Lãnh đạo Trung Quốc đã điện đàm tới các nhà hoạch định chính sách hàng đầu của 5 thành viên CPTPP. Cuộc "vận động" được cho là nhận được ủng hộ của Brunei, Mexico và New Zealand.
Vào tháng 9, cả Trung Quốc và Đài Loan đã nộp đơn xin gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).
CPTPP ban đầu được thiết kế để thiết lập các quy tắc dữ liệu và thương mại minh bạch cao trong khối do các quốc gia như Mỹ và Nhật Bản dẫn dắt.
Nhưng số phận của hiệp định thương mại này đã thay đổi đáng kể. Ngay khi nhậm chức tại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump đã rút khỏi thỏa thuận thương mại này. 11 nước còn lại đã ký hiệp ước mà không có nền kinh tế lớn nhất thế giới. Người kế nhiệm của ông Trump là Tổng thống Joe Biden, cũng không sẵn sàng thúc đẩy Washington quay trở lại.
Bắc Kinh coi sự vắng mặt của Mỹ là một mở đầu tuyệt vời, và tháng trước đã có động thái để tận dụng lợi thế đó.
Sau khi nộp đơn xin gia nhập vào ngày 16/9, Trung Quốc đã không lãng phí thời gian. Chủ tịch Tập Cận Bình, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị và các quan chức cấp cao của Bộ Thương mại đã điện đàm tới các nhà hoạch định chính sách hàng đầu của 5 trong số 11 thành viên CPTPP.
Cuộc "vận động" được cho là đã giúp Bắc Kinh nhận được sự ủng hộ của Brunei, Mexico và New Zealand. Không còn nghi ngờ gì nữa, chính phủ Trung Quốc đang đẩy mạnh chiến dịch vận động hành lang nhằm giành được sự ủng hộ của các thành viên CPTPP để bắt đầu các cuộc đàm phán thành viên chính thức.
Các nước thành viên CPTPP nên phản ứng như thế nào trước động thái của Trung Quốc? Hiện có hai luồng ý kiến tranh cãi trong nhóm các nhà hoạch định chính sách và các chuyên gia.
Một là chủ động ủng hộ các cuộc đàm phán thành viên của Trung Quốc. Để tham gia CPTPP, Trung Quốc cần thực hiện các bước để dung hòa các chính sách và quy định của mình với các tiêu chuẩn do hiệp định đặt ra, chẳng hạn như nới lỏng các quy định về luồng dữ liệu xuyên biên giới, loại bỏ chính sách trợ cấp các doanh nghiệp nhà nước...
Những người ủng hộ việc tham gia của Bắc Kinh cho rằng tư cách thành viên CPTPP sẽ thúc đẩy Trung Quốc thúc đẩy các cải cách chính sách và quy định này và do đó đóng vai trò như một chất xúc tác cho những thay đổi căn bản.
Luồng ý kiến thứ 2 phản đối điều này. Họ chỉ ra rằng Trung Quốc sẽ yêu cầu các ngoại lệ đặc biệt đối với các quy tắc nhất định của CPTPP, vì nước này sẽ rất khó đáp ứng tất cả các tiêu chuẩn mà hiệp định đặt ra.
Việc chấp nhận bất kỳ ngoại lệ nào sẽ không đưa Trung Quốc đến gần hơn với các tiêu chuẩn của CPTPP, mà thực tế, sẽ thúc đẩy hiệp định hướng tới một tiêu chuẩn của Bắc Kinh.
CPTPP có ý nghĩa như một "tàu sân bay"
Ngoài ra, có một trường hợp là không cho phép Trung Quốc tham gia. Một quốc gia chỉ được phép tham gia hiệp ước khi tất cả các thành viên đồng ý cho phép tham gia. Nếu Trung Quốc trở thành thành viên trước Đài Loan và Mỹ, Bắc Kinh sẽ có thể phủ quyết đơn của những ứng viên khác.
Washington sẽ mãi mãi bị loại trong khi Trung Quốc định hình lại CPTPP thành một công cụ mạnh mẽ cho các tham vọng chiến lược của họ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Các chuỗi cung ứng của khu vực sẽ được tích hợp vào hệ sinh thái khổng lồ của Trung Quốc, vốn thống trị bối cảnh kinh tế khu vực, phù hợp với chiến lược quốc gia của Bắc Kinh.
Việc Trung Quốc gia nhập hiệp định này cũng sẽ có tác động khôn lường đến môi trường an ninh của khu vực. Vào tháng 4/2015, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ vào lúc đó là ông Ash Carter, trong một bài phát biểu tại Viện McCain tại Đại học Bang Arizona về "giai đoạn tiếp theo" của việc Mỹ tái cân bằng ở châu Á - Thái Bình Dương, nhấn mạnh giá trị chiến lược của TPP, cho rằng: "Việc thông qua TPP đối với tôi cũng quan trọng như có thêm là một tàu sân bay khác. "
Nói cách khác, việc để Trung Quốc nắm quyền kiểm soát CPTPP sẽ khiến Mỹ tổn thất chiến lược to lớn, lớn hơn cả việc cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ mất tàu sân bay.
Mỹ có xem xét lại khả năng trở lại CPTPP?
Các cuộc đàm phán chính thức về đơn xin gia nhập của một quốc gia sẽ không bắt đầu nếu không có sự đồng thuận hoàn toàn giữa tất cả các thành viên. Điều này khó có thể sớm xảy ra đối với Trung Quốc.
Tờ Nikkei Asia Review bình luận rằng các thành viên CPTPP trước tiên nên tập trung vào việc khuyến khích Mỹ quay trở lại, chứ không phải vội vàng tiến tới các cuộc đàm phán với Trung Quốc. Nhưng một số nhà phê bình chỉ ra rằng việc Washington quay trở lại hiệp ước là điều không tưởng.
Ngay cả khi Biden muốn đưa Mỹ trở lại, chính quyền của ông sẽ phải đối mặt với một loạt các trở ngại chính trị lớn trong nước. Theo một nguồn tin thân cận với chính quyền, những người phản đối mạnh mẽ không chỉ bao gồm những người ủng hộ Trump mà còn cả những đảng viên Đảng cánh tả, những người coi bất kỳ hiệp định thương mại tự do nào đều là biểu tượng cho tình trạng mất việc làm của người Mỹ cho nước ngoài.
Điều đó không có nghĩa là không có hy vọng. Trong cuộc họp QUAD của các nhà lãnh đạo Nhật Bản, Mỹ, Úc và Ấn Độ vào ngày 24/9, ông Yoshihide Suga, Thủ tướng Nhật thời điểm đó, đã thúc giục Biden đưa Mỹ trở lại. Mặc dù không thực hiện bất kỳ cam kết nào, Biden đã đáp lại cho biết ông "sẽ suy nghĩ", theo một nguồn tin trong chính phủ Nhật Bản.
Matthew Goodman, phó chủ tịch cấp cao phụ trách kinh tế của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), không loại trừ khả năng Washington tái gia nhập nhóm.
Goodman nói: "Vẫn có khả năng Mỹ sẽ quay trở lại TPP. Việc Trung Quốc nộp đơn gia nhập sẽ khiến Mỹ đối mặt với vấn đề một cách nghiêm túc và xem xét lại các lựa chọn của mình".
"Ví dụ, tại APEC vào tháng 11, Tổng thống Biden có thể đưa ra tín hiệu quan tâm đến việc quay trở lại TPP và đề cập đến các điều kiện cho điều đó", Goodman nói thêm.
Tuy nhiên, ngay cả khi Biden quyết định đi theo hướng đó, ông sẽ yêu cầu đàm phán lại để bổ sung các điều khoản nhằm xoa dịu những công nhân Mỹ đang phản đối thỏa thuận. Các cuộc đàm phán lại như vậy có lẽ sẽ mất nhiều thời gian.
VietBF @ Sưu tầm
