Người cố tỏ ra mình thông minh thường nói nhiều hơn nghe, thích khoe khoang và luôn cần khen ngợi.
Đặc điểm của người thông minh thực sự là khá kiệm lời và không thích thể hiện hoặc chứng minh bản thân. Những người kém thông minh thường làm điều ngược lại. Có một số điểm nhận diện nhóm người này.
Nói nhiều hơn nghe
Người giả vờ thông minh thường tìm cách trở thành "ngôi sao" trong mọi cuộc trò chuyện, thay vì hiểu rằng thành công đôi khi nằm ở việc biết lùi lại và im lặng.
Một nghiên cứu năm 2020 về giao tiếp định nghĩa lắng nghe là "hành động vị tha khi hiện diện bên người khác, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sức khỏe và hạnh phúc".
Theo các chuyên gia, nói nhiều hơn nghe thường phản ánh sự thiếu tự tin, khiến một số người tìm cách che giấu bằng cách liên tục huyên thuyên.
Theo nhà trị liệu tâm lý Jenny Maenpaa, sáng lập phương pháp Forward in Heels (Mỹ), người thông minh thường lắng nghe dễ dàng hơn. "Lắng nghe tích cực là khi ai đó có thể tập trung lâu dài, thực sự hiểu những gì bạn nói và không ngắt lời", bà nói.
Ngược lại, người giả vờ thông minh thường điều khiển cuộc trò chuyện để phóng đại cái tôi.
Khoe khoang
Một dấu hiệu khác là thói quen khoe khoang, vốn bắt nguồn từ sự bất an. Người thường xuyên nói rằng mình thông minh thường lại kém tự tin vào năng lực của bản thân.
Nghiên cứu của Đại học Arizona cho thấy việc phóng đại khả năng cá nhân khiến người khác đánh giá thiếu tin cậy. Đây là một dạng "quản lý ấn tượng", khi con người cố tạo ra hình ảnh vượt xa thực tế.
Giáo sư Martin Reimann, tác giả nghiên cứu, cho rằng khoe khoang thường phản tác dụng. "Nếu bạn tự cho mình là người có năng lực cao, hãy hạn chế việc thể hiện bản thân hoặc kiểm soát cách tạo ấn tượng về những gì mình có thể làm", ông nói.
Người thực sự thông minh không cần chứng minh, trong khi người muốn được coi là thông minh thì phải cố thể hiện.
Ảnh minh họa: Shutterstock
Thiếu tự nhận thức
Một dấu hiệu quan trọng của trí thông minh là mức độ tự nhận thức. Người hiểu rõ mình là ai, điều gì thúc đẩy bản thân thường đạt được nhờ quá trình tự phản tỉnh. Ngược lại, người kém thông minh hơn những gì họ thể hiện thường chưa hiểu hết bản thân.
Một nghiên cứu tâm lý năm 2016, trên Thư viện Y khoa Mỹ, định nghĩa tự nhận thức là "sự nhận biết có ý thức về trạng thái nội tâm và cách tương tác với người khác". Kết quả cho thấy tự phản tỉnh và hiểu biết sâu sắc là yếu tố quan trọng tạo nên tác động tích cực.
Người thông minh thường tự vấn và nỗ lực cải thiện cách họ xuất hiện trước người khác. Trong khi đó, người thiếu trí tuệ thực sự thường né tránh việc đào sâu nội tâm, dẫn đến chỉ hiểu bản thân qua những mong muốn bề nổi.
Không nhận sai
Một dấu hiệu của trí tuệ thực sự là khả năng nói "tôi không biết", trong khi người giả vờ thông minh thường quá kiêu hãnh để thừa nhận sai.
Nghiên cứu đăng trên Tạp chí Tâm lý học tích cực (Mỹ) năm 2019 xem xét khái niệm "khiêm tốn trí tuệ", được định nghĩa là "nhận thức về khả năng sai lầm trong tư duy của một người".
Nhà tâm lý học Elizabeth J. Krumrei-Mancuso, tác giả nghiên cứu, cho biết: "Sự khiêm tốn trí tuệ liên quan đến việc đánh giá chính xác hơn kiến thức chung của một người. Nói cách khác, việc biết và sẵn sàng thừa nhận những gì mình không biết có thể là bước đầu tiên để tìm kiếm tri thức mới".
Người thông minh thật sự biết giới hạn hiểu biết của bản thân, trong khi người giả vờ thường thiếu sự khiêm tốn này.
Tìm kiếm sự xác nhận từ bên ngoài
Theo cố vấn tâm lý Judith Pearson (Mỹ), việc coi lời khen ngợi và tán dương của người khác là thước đo giá trị bản thân là dấu hiệu của người lệ thuộc vào xác nhận bên ngoài.
Ngược lại, người có khả năng tự xác nhận dựa vào "la bàn nội tâm", lấy tiêu chuẩn của chính mình làm thẩm phán.
Người giả vờ thông minh thường cần khen ngợi liên tục, bởi họ không dựa vào giá trị nội tại mà vào cách người khác nhìn nhận.
Cạnh tranh
Người thực sự thông minh rèn luyện tính khiêm tốn và khẳng định người khác, thay vì cạnh tranh.
Một người liên tục so sánh bản thân theo hướng tiêu cực cho thấy họ chỉ đang giả vờ thông minh, vì thiếu tự tin vào chính mình.
Họ có thể hỏi bạn được bao nhiêu điểm trong bài tập hoặc đòi biết sếp nói gì trong cuộc gặp riêng, chỉ để tự trấn an rằng mình giỏi hơn.
Kìm nén cảm xúc
Việc kìm nén cảm xúc là dấu hiệu của trí tuệ cảm xúc thấp. Người thông minh hiểu rằng nhiều cung bậc cảm xúc là điều bình thường, trong khi người giả vờ lại cố tỏ ra hoàn hảo, từ chối bộc lộ cảm xúc thật.
Nhà tâm lý học Nick Wignall (Mỹ) cho biết những người thiếu trí tuệ cảm xúc thường che giấu cảm xúc bằng ngôn ngữ phức tạp, "trí tuệ hóa" cảm xúc để tránh mô tả trực tiếp.
Ngược lại, người có trí tuệ cảm xúc cao không ngại diễn đạt bằng ngôn ngữ đơn giản, chân thực.
Do khó bộc lộ, người giả vờ thông minh thường nói vòng vo khi đề cập đến cảm xúc. Trong khi đó, trí tuệ thực sự nằm ở sự sẵn sàng chấp nhận và thể hiện mọi cảm xúc, kể cả những cảm xúc khó khăn.
