Ban ngày là nhà khảo cổ học, ban đêm là kẻ đào trộm mộ cổ, Lý và Quân đã lấy đi hàng nghìn báu vật, "tương đương bộ sưu tập của một bảo tàng cỡ trung".
Lý là người đứng đầu một công ty chuyên khai quật các di tích văn hóa và lịch sử. Ban ngày, Lý vào vai "người thừa kế di sản văn hóa phi vật thể" và một nhân vật văn hóa, xuất hiện trong giới học thuật và tại các di chỉ khảo cổ. Tuy nhiên, vào ban đêm, ông ta chỉ đạo khai quật, sử dụng thuốc nổ để phá hủy các lăng mộ hoàng gia thời nhà Hán, tháo dỡ thô bạo các phù điêu đá thời Hán để vận chuyển và bán.
Quan, một thành viên chủ chốt khác của nhóm tội phạm này, bí mật hoạt động như một người định giá tại chợ đồ cổ, buôn bán hàng hóa bị đánh cắp.
Tính đến ngày 17/9/2025, nghi phạm cuối cùng của vụ án đã bị truy tố, hơn 20 người bị bắt giữ. Cảnh sát thu hồi hơn 4.000 di vật văn hóa, trong đó hơn 100 cổ vật được coi là quý hiếm. Những báu vật này có niên đại từ thời văn hóa Bắc Tống (thế kỷ 10 -12) đến thời kỳ Trung Hoa Dân quốc, bao gồm đồ gốm, đá, ngọc bích, vàng bạc, đồng, sắt, xương, sừng và đồ sứ.
Một số tang vật trong vụ án. (Ảnh: NetEase News)
Theo The Paper và Upstream News , trong một cuộc kiểm tra định kỳ tại chợ đồ cổ Từ Châu vào ngày 8/10/2020, các điều tra viên bí mật phát hiện vật thể hình cung phủ đầy bùn và gỉ sét ở một góc cửa hàng. Các chuyên gia bí mật kiểm tra và xác nhận nó rất giống với một vật thể hình cung cuối thời nhà Thương (cách đây khoảng hơn 3.000 năm) được tìm thấy tại di tích Thiên Chương Đà ở thị trấn Quan Kiều, Đằng Châu, tỉnh Sơn Đông.
Sau đó, Sở Công an thành phố Từ Châu thành lập đội đặc nhiệm. Dựa trên các bài báo và hoạt động học thuật của Quan, họ đã tìm thấy hai nhà kho bí mật của ông ta và tìm ra mạng lưới tội phạm từ dữ liệu tương tác giữa các cá nhân. Trong số đó, nhiều người có tiền án về tội trộm mộ và buôn bán đồ cổ trái phép, một người từng thụ án vì liên quan đến vụ án Lăng mộ Tần Đông số 1 thuộc diện bảo vệ di tích văn hóa trọng điểm quốc gia.
Chiến dịch điều tra đặc biệt này sau đó được mở rộng ra nhiều tỉnh thành. Ngày 26/2/2021, công an phối hợp với các cơ quan bảo vệ di sản văn hóa đồng loạt ra tay tại 11 tỉnh và thành phố, bao gồm Giang Tô, Sơn Đông, Hà Nam và Thiểm Tây, bắt giữ 27 người (bao gồm một đối tượng truy nã cấp A của Bộ Công an), phá vỡ 4 đường dây trộm mộ, giải quyết 66 vụ án.
Các vụ án này liên quan đến các di sản văn hóa trọng điểm, bao gồm lăng mộ gia tộc Vạn Niên Thiều thời nhà Minh ở Từ Châu, di chỉ Tây Đôn Đinh ở Tín Nghĩa, chuỗi lăng mộ Hán Dugongshan ở Mã Sơn, quận Gia Vọng, các lăng mộ đá phù điêu thời nhà Hán ở nhiều địa điểm khác nhau ở Sơn Đông và quần thể lăng mộ cổ Tam Trang ở Tư Dương.
Trong số các hiện vật được thu hồi có hơn 200 phù điêu đá thời Hán, nhiều món trong số đó đã được công nhận là di tích văn hóa cấp quốc gia. Việc tìm thấy bia mộ của Vạn Sùng Đức, một danh nhân thời Vạn Lịch nhà Minh, đã giúp viết lại phả hệ họ Vạn và các ghi chép lịch sử địa phương, cung cấp bằng chứng thực nghiệm cho việc bổ sung, xác minh và chỉnh sửa các ghi chép lịch sử.
Tính chuyên nghiệp của nhóm tội phạm này thể hiện rõ trong các hồ sơ hoạt động. Lý, hoạt động dưới vỏ bọc lãnh đạo một công ty dịch vụ công nghệ thăm dò di tích văn hóa, đã ký hợp đồng thuê hệ thống văn hóa và bảo tàng. Nắm rõ sự phân bố, đặc điểm địa tầng của các ngôi mộ ở Từ Châu và các khu vực lân cận, ông ta tham gia các cuộc khai quật và khảo sát bảo vệ vào ban ngày. Ban đêm, Lý khoan lỗ dựa trên phân tích phong thủy và đất, sử dụng thuốc nổ để phá vỡ các phòng đá cứng.
Để lấy được các phù điêu đá thời Hán, ông ta thường sử dụng các công cụ nạy để phá hủy chúng một cách thô bạo, gây ra thiệt hại không thể khắc phục.
Quan, người giám sát việc định giá và tìm kiếm bên mua, che giấu các hiện vật dưới chiêu bài "phục chế". Các ngăn bí mật trong tường kho chứa đầy phù điêu đá thời Hán; các hiện vật bằng đồng được đề cập đã đổi chủ 5 lần chỉ trong vòng 6 tháng.
Một thành viên khác, Lưu, cựu chuyên gia khảo cổ học, thành thạo các kỹ thuật tìm kiếm mộ và kỹ năng lập bản đồ, là người dẫn đầu nhiều cuộc thám hiểm cướp bóc ở Gia Vượng, Từ Châu và Tảo Trang, Sơn Đông.
Một thành viên nhóm tội phạm giải thích về một số từ lóng được sử dụng, chẳng hạn tài trợ và tiếp nhận hàng hóa là "mắt", tổ chức công việc là "đặt nồi", tìm kiếm địa điểm và đánh giá tình hình là "nhận diện mắt", đào và vận chuyển là "đất", đánh dấu đường là "bước lên đĩa", canh gác là "nhìn ra ngoài", "một miếng" là 100 nhân dân tệ, "một hình vuông" là 10.000 nhân dân tệ...
Các giao dịch bán các di vật văn hóa quan trọng thường được thực hiện ngầm, thanh toán bằng tiền mặt ngay tại chỗ, không để lại dấu vết.
Để ngăn ngừa thiệt hại thêm cho các hiện vật thu giữ được, lực lượng chức năng thuê chuyên gia nâng, đóng gói và đóng hộp các vật phẩm trong quá trình thu hồi. Cảnh sát đặc nhiệm hộ tống các vật phẩm trên đường đi. Họ không được phép lưu trú tại khách sạn nào trong suốt hành trình dài và không để các di vật văn hóa bị che khuất tầm nhìn. Hồ sơ dự án cho thấy gần một nửa số vật phẩm đã được thu hồi từ khoảng cách hàng ngàn dặm.
Các số liệu thống kê sau vụ án và các mốc xét xử đã được hoàn thành. Số tiền thu hồi được mô tả là "tương đương với bộ sưu tập của một bảo tàng cỡ trung", vượt quá bộ sưu tập của Bảo tàng Huyện Bái. Vào tháng 6/2022, Lý bị kết án 10 năm 10 tháng tù giam và phạt 20.000 nhân dân tệ (74 triệu đồng) vì tội trộm mộ và bán lại di vật văn hóa. Vào ngày 17/9/2025, nghi phạm cuối cùng trong băng nhóm của Lý đã bị các công tố viên truy tố.
VietBF@ sưu tập
