Cựu Tổng thư ký NATO chỉ trích Mỹ hành xử như "kẻ bại trận” trong cuộc chiến Ukraine

[PinaColada]

Trong hồi ký sắp ra mắt, cựu Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg gây chú ý khi thẳng thắn chỉ trích Liên minh Bắc Đại Tây Dương đã “phụ lòng Ukraine” khi không cung cấp đủ hỗ trợ trong giai đoạn 2023–2024, đồng thời mô tả Mỹ hành xử như "kẻ bại trận”.

Binh sĩ Ukraine kiểm tra vũ khí, đạn dược. Ảnh Getty Images.

Những nhận định trên được ông Stoltenberg nêu trong cuốn hồi ký On My Watch: Leading NATO In A Time Of War (tạm dịch: Trong nhiệm kỳ của tôi: Lãnh đạo NATO trong thời chiến), dự kiến phát hành ngày 23/10, theo Rferl.

NATO bị tê liệt vì chia rẽ và tâm lý “sợ thua”
Ông Stoltenberg, người giữ chức Tổng thư ký NATO từ tháng 10/2014 đến tháng 10/2024 đã viết trong hồi ký rằng, Liên minh đã không hành động đủ nhanh và đủ mạnh để hỗ trợ Kiev khi Nga mở rộng chiến tranh. Ông mô tả sự “thiếu quyết đoán” và “thái độ cam chịu thất bại” lan rộng trong giới hoạch định chính sách ở Washington.

“Có điều gì đó rất thụ động và bại trận trong cách đối tác Mỹ chuẩn bị cho Hội nghị Thượng đỉnh NATO năm 2024. Họ không dám mạo hiểm, không dám quyết liệt và che giấu Tổng thống của họ”, Stoltenberg viết, ám chỉ chính quyền Joe Biden.

Theo ông, Tổng thống Biden thường bị ngăn cản ra quyết định bởi nỗi lo về phản ứng của “người kia” — ám chỉ Tổng thống Donald Trump.

Ông Stoltenberg cũng không bỏ qua châu Âu: “Không chỉ Mỹ phụ lòng Ukraine. Liên minh châu Âu từng hứa cung cấp 1 triệu quả đạn pháo trong giai đoạn từ tháng 3/2023 đến tháng 3/2024, nhưng cuối cùng chỉ giao chưa đến một nửa".

Trong phần kể lại những tháng trước khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine năm 2022, ông Stoltenberg đã thuật lại cuộc gặp căng thẳng với Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tại New York vào tháng 9/2021.

Theo ông Stoltenberg, Ngoại trưởng Lavrov liên tục ngắt lời, còn phát ngôn viên Maria Zakharova tỏ vẻ khó chịu mỗi khi ông lên tiếng. Một sĩ quan tình báo NATO đã nói với ông vào giữa tháng 10/2021 rằng Nga “chuẩn bị tấn công" Ukraine.


Ông Stoltenberg tin rằng lý do sâu xa nằm ở “mối đe dọa chính trị” mà một Ukraine dân chủ và ngả về phương Tây tạo ra đối với Điện Kremlin.

Tuy vậy, ông Stoltenberg cho rằng các nước như Đức và Pháp vẫn phủ nhận mối đe dọa từ Nga, giống như sự kiện Crimea năm 2014. “Cả hai sự kiện đều cho thấy NATO chia rẽ sâu sắc trong cách nhìn nhận về Nga”, ông viết.

“Chúng tôi sợ Kiev sụp đổ trong vài ngày”
Ông Stoltenberg kể lại khoảnh khắc chiến tranh bùng nổ: lúc 4 giờ 25 sáng (24/2/2022), ông nhận được cuộc gọi báo động. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin khi đó nói thẳng với ông: “Chúng tôi lo cho tính mạng của Tổng thống Zelensky".

Bốn ngày sau, ông Stoltenberg mới có thể nói chuyện trực tiếp với Tổng thống Ukraine. Ông Zelensky khẩn cầu NATO áp đặt vùng cấm bay, nhưng yêu cầu bị từ chối.

“Đó là một cuộc trò chuyện đau đớn”, ông Stoltenberg viết.

Theo ông, trong giai đoạn đầu, nhiều lãnh đạo NATO tin rằng Kiev sẽ sụp đổ chỉ trong vài ngày.

Viện trợ khổng lồ nhưng đến quá muộn
Theo Viện Kinh tế Thế giới Kiel (Đức), từ tháng 1/2022 đến tháng 8/2025, châu Âu đã viện trợ cho Ukraine 177 tỷ euro, còn Mỹ cung cấp 115 tỷ euro, trong đó khoảng 64,6 tỷ là viện trợ quân sự.

Đức đứng thứ hai với 17,7 tỷ euro, chủ yếu gồm hệ thống phòng không Patriot, xe tăng, pháo binh, tiêm kích, cùng tên lửa hành trình Storm Shadow/SCALP của Anh và Pháp.

Dù vậy, ông Stoltenberg đồng tình với giới phê bình rằng viện trợ đến quá muộn và không đủ mạnh để thay đổi cục diện. Nga, với hậu thuẫn kinh tế từ Trung Quốc và hỗ trợ vũ khí từ Triều Tiên, đang có lợi thế trong cuộc chiến tiêu hao.

“Thay vì làm thay đổi cán cân, một số quốc gia NATO chỉ cung cấp ở mức tối thiểu”, ông viết.

Đã hơn một năm kể từ khi Stoltenberg rời chức Tổng thư ký NATO. Tháng 2/2025, ông trở thành Bộ trưởng Tài chính Na Uy.

Phát biểu tại Hội chợ Sách Frankfurt ngày 17/10, ông nhấn mạnh rằng NATO “vẫn đang hỗ trợ quá ít, quá chậm” cho Ukraine. Ông cảnh báo rằng sự chần chừ đó có thể làm suy yếu vị thế của Ukraine trước cuộc gặp đang được lên kế hoạch tại Budapest giữa 2 Tổng thống Donald Trump và Vladimir Putin.

Vietbf @ Sưu tầm

mô tả Mỹ hành xử như "kẻ bại trận
Qua' đung'