 38 năm, trong đó Reagan chỉ trích thuế quan — công cụ kinh tế mà ông Trump luôn coi là “vũ khí yêu thích.”
Quảng cáo phát lại giọng nói của ông Reagan từ bài phát thanh ngày 25 Tháng Tư, 1987, tuyên bố rằng: “Về lâu dài, những rào cản thương mại như vậy gây thiệt hại cho mọi công nhân và người tiêu dùng Mỹ.”
Trên mạng Truth Social hôm Thứ Sáu, ông Trump phản pháo: “CANADA GIAN LẬN VÀ ĐĂ BỊ BẮT!!! Họ dàn dựng quảng cáo nói rằng Ronald Reagan không thích thuế quan, trong khi thực tế ông ấy YÊU THUẾ QUAN V̀ QUỐC GIA VÀ AN NINH QUỐC GIA CỦA CHÚNG TA.”
Tối hôm đó, Quỹ và Thư Viện Tổng Thống Ronald Reagan đăng trên mạng X (Twitter) rằng quảng cáo của Ontario “đă bóp méo nội dung bài phát thanh của tổng thống (Reagan) về thương mại tự do và công bằng ngày 25 Tháng Tư, 1987.”
Sự thật là đó chính là lời nói của ông Reagan, theo AP.
Sự thật lịch sử: Reagan không “thích đánh tariff”
Thời điểm đó, ông Reagan đang đối mặt với làn sóng lo ngại về sức mạnh kinh tế của Nhật Bản, và ông vừa áp thuế lên mặt hàng bán dẫn của Nhật.
Bài phát thanh ông đọc nhằm giải thích v́ sao ông buộc phải áp thuế (tariff), dù điều đó trái ngược với h́nh ảnh “người ủng hộ thương mại tự do” của ông.
Trên thực tế, Reagan không ủng hộ chính sách tariff.
Ông thường xuyên chỉ trích các chính sách bảo hộ của chính phủ và dành phần lớn bài phát thanh năm 1987 để lập luận chống lại việc áp thuế hàng nhập cảng.
Reagan nói: “Thuế quan cao không tránh khỏi việc kích thích trả đũa từ các quốc gia khác, dẫn đến những cuộc chiến thương mại khốc liệt. Kết quả là thuế quan ngày càng tăng, hàng rào thương mại ngày càng dày, cạnh tranh ngày càng ít. Rồi đến lúc, v́ giá cả bị đẩy lên giả tạo do thuế quan khuyến khích sự kém hiệu quả, người ta ngừng mua. Và điều tệ hại nhất xảy ra là thị trường sụp đổ, doanh nghiệp phá sản, và hàng triệu người mất việc.”
Nhưng chính sách của Reagan không đơn giản
Dù phản đối thuế quan trên nguyên tắc, Reagan vẫn áp thuế lên xe mô-tô hạng nặng của Nhật Bản để bảo vệ hăng Harley-Davidson, và ép các nhà sản xuất xe hơi Nhật chấp nhận “hạn ngạch xuất cảng tự nguyện” vào Mỹ — một chiến thuật đă buộc họ mở nhà máy sản xuất tại vùng Trung Tây và miền Nam Hoa Kỳ.
Ông cũng gây áp lực lên các quốc gia khác để hạ giá đồng tiền của họ, giúp hàng xuất cảng của Mỹ cạnh tranh hơn trên thị trường toàn cầu.
Cựu Đại Diện Thương Mại Robert Lighthizer, từng phục vụ dưới thời Reagan và sau này là cố vấn thương mại hàng đầu của ông Trump (2017–2021), viết trong hồi kư năm 2023 rằng: “Tổng Thống Reagan phân biệt rơ giữa thương mại tự do trong lư thuyết và thương mại tự do trong thực tiễn.”
Năm 1988, Viện Nghiên Cứu Cato Institute thậm chí gọi ông Reagan là “tổng thống bảo hộ nhất kể từ thời Herbert Hoover.”
Tuy nhiên, Reagan không bao giờ xem ḿnh là người hiếu chiến về thương mại.
Trong chính bài phát thanh năm 1987, ông nói rơ: “Những biện pháp như thuế quan hay rào cản thương mại là điều tôi miễn cưỡng nhất khi phải thực hiện. Nhưng Nhật Bản đă không tuân thủ thỏa thuận, nên tôi buộc phải hành động.”
Trump-tariff man- “Người đánh thuế quan”
Trái ngược hoàn toàn với Reagan, ông Trump không hề tỏ ra ngần ngại chơi ván bài tariff.
Ông cho rằng thuế quan là công cụ để bảo vệ nền công nghiệp Mỹ, kéo việc làm trở lại trong nước, và tăng thu ngân sách.
Kể từ khi trở lại Toà Bạch Ốc đầu năm 2025, ông áp thuế hai con số lên hầu hết các quốc gia trên thế giới, nhắm vào các mặt hàng xe hơi, thép, và dược phẩm.
Theo Viện Nghiên Cứu Ngân Sách Đại Học Yale, mức thuế nhập cảng trung b́nh thực tế của Hoa Kỳ đă tăng từ 2.5% lên 18%, mức cao nhất kể từ năm 1934.
Ông Trump tự gọi ḿnh là “Tariff Man” (người đánh thuế quan) và tuyên bố rằng đây là cách “đưa nước Mỹ trở lại vị thế vĩ đại.”
Nhưng chính sách thuế của ông đang bị các tiểu bang và doanh nghiệp kiện ra ṭa, cáo buộc rằng ông đă vượt quá quyền hạn của tổng thống, v́ Hiến Pháp trao quyền đánh thuế cho Quốc Hội.
Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ dự kiến sẽ mở phiên tranh luận về vụ này vào đầu tháng tới.
Tối Thứ Năm, ông Trump nói rằng quảng cáo của Canada được tung ra nhằm “can thiệp vào các quyết định của Tối Cao Pháp Viện và các ṭa án khác.”
