Vì tranh giành quyền lực mà những con tinh tinh này đã tổ chức một cuộc chiến đẫm máu kéo dài 4 năm. Chúng ta cùng theo dõi chiến tranh tinh tinh Gombe kéo dài từ năm 1974 đến năm 1978. Đây là một cuộc xung đột bằng vũ lực giữa hai bầy tinh tinh ở công viên quốc gia Gombe Stream, Tanzania.
Chúng ta đều biết rằng loài tinh tinh cũng có những gia đình êm ấm và tinh vi như con người. Hầu hết thời gian, chúng sẽ ăn uống cùng nhau, vuốt ve nhau, hoặc cùng nhau đi đường dài để hái trái cây... Tuy nhiên, loài vật trông có vẻ rất thân thiện này cũng có một mặt tàn nhẫn. Ví dụ, đã có những quan sát cho thấy một bầy tinh tinh vây hãm, săn đuổi và giết khỉ, sau đó ăn thịt chúng.
Thế nhưng chúng vẫn còn một mặt tối khác mà rất nhiều người khi phát hiện đã không khỏi bất ngời. Các thành viên trong cũng một bầy tinh tinh cũng có thể bắt đầu những cuộc chiến tranh giành quyền lực như con người, độ đẫm máu và thời gian của các cuộc chiến này cũng vượt xa trí tưởng tượng của con người. Trong đó, tiêu biểu nhất là chiến tranh tinh tinh Gombe.
Chúng ban đầu bốn là một bầy tinh tinh có quan hệ gia đình với nhau, nhưng khi mâu thuẫn xảy ra, chúng đã cắt bỏ toàn bộ mối quan hệ này và bước vào cuộc đấu tranh sinh tử kéo dàu suốt 4 năm. Và trong cuộc đọ sức này, chúng đã thể hiện những "âm mưu thâm độc" mà loài người luôn có nghĩ rằng chỉ có con người mới như vậy.
Vào những năm 1960, nghiên cứu của con người về tinh tinh còn hời hợt đến mức họ gần như không biết chúng sống như thế nào trong tự nhiên.
Và khi mới 26 tuổi, Jane Goodall đã một mình đến những khu rừng nguyên sinh ở Châu Phi từ Vương quốc Anh và bắt đầu nghiên cứu thực địa về tinh tinh.
Dame Jane Morris Goodall là nhà linh trưởng học, tập tính học và nhân chủng học người Anh và là sứ giả hòa bình của Liên Hợp Quốc. Bà được xem là chuyên gia hàng đầu thế giới về tinh tinh với 45 năm nghiên cứu về các mối quan hệ xã hội và gia đình của tinh tinh hoang dã trong vườn quốc gia Gombe Stream, Tanzania.
Ban đầu, những con tinh tinh không hề tỏ ra thân thiện khi nhìn thấy cô, chúng đã nhanh chóng trốn thoát và biến mất vào rừng rậm.
Bởi vậy, cô phải leo lên những ngọn núi cao mỗi ngày và quan sát chúng từ xa bằng ống nhòm, nhưng hiệu quả của cách làm này lại không hề như ý muốn. Trong cơn tuyệt vọng, cô quyết định duy trì thói quen sống giống như chúng để có được sự đồng tình của bầy tinh tinh.
Vì vậy, cô bắt đầu ngủ trong rừng, ăn trái cây mà tinh tinh đã ăn, leo cây và làm những hành động trong rừng giống như chúng.
Cô thậm chí còn tưởng tượng mình là một con tinh tinh cái, bắt chước tiếng gọi và chuyển động của chúng và dần dần tiến gần đến từng chút một.
Bằng cách này, sau 15 tháng trôi qua, cô ấy cuối cùng đã giành được sự tin tưởng của lũ tinh tinh và có thể hòa nhập vào nhóm của chúng.
Sau khi Jane quan sát kỹ lưỡng các đặc điểm của từng con tinh tinh, cô bắt đầu đặt cho chúng những cái tên thân thiện. Và đây cũng là nhân vật chính trong câu chuyện của chúng ta: "Niche", "Humphrey", "Charlie" và những con tinh tinh khác.
Sau khi hòa hợp với bầy tinh tinh, cô đã khám phá ra một số bí mật chưa được biết đến về loài vật này. Ví dụ, khi hai con tinh tinh là bạn bè của nhau gặp nhau, chúng sẽ hôn, ôm, bắt tay và vỗ nhẹ vào lưng nhau.
Một ngày nọ, một con tinh tinh chạy đến gần cô, đưa bàn tay nhỏ bé ra và cố gắng nắm lấy tay cô.
Ví dụ khác, cô đã tận mắt chứng kiến tinh tinh sẽ véo cành cây và nhổ vào chúng để tìm ra mối hoặc kiến để ăn. Đây cũng là lần đầu tiên con người phát hiện ra rằng động vật sẽ chế tạo và sử dụng các công cụ.
Khác với hình ảnh những con tinh tinh ngoan ngoãn và ăn chay, Jene còn phát hiện ra hành vi săn mồi của tinh tinh, chúng vây bắt khỉ và thậm chí còn xé tay, chân khỉ một cách dã man để ăn thịt.
Mọi "phát hiện mới nhất" về tinh tinh đều gây chấn động toàn bộ giới khoa học thời bấy giờ và thay đổi hoàn toàn nhận thức của mọi người về tinh tinh.
Vào năm 1970, Jane đã ở trong khu rừng nguyên sinh ở Gombe, Châu Phi được mười năm, và cô đã rất thân thiết với những con tinh tinh ở đây. Tại đây cô đặc biệt thích một bầy tinh tinh có tên Kasakra - vì đây là một gia đình rất đoàn kết. Cô đã đặt những cái tên đẹp cho nhiều thành viên trong nhóm tinh tinh này.
Niche, một con tinh tinh đực già cao lớn và dũng mãnh có thể được coi là con đầu đàn của bầy tinh tinh này. Và mọi chuyện bắt đầu thay đổi khi con tinh tinh này không may chết đi vào cuối năm 1970.
Tình hình trong bầy bắt đầu lặng lẽ thay đổi, một con tinh tinh tên là Humphrey lên làm con đầu đàn mới.
Nhưng có vẻ như không phải tất cả các con tinh tinh đều hoàn toàn thoải mái với điều này, bởi vậy chúng đã tách ra làm hai phe đối lập. Humphrey bắt đầu dẫn đàn của mình đi về hướng bắc, trong khi đó, hai con tinh tinh đực Hugh và Charlie dẫn đầu đàn của mình (gồm sáu con đực trưởng thành, 3 con cái trưởng thành cùng các con của chúng, và một con đực mới lớn tên là "Sniff") đi về hướng nam.
Jene nhận thấy những con tinh tinh trong đàn ban đầu bắt đầu chia rẽ, một số theo Humphrey đến sống ở phần phía bắc của lãnh thổ, số còn lại sống ở phần phía nam của lãnh thổ.
Ban đầu Jane cảm thấy vô cùng thích thú với trường hợp này và tự hỏi liệu điều gì sẽ xảy ra? Vì vậy cô đã đặt tên cho bầy phía bắc là Kasakela, trong khi đó bầy phía nam có tên là Kahama.
Chúng phân chia rất rõ ràng về vị trí lãnh thổ, thế nhưng đôi khi hai bầy tinh tinh này cũng có những xích mích nhỏ trong việc giành giật thức ăn, nhưng phần lớn thời gian chúng vẫn giữ đúng nguyên tắc của cả hai bên là vừa ăn vừa không gây rắc rối.
Cho đến đầu tháng 1 năm 1974, Jane bắt đầu nhìn thấy sáu con tinh tinh đực trưởng thành trong bầy Kasakela thường xuyên tụ tập với nhau, và dường như chúng đang thảo luận điều gì.
Một tuần sau, một con tinh tinh đực trưởng thành của bầy Kahama đang đi tìm thức ăn một mình, thì bất ngờ nó bị sáu con tinh tinh của bầy Kasakela tiến đến và giết chết.
Điều này khiến Jane bị sốc. Đây có thể là một vụ giết người được tính toán trước?
Sau khi biết được điều này, bầy tinh tinh phía nam đã tỏ ra vô cùng tức giận, sau đó chúng bắt đầu phát động một cuộc chiến trang giữa hai bầy.
Có 8 con đực trưởng thành, 12 con cái trưởng thành và một số con tinh tinh vị thành niên trong bầy phía bắc vào thời điểm đó. Trong khi bầy phía nam lúc này có 7 con đực trưởng thành, 3 con cái trưởng thành và một số con tinh tinh trẻ.
Trong cuộc chiến, một số con tinh tinh đã trực tiếp dùng răng xé rách da đùi của đối phương; một số con tinh tinh đực thậm chí còn trực tiếp cắn đứt bộ phận sinh dục của kẻ thù.
Trong chiến tranh, ngay cả tinh tinh cái cũng ra chiến trường, nhưng xét về số lượng, bầy Kasakela ơ phía bắc lại có ưu thế tuyệt đối. Do đó, bảy con tinh tinh trưởng thành đực của bộ tộc Kahama, bao gồm cả con thủ lĩnh Hugh và Charlie, lần lượt bị giết.
Một con tinh tinh cái trưởng thành khác cũng bị giết, và hai con tinh tinh cái trưởng thành còn lại đã mất tích.
Bốn năm sau, Jane không tìm thấy con tinh tinh nào thuộc bầy phía nam xuất hiện, chúng có thể chết hoặc mất tích.
Sau đó bầy tinh tinh phía bắc bắt đầu tiến vào lãnh thổ vốn thuộc về đàn ban đầu để kiếm thức ăn. Mỗi khi nhớ lại trận chiến tàn khốc này, Jane vẫn lộ rõ vẻ sợ hãi.
Jane cũng phát hiện ra rằng sau khi cuộc chiến kéo dài 4 năm kết thúc, hàng loạt xung đột mới đã nổ ra giữa bầy tinh tinh phía bắc với một bầy tinh tinh khác là Kalande. Nhưng lần này, chúng không may mắn như vậy, Callander - con đầu đàn của bầy Kalande còn mạnh hơn Humphrey - con đầu đàn cả bầy phía bắc, nó đã bị giết vào năm 1981.
Theo ý kiến của Jane, các nhóm tinh tinh sẽ giết lẫn nhau, và hình thức xung đột của chúng phù hợp với định nghĩa của con người về "chiến tranh"
Chúng thực sự sẽ sử dụng các phương pháp thường được sử dụng trong chiến tranh của con người: các cuộc tấn công thường có kế hoạch, tổ chức để giảm rủi ro và mục đích của những cuộc chiến này là để giành được lãnh thổ, thức ăn, bạn tình...
Những hành động bạo lực của chúng không phải ngẫu nhiên, chúng giống những hành động được tính toán trước giống như con người.
VietBF@ sưu tập
