Cái chết của Từ Hy Viên có phải lỗi của y tế Nhật Bản?

[PinaColada]

Không cứu được một ca bệnh nặng không đồng nghĩa với việc y tế Nhật Bản quá tệ, bởi không lấy một ca bệnh để đánh giá chất lượng của cả nền y tế.

Những ngày qua, truyền thông châu Á xôn xao trước tin nữ diễn viên Từ Hy Viên qua đời vào ngày 2/2 do biến chứng cúm (influenza) trong chuyến du lịch cùng gia đình tại Nhật Bản. Cô mắc cúm dẫn đến viêm phổi, sau đó bị nhiễm trùng máu.

Tưởng chừng sự việc khép lại, nhưng những ngày gần đây, nhiều tranh luận đã nổ ra xoay quanh hệ thống y tế Nhật Bản. Một số người thậm chí lo ngại đến mức hủy tour du lịch đến quốc gia này.

Để có cái nhìn toàn diện hơn về vụ việc, cần xem xét những yếu tố khách quan liên quan, Tri Thức - Znews giới thiệu ý kiến của TS.BS Phạm Nguyên Quý, hiện là Trưởng khoa Ung thư Nội khoa, Bệnh viện Trung ương Kyoto Miniren, Nghiên cứu viên Khoa Y Đại học Kyoto, người có thời gian khoảng 12 làm việc và công tác tại Nhật Bản.

Chuyện gì xảy ra với Từ Hy Viên trong 5 ngày du lịch
Ngày 29/1, nữ minh tinh Từ Hy Viên cùng gia đình khởi hành đến Nhật Bản. Trước chuyến đi, cô đã có dấu hiệu ho, sốt và hen suyễn. Dù sức khỏe không tốt, nữ diễn viên vẫn quyết định tham gia hành trình và cùng người thân đến thị trấn Hakone để tắm suối nước nóng.

Ngày 31/1, tình trạng của cô tồi tệ hơn và phải đi cấp cứu khẩn. Sau khi thăm khám và được kê thuốc, nữ diễn viên được bác sĩ cho về khách sạn nghỉ ngơi.

Ngày 1/2, tình hình chuyển xấu nên cô được gia đình đưa vào cấp cứu ở một bệnh viện nhỏ ở thị trấn. Cảm thấy tình hình ngày càng trầm trọng, hướng dẫn viên đã yêu cầu gia đình đưa nữ diễn viên tới một bệnh viện lớn ở Tokyo để điều trị. Đêm đó, cô được đưa tới bệnh viện cấp cứu lần thứ 3 nhưng tới 7h ngày 2/2, cô đã tử vong.

Tài khoản được cho là của hướng dẫn viên đã ghi rằng tình trạng trở nên nguy kịch, vì cô không được thăm khám kịp thời tại bệnh viện lớn. Thông tin này làm người ta liên tưởng tới việc chẩn đoán muộn và/hoặc điều trị muộn (do phía bác sĩ) gây hậu quả nghiêm trọng.

Y tế Nhật Bản có quá tệ?
Dù sự ra đi của nữ minh tinh là điều đáng tiếc, tôi cho rằng mọi người nên giữ thái độ bình tĩnh, tránh đưa ra kết luận vội vàng hoặc bị chi phối bởi những góc nhìn phiến diện.

Đầu tiên, y tế Nhật Bản quá tệ vì có bệnh cúm mà chữa cũng không xong?

Bệnh cúm thường tự khỏi, hoặc khỏi nhanh hơn một chút nhờ các thuốc kháng virus. Tuy nhiên, bệnh có thể chuyển nặng, thậm chí tử vong ở những người có bệnh nền, già yếu, suy dinh dưỡng… Chuyện này không có gì lạ, giống dịch Covid-19 mà chúng ta từng trải qua những năm trước.

Influenza kèm bội nhiễm viêm phổi, tiến triển nhiễm trùng máu mà lại không được chữa kịp thời thì khả năng tử vong càng cao. Diễn viên Từ Hy Viên có bệnh nền là động kinh và nhiều thông tin đồng mắc bệnh tim mạn tính. Cô có thể bị thêm suy dinh dưỡng, sau những năm tháng theo đuổi tiêu chí “gầy, trắng và thanh tú” một cách cực đoan.

Việc không cứu được một ca bệnh nặng có đồng nghĩa với việc nền y tế Nhật Bản kém chất lượng không? Tôi cho rằng không thể đánh giá một nền y tế chỉ qua một trường hợp cá nhân. Mỗi ca bệnh đều có nhiều yếu tố tác động, từ tình trạng sức khỏe ban đầu, diễn tiến bệnh đến quyết định điều trị của bệnh nhân và gia đình.

Tương tự, khi bàn về tuổi thọ cao của người Nhật hoàn toàn nhờ chất lượng y tế hay do sử dụng thực phẩm chức năng cũng là một nhận định chưa đầy đủ.

Từ Hy Viên qua đời có thể do cả sự chủ quan của chính cô, gia đình, kèm theo vài yếu tố liên quan tới người du lịch.

Bác sĩ đã chẩn đoán sai hay chậm trễ điều trị?

Khi mới nghe tin, tôi cũng nghĩ rằng khả năng này có thể xảy ra, giống như ở nhiều nơi trên thế giới chứ không riêng gì tại Nhật Bản. Tuy nhiên, không thể đưa ra kết luận khi chưa có đầy đủ thông tin, đặc biệt là khi không tiếp cận được hồ sơ bệnh án của Từ Hy Viên. Việc vội vàng phán đoán có thể gây ảnh hưởng không công bằng đến các bác sĩ và hệ thống y tế liên quan.

Theo một số nguồn tin, hồ sơ từ khoa cấp cứu của một bệnh viện địa phương cho thấy, khi nồng độ oxy trong máu giảm xuống 89% và xuất hiện âm thanh bất thường ở phổi, Từ Hy Viên chỉ được tiêm thuốc hạ sốt và sau đó quay lại khách sạn thay vì nhập viện, bỏ lỡ cơ hội điều trị sớm.

Bác sĩ có bỏ sót viêm phổi không?

Câu trả lời có thể là CÓ hoặc KHÔNG. Để kết luận chính xác, cần xem xét hồ sơ bệnh án, bao gồm kết quả chụp X-quang ngực và ghi nhận của bác sĩ về chẩn đoán bệnh.

Ngay cả khi bác sĩ đã xác định bệnh nhân bị viêm phổi, vẫn có khả năng họ phải tôn trọng quyết định của bệnh nhân. Ở Nhật Bản, việc điều trị không mang tính bắt buộc mà là sự lựa chọn của bệnh nhân sau khi được giải thích đầy đủ. Là một bác sĩ làm việc tại Nhật, tôi từng gặp nhiều trường hợp tương tự: bệnh nhân dù được chẩn đoán viêm phổi nặng vẫn từ chối nhập viện vì những lý do cá nhân, chẳng hạn không có ai trông thú cưng.

Trong những tình huống này, bác sĩ buộc phải cân nhắc yếu tố xã hội, đưa ra phương án thay thế (Plan B), chẳng hạn điều trị kháng sinh đường uống (dù có thể kém hiệu quả hơn), đồng thời theo dõi và chờ bệnh nhân sẵn sàng nhập viện khi tình trạng trở nặng. Đây là thực tế phổ biến trong hệ thống y tế Nhật Bản, nơi quyền quyết định của bệnh nhân được đặt lên hàng đầu.

Bác sĩ đầu tiên có thể không nắm rõ tiền sử bệnh lý của bệnh nhân, dẫn đến việc không đánh giá chính xác nguy cơ bệnh chuyển nặng. Tuy nhiên, cũng có khả năng bác sĩ đã hiểu rõ tình trạng sức khỏe và khuyến nghị nhập viện để theo dõi, điều trị viêm phổi, nhưng bệnh nhân chủ quan, lo ngại rào cản ngôn ngữ hoặc đơn giản là khăng khăng cho rằng tình trạng không nghiêm trọng, muốn về khách sạn nghỉ ngơi cùng gia đình.

Ngoài ra, việc người thân và hướng dẫn viên du lịch đi cùng có hỗ trợ khuyên bảo Từ Hy Viên hay không cũng cần được làm rõ. Trong một số trường hợp, phiên dịch y khoa hoặc người thân có kiến thức đúng về bệnh tật có thể biết đặt câu hỏi thêm để bày tỏ quan ngại, giúp bệnh nhân và bác sĩ thay đổi quyết định chăm sóc và điều trị.

Bài học từ trường hợp đáng tiếc

Theo nguồn tin, khi được đề nghị chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Tokyo vào ngày 1/2, gia đình Từ Hy Viên đã từ chối với lý do đã đặt vé máy bay khứ hồi, khiến cô bỏ lỡ cơ hội điều trị cần thiết lần thứ hai.

Đáng chú ý, trong thời gian này, gia đình của Từ Hy Viên đăng video khiêu vũ tại khách sạn, cho thấy gia đình có thể đã đánh giá thấp tình trạng sức khỏe của cô, cho rằng đó chỉ là cảm lạnh thông thường.

Như vậy, có thể thấy rằng Từ Hy Viên đã gặp nhiều yếu tố bất lợi dẫn đến diễn biến xấu của bệnh.

Yếu tố đầu tiên: Cô nhiễm cúm A vào mùa đông, trong khi thể trạng vốn đã yếu từ trước, khiến bệnh có nguy cơ chuyển nặng.
Yếu tố thứ hai: Cô đến Hakone, một khu vực khá hẻo lánh tại Nhật Bản, nơi có thể không có nhiều kinh nghiệm trong điều trị cho bệnh nhân nước ngoài. Bác sĩ tại đây có thể đã chẩn đoán chưa chính xác, hoặc chưa đủ thuyết phục để khuyên bệnh nhân nhập viện/chuyển viện sớm.
Yếu tố thứ ba: Những người đi cùng không đủ hiểu biết y khoa, không lường trước mức độ nghiêm trọng của bệnh và vẫn bám theo lịch trình đã định.
Trên thực tế, tôi thường gặp yếu tố thứ ba này và rất thấu hiểu tâm lý chung. Khi đi du lịch mà không may mắc bệnh, nhiều người có xu hướng chịu đựng, cố gắng cầm cự để tránh ảnh hưởng đến lịch trình, hoặc mong chờ có thể về nước điều trị thay vì nhập viện nơi xa lạ. Điều này bắt nguồn từ tâm lý bất tiện và bất an khi cần chăm sóc y tế ở nước ngoài.

Chính vì vậy, tôi luôn mong muốn nâng cao kiến thức y khoa cho cộng đồng, không chỉ giúp mọi người hiểu rõ hơn về bệnh tật mà còn trang bị kỹ năng giao tiếp với bác sĩ, để có thể đưa ra những quyết định sáng suốt hơn cho chính mình.

VietBF@ sưu rập