Dinh Độc Lập được xem như đỉnh cao của thẩm mỹ về kiến trúc Sài Gòn với những bí mật về phong thủy mà ít người biết đến. Bên cạnh đó, nơi đây còn ẩn chứa những chuyện "thâm cung bí sử" gây tò mò.
(Ảnh: internet)
Tên gọi Dinh Độc Lập qua các thời kỳ
Dinh Độc Lập hay
Hội trường Thống nhất (tên gọi trước đây là
dinh Norodom) là một công trình kiến trúc, liên kết nhiều tòa nhà ở Thành phố Hồ Chí Minh. Đây từng là nơi ở và làm việc của Tổng thống Việt Nam Cộng hòa. Hiện nay, dinh đã được Chính phủ Việt Nam xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt.
Tên chính thức của công trình này cho đến nay vẫn là
Dinh Độc Lập nhưng vẫn có một số cách gọi nhầm lẫn giữa
Dinh Độc Lập, Hội trường Thống Nhất và
Dinh Thống Nhất:
-
Dinh Độc Lập là tên của một dinh thự (một tòa nhà) được chính quyền Việt Nam Cộng hòa xây dựng với mục đích làm nơi ở dành cho Tổng thống (
Phủ Tổng Thống, Phủ Đầu Rồng) từ trước năm 1975.
Dinh Toàn Quyền vào khoảng năm 1875, khi mới được xây
-
Hội trường Thống Nhất là tên của cơ quan (tổ chức) quản lý Dinh Độc Lập, được thành lập theo Quyết định số 709/QĐ-VPCP ngày 14 tháng 6 năm 2013 của Bộ trưởng chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ nghĩa Việt Nam.
-
Dinh Thống Nhất là một
cách gọi nhầm lẫn từ hai thực thể Dinh Độc Lập và Hội trường Thống Nhất vì người ta nghĩ rằng sau năm 1975 Dinh Độc Lập đã đổi sang tên mới là Dinh Thống Nhất , nhưng trên thực tế không tồn tại một văn bản chính thức nào của các cơ quan quản lý có thẩm quyền về việc đổi tên này cả.
Ngoài ra, trong đại chúng thời Việt Nam Cộng hòa, Dinh này cũng còn được gọi là
Dinh Tổng thống hoặc
Phủ Đầu Rồng.
Bí ẩn về phong thủy ở Dinh Độc Lập
Theo các tìm hiểu, công trình kiến trúc Dinh Độc Lập do
kiến trúc sư Ngô Viết Thụ thiết kế, xây dựng 1962 (sau khi dinh cũ bị ném bom) được xem như đỉnh cao của thẩm mỹ kiến trúc Sài Gòn (1954 -1975). Nơi đây ẩn chứa những bí mật về phong thủy mà ít người biết được.
Kể những câu chuyện về phong thủy về Dinh Độc Lập, nhà nghiên cứu Huỳnh Văn Mười hé lộ nhiều
"thâm cung bí sử" hấp dẫn qua cuốn Mỹ thuật đô thị Sài Gòn-Gia Định 1900- 975 vừa được tái bản, bổ sung (do NXB Mỹ thuật vừa ấn hành - 2020).
Sách đã dẫn cho biết:
"Ngày 27/2/1962, hai viên phi công của quân đội Sài Gòn thuộc phe đảo chính là Nguyễn Văn Cử và Phạm Phú Quốc lái hai chiếc máy bay AD6 ném bom làm sập toàn bộ phần chính cánh trái của Dinh thiệt hại nặng đến mức không thể khôi phục, vì vậy chính phủ Ngô Đình Diệm mới chủ trương cho xây dựng lại Dinh Độc Lập mới và thiết kế của kiến trúc sư Ngô Viết Thụ, tuyển chọn trong số 6 phương án dự thi”.
Dù là công trình đầu tay của một người trẻ vừa tốt nghiệp ở phương Tây nhưng
kiến trúc sư Ngô Viết Thụ không thực hiện cứng nhắc theo phong cách hiện đại mà kết hợp độc đáo vói triết học Đông phương, thể hiện qua những lam bê tông mặt tiền là biểu tượng của những lóng trúc, bên cạnh các chiết tự chữ Hán:
CÁT, KHẨU, TRUNG, TAM, CHỦ, HƯNG có ý nghĩa mang đến sự tốt lành, hưng thịnh.
Từ cổng chính của Dinh Norodom nhìn vào trong Dinh. Dinh được xây dựng theo đồ án của kiến trúc sư Hermite, người từng thiết kế Tòa thị chính Hong Kong
Nhà nghiên cứu Huỳnh Văn Mười phân tích rằng, công trình đi sâu về phong thủy với mặt bằng Dinh bố cục theo hình chữ
CÁT, có nghĩa là tốt lành, may mắn. Toàn bộ mặt tiền của Dinh gồm: mặt trước dinh thự, toàn bộ bao lơn tầng 2 và tầng 3 kết hợp với mái hiên lối vào chính, cùng với hai cột bọc gỗ phía dưới mái hiên, tạo thành chữ
HƯNG mang ý nghĩa cầu chúc cho nước nhà được hưng thịnh muôn đời. Mặt bằng, mặt đứng có giải pháp bố cục theo chiết tự chữ Hán một cách thâm thúy, tạo nên nền tảng vững chắc tạo thế cho kiến trúc. Lầu thượng mang tên Tứ phương vô sự lâu hình chữ
KHẨU có ý nghĩa đề cao sự giáo dục và tự do ngôn luận.
Điều độc đáo trong phong thủy của Dinh Độc Lập là chữ
KHẨU của Tứ phương vô sự lâu cùng với cột cờ chính giữa như một nét sổ dọc, tạo thành chữ
TRUNG. Điều này được ông Mười lý giải:
"Tứ phương vô sự lâu không dùng để tiếp tân hay giải trí mà chỉ dùng cho vị nguyên thủ quốc gia tĩnh tâm với mỗi chữ TRUNG. Các nét gạch ngang được tạo bởi: Mái hiên lầu Tứ phương vô sự lâu, bao lơn danh dự và mái hiên lối vào tiền sảnh, tạo thành chữ TAM rất đẹp mắt, theo như quan niệm dân chủ hữu tam: viết nhân, viết minh, viết võ. Chữ TAM được nối liền bằng nét sổ dọc tạo thành chủ chữ VƯƠNG và kỳ đài trên cùng tạo ra nét chấm trên chữ VƯƠNG, tạo thành chữ có ý nghĩa cho chủ quyền đất nước: chữ CHỦ".
Công trình kiến trúc Dinh Độc Lập hiện đã được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, có thể khẳng định ông
kiến trúc sư Ngô Viết Thụ là một người am hiểu Hán học một cách thâm thúy, sâu sắc. Ông đã biết vận dụng linh hoạt, đảm bảo các yếu tố phong thủy để tạo nên kiệt tác nghệ thuật cho vùng đất phương Nam.
Những chuyện "thâm cung bí sử" gây tò mò ở Dinh Độc Lập
Vì sao phải xây dinh?
Có không ít người từng đặt câu hỏi:
Vì sao phải xây Dinh Độc Lập? Theo các tư liệu của Hội trường Thống Nhất và các tài liệu hiện có có thể khẳng định: Nhằm khẳng định sự thống trị của người Pháp trên đất Nam kỳ, chính quyền Pháp mới bàn bạc và đi đến quyết định phải chọn một khu đất cao ở vị trí trung tâm thành phố để xây dựng dinh thự khá uy nghi làm nơi ở cho Thống đốc Nam kỳ.
Trong thời gian Pháp đánh chiếm và bình định Sài Gòn năm 1859, các Thủy sư Đô đốc Hải quân Pháp đều làm việc và sống trên các soái hạm thả neo trên sông Sài Gòn. Vào ngày 25/1/1861, sau khi hạ được đồn Chí Hòa, Phó Đô đốc Charner đã rời soái hạm lên tổng hành dinh là một lán trại đặt tại trại binh Đồn Đất (nằm ở khoảng giữa thành Gia Định cũ, sông Sài Gòn và rạch Thị Nghè).
Tháng 12/1861, chuẩn Đô đốc Bonard quyết định cho xây một dinh thự tạm thời để ở và làm việc. Ông chọn vị trí xây dinh ở cuối đường Catinat (nay là đường Đồng Khởi, trong khuôn viên trường chuyên Trần Đại Nghĩa). Đây là một ngôi nhà bằng gỗ có thể tháo rời mua từ Singapore, được xem là dinh thự đầu tiên của Thống đốc Nam Kỳ ở Sài Gòn.
[IMG]https://cdn.webcool.vn/songdep.com.vn/files/thunga/2021/10/20/bi-an-phong-thuy-dinh-doc-lap-va-nhung-chuyen-tham-cung-bi-su-7-170754.jpg[/IMG}
(Minh họa)
Chính quyền Pháp bắt đầu tìm kiếm đề án xây dựng Dinh Thống đốc mới thì tình cờ trong dịp ghé thăm Hong Kong, chuẩn Đô đốc Ohier và Roze (từng là Thống đốc Nam Kỳ) gặp kiến trúc sư
Achille Antoine Hermitte, người đã thiết kế Tòa Thị chính Hồng Kông. Sau khi về Việt Nam, Ohier và Roze đã đề cử Hermitte thiết kế Dinh Thống đốc và được sự chấp thuận của Thống đốc Nam Kỳ La Grandière.
Sau khi đồ án thiết kế của kiến trúc sư Achille Antoine Hermitte được thông qua, Ngày 23/2/1868, lễ khởi công xây dựng dinh Thống đốc diễn ra dưới sự chứng kiến của nhiều sĩ quan và viên chức cao cấp người Pháp, Thống đốc La Grandière long trọng tuyên bố
“Không thể nào phủ nhận rằng vùng đất thuộc địa này đang bước vào kỷ nguyên mới thịnh vượng”. Công trình do Sở Công chánh Sài Gòn xây dựng, sử dụng ngân sách Thuộc Địa với dự toán công trình là 4.714.662 fr bằng ¼ ngân sách thuộc địa.
Dinh Thống đốc khánh thành ngày 25/9/1869 nhưng mãi đến năm 1875 mới hoàn tất việc trang trí bởi vì ảnh hưởng của những biến cố chính trị ở nước Pháp, quân đội Pháp thất bại cuộc chiến Pháp Phổ và Napoléon Đệ tam bị bắt.
Gia đình trị và những tranh giành quyền lực của ông Diệm - Nhu
Theo tài liệu của Hội trường Thống Nhất:
"Tháng 6/1954, Bảo Đại chỉ định Ngô Đình Diệm làm Thủ tướng Quốc gia Việt Nam. Ngày 7/9/1954, Ngô Đình Diệm tiếp nhận dinh Norodom từ Đại tướng Paul Ely và ngay hôm sau đổi tên thành dinh Độc Lập. Từ tháng 6/1954 cho đến cuối năm 1956, đây là giai đoạn khó khăn nhất của chính quyền Ngô Đình Diệm".
"Vừa phải lo ổn định chính quyền vừa lo củng cố thế lực, ông đã dùng nhiều thủ đoạn khác nhau từ việc trì hoãn rồi tới chia để trị và cuối cùng là sẵn sàng đối đầu. Trưng bày giới thiệu hình ảnh về các biện pháp nhằm trì hoãn, đối phó, thanh trừng của Ngô Đình Diệm với các lực lượng đối lập như: lực lượng Bình Xuyên nòng cốt là giới xã hội đen ven lực lượng quân đội của giáo phái Hòa Hảo, Cao Đài”.
Bãi cỏ hình tròn trước Dinh, thập niên 1920, lúc này hai bên bãi cỏ còn có hai bụi tre.
Dưới thời Tổng thống Ngô Đình Diệm, Dinh Norodom được đổi tên thành Dinh Độc Lập
Đối với các giáo phái, Ngô Đình Diệm sử dụng thủ đoạn "chia để trị". Bằng tiền viện trợ của Hoa Kỳ, Ngô Đình Nhu tìm cách mua chuộc thủ lĩnh của các giáo phái như:Trung tướng Trần Văn Soái, lãnh tụ Hòa Hảo, còn Thiếu tướng Trịnh Minh Thế, Thiếu tướng Nguyễn Thành Phương của Cao Đài được Ngô Đình Diệm tiếp đón chu đáo khi hai tướng này đem quân về hợp tác với chính phủ quốc gia…
Sau vụ ném bom đảo chính vào ngày 27/2/1962, Dinh Độc Lập bị hư hỏng nặng không thể khôi phục lại, Tổng thống Ngô Đình Diệm đã cho xây dựng lại dinh thự mới theo đề án thiết kế của
kiến trúc sư Ngô Viết Thụ. Điêu khắc gia Nguyễn Văn Thế phụ trách ban kiến trúc cùng các đồng sự. Việc xây dựng dinh do Cục Công binh của QLVNCH đảm nhiệm dưới sự quản đốc của trung tá kỹ sư Phan Văn Điển, Cục phó Cục Công binh.
Ngoài ra, còn có sự tham gia của các kiến trúc sư, kỹ thuật gia, trang trí gia và đội ngũ thợ lành nghề ở Sài Gòn và các tỉnh phía Nam. Quá trình xây dinh được kể bằng hình ảnh gốc khá chi tiết.
Công trình
Dinh Độc Lập mới được khởi công xây dựng khởi công xây dựng ngày 1/7/1962 trên nên đất cũ, diện tích 4.500 m², cao 26m, diện tích sử dụng 20.000m² với hơn 100 phòng, mỗi phòng có cách trang trí khác nhau tùy theo mục đích sử dụng nhưng vẫn phù hợp với kiến trúc tổng quát của toàn dinh thự này.
Nguyên vật liệu xây dựng công trình chủ yếu lấy từ trong nước trừ một số vật dụng nội thất được nhập từ nước ngoài. Dinh được xây dựng trên diện tích 4.500m², gồm 3 tầng chính, hai gác lửng, một sân thượng, một tầng nền và tầng hầm, điểm nổi bật của công trình chính là bức rèm hoa đá bao quanh tầng 2 với sự hiến kế của điêu khắc gia Nguyễn Văn Thế. Bức thư của ông gởi cho người thân nói rất rõ điều đó.
Sau khi hoàn thành,
Dinh Độc Lập được coi là bước đột phá mang tính tiên phong và trở thành một công trình kiến trúc tiêu biểu bấy giờ bởi lối thiết kế có sự kết hợp hài hòa giữa phương Đông và phương Tây, giữa truyền thống và hiện đại.
Sự ra đời của dinh Độc Lập mới cũng đã khép lại câu chuyện lịch sử cùng những câu chuyện về các nhân vật và các sự kiện liên quan đến họ trong suốt gần 100 năm, giai đoạn mà lịch sử ít được biết đến sẽ được
“giải mã” sau khi xem xong trưng bày Từ dinh Norodom đến dinh Độc Lập (1868–1966).
