Siêu đập Mặc Thoát: Dòng chảy quyền lực từ thượng nguồn Tây Tạng

[troopy]

Trong một động thái khiến cả khu vực Nam Á phải dè chừng, Trung Quốc vừa khởi công công trình thủy điện lớn nhất thế giới mang tên Nhà máy Mặc Thoát, tọa lạc trên dòng sông Yarlung Tsangpo thuộc vùng Đông Nam Tây Tạng. Tuy là dự án năng lượng sạch, công trình này mang trong mình những thông điệp chính trị sâu sắc — bởi kiểm soát được dòng nước thượng nguồn cũng có nghĩa là kiểm soát sinh kế, an ninh và tăng trưởng của hàng triệu người nơi hạ lưu.



🔋 Năng lượng khổng lồ — Tham vọng không nhỏ
Đập Mặc Thoát dự kiến tạo ra sản lượng điện gấp ba lần đập Tam Hiệp, trở thành biểu tượng của năng lực công nghệ và chiến lược chuyển đổi năng lượng của Trung Quốc. Với 300 tỷ kWh mỗi năm, công trình này không chỉ phục vụ nhu cầu nội địa mà còn giúp Bắc Kinh tiến gần hơn đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2060.

Song, đằng sau những con số đầy ấn tượng đó là một bài toán địa chính trị phức tạp.

🌍 Kiểm soát nước — kiểm soát quyền lực mềm
Vùng cao nguyên Tây Tạng là nơi bắt nguồn của hàng loạt con sông quan trọng châu Á. Với việc xây dựng hàng loạt đập bậc thang, Trung Quốc dần nắm quyền điều tiết dòng chảy xuyên biên giới, từ đó tạo lợi thế trong đàm phán và ảnh hưởng kinh tế.

Ví dụ điển hình là sông Brahmaputra (Bát Giác Bố Tố), bắt nguồn từ Tây Tạng, chảy qua Ấn Độ và Bangladesh. Việc kiểm soát lưu lượng nước, thời điểm xả nước hay tích nước đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến nông nghiệp, thủy sản, và sinh hoạt của hàng triệu người dân hạ lưu.

Theo phân tích từ Viện Lowy (Úc), “Kiểm soát thượng nguồn là cách Trung Quốc có thể tác động tới nền kinh tế Ấn Độ mà không cần dùng đến vũ khí hay lệnh trừng phạt.”

⚠️ Mối lo từ các nước láng giềng
Ấn Độ: Lo ngại nước bị giữ lại trong mùa khô, ảnh hưởng tới vùng Đông Bắc vốn rất phụ thuộc vào nguồn nước Brahmaputra. New Delhi đã tuyên bố tăng tốc các dự án thủy điện tại Arunachal Pradesh nhằm đối phó.

Bangladesh: Đất nước nằm ở cuối dòng Brahmaputra càng dễ bị tổn thương — nếu lượng nước giảm, hệ thống canh tác, sản xuất điện và cung cấp nước sinh hoạt đều có thể bị đe dọa.

Không chỉ vậy, các chuyên gia cảnh báo về tác động địa chất, môi trường và xã hội, bao gồm nguy cơ sạt lở, thay đổi hệ sinh thái và di dời cộng đồng dân cư bản địa.

🎯 Chiến lược dài hơi của Trung Quốc
Công trình Mặc Thoát không phải là một dự án đơn lẻ — nó nằm trong chuỗi đập thủy điện bậc thang mà Trung Quốc thiết kế dọc theo các con sông từ Tây Tạng. Ngoài phát điện, những công trình này còn cho phép Bắc Kinh:

Điều phối nước xuyên biên giới tùy theo mục đích chính trị.

Tăng sức ép lên các nước hạ lưu trong quan hệ song phương.

Nắm giữ lợi thế trong đàm phán tài nguyên và hạ tầng khu vực.

Đây là quyền lực mềm mới, thay vì dùng quân sự hay kinh tế, Trung Quốc sử dụng… nước — thứ mà ai cũng cần, nhưng ít ai nghĩ nó có thể bị "đóng van" như một con bài chiến lược.

📌 Kết luận
Dưới vẻ ngoài là một siêu công trình năng lượng sạch, đập Mặc Thoát chính là biểu tượng của một cuộc đua quyền lực mới — nơi mà dòng nước không còn là tự nhiên, mà là tài sản địa chính trị. Việc kiểm soát thượng nguồn không chỉ giúp Trung Quốc đảm bảo an ninh năng lượng, mà còn tạo ra “vòi nước” mềm mại nhưng đầy sức ép đối với cả Nam Á.

Một dòng sông có thể nuôi sống cả vùng — nhưng cũng có thể trở thành ranh giới của xung đột nếu bị "bẻ cong" vì tham vọng chính trị.

VietBF@ sưu tập