Ông Trump sẽ mạnh tay với Nga vào thời khắc nguy hiểm nhất của Ukraine?

[june04]

Với tốc độ và tính chiến lược của các đợt tiến công trong 2 tuần qua, nhiều khả năng trong vài tuần tới, lực lượng Nga sẽ áp sát các trung tâm chiến lược của Ukraine như Pokrovsk và Kostiantynivka ở phía Đông, cũng như Kupiansk ở phía Bắc.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ rút ngắn hạn chót 50 ngày cho Tổng thống Nga Vladimir Putin để đạt được thỏa thuận ngừng bắn với Ukraine xuống chỉ còn 10 - 12 ngày. Tuy nhiên, hạn chót ngắn hơn liệu có thể tạo nên khác biệt nếu như theo chính những gì ông Trump nói, Tổng thống Putin chưa sẵn sàng theo đuổi một thỏa thuận hòa bình?

“Vâng, tôi sẽ đặt ra một thời hạn mới - khoảng 10 đến 12 ngày kể từ hôm nay. Không có lý do gì để chờ đợi thêm. Tôi đã muốn rộng lượng nhưng chúng tôi không thấy bất kỳ tiến triển nào", ông Trump nói.


Xung đột ở Ukraine. Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ vì sao ông Trump lại chọn tiếp tục chờ thêm 10 đến 12 ngày thay vì thực hiện ngay các lời đe dọa về áp thuế cao đối với Nga và trừng phạt thứ cấp các nước tiếp tục mua dầu của Moscow.

Đây là động thái mới nhất cho thấy lập trường của ông Trump về cuộc xung đột tại Ukraine dường như đang trở nên nhất quán hơn, sau nhiều tháng lưỡng lự giữa việc đổ lỗi cho cả Kiev lẫn Moscow. Hiện tại, ông đang thể hiện quan điểm ngày càng cứng rắn hơn với Điện Kremlin.

Ông cũng nhắc lại lời đe dọa áp đặt thuế quan và trừng phạt, đặt câu hỏi liệu phía Nga có nhượng bộ hay không: “Dựa trên lẽ thường, người ta nghĩ rằng sẽ nên đi đến một thỏa thuận. Nhưng có lẽ chúng ta sẽ sớm biết điều gì xảy ra".

Thời khắc nguy hiểm nhất của Ukraine

Ukraine hiện đang trải qua thời khắc nguy hiểm nhất trên tiền tuyến kể từ khi xung đột nổ ra. Đến ngày 3/9, mốc 50 ngày ban đầu, Nga có thể đã đạt được nhiều bước tiến mà nước này đang thực hiện.

Với tốc độ và tính chiến lược của các đợt tiến công trong 2 tuần qua, nhiều khả năng trong vài tuần tới, lực lượng Nga sẽ áp sát các trung tâm chiến lược như Pokrovsk và Kostiantynivka ở phía Đông, cũng như Kupiansk ở phía Bắc.

Nếu điều này xảy ra, cục diện chiến trường sẽ thay đổi lớn. Mục tiêu kiểm soát hoàn toàn vùng Donetsk của Điện Kremlin sẽ trở nên khả thi hơn. Ukraine sẽ gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc bảo vệ khu vực nối giữa miền Đông và thủ đô Kiev, đặc biệt khi mùa đông cận kề. Nhiều thị trấn chiến lược ở miền Đông có thể rơi vào tay Nga, khiến việc giữ vững các cứ điểm còn lại như Kramatorsk và Sloviansk trở nên gian nan hơn bao giờ hết.

Tuyên bố của ông Trump được phía Ukraine đánh giá tích cực. Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine, ông Andriy Yermak, viết trên mạng xã hội X rằng ông Trump “đang thể hiện lập trường cứng rắn và gửi thông điệp rõ ràng về hòa bình thông qua sức mạnh".

“Tổng thống Mỹ đã rút ngắn thời hạn vì ông tin rằng câu trả lời từ phía Nga đã quá rõ ràng. Ông Putin chỉ tôn trọng sức mạnh và thông điệp ấy đã vang lên mạnh mẽ", ông Yermak nhấn mạnh.

Phản ứng của Nga

Sau nhiều năm Nga kiên quyết không thỏa hiệp bất chấp trừng phạt, tình hình không có nhiều chuyển biến.

Moscow nhiều lần khẳng định chỉ kết thúc chiến dịch quân sự khi đạt được các mục tiêu tối đa, bao gồm kiểm soát toàn bộ các vùng lãnh thổ Ukraine đã sáp nhập và buộc Kiev phải tuân theo các giới hạn quân sự và đối ngoại.

Với một quốc gia đã bị áp đặt hơn 16.000 lệnh trừng phạt, đe dọa thêm từ phía Mỹ được cho là khó khiến Điện Kremlin thay đổi tính toán. Việc ông Trump rút ngắn thời hạn thêm vài tuần dương như không tạo nhiều khác biệt, nhất là khi các biện pháp trừng phạt mà ông đưa ra bị phía Nga coi là khó thực thi hoặc không hiệu quả. Chẳng hạn, thuế 100% đối với hàng xuất khẩu của Nga sang Mỹ, vốn chỉ đạt giá trị vài tỷ USD mỗi năm, bị cho là gần như không mang lại tác động thực chất.

Mối đe dọa thực sự nằm ở khả năng ông Trump sẽ trừng phạt các quốc gia mua dầu Nga, trong đó lớn nhất là Ấn Độ và Trung Quốc. Thổ Nhĩ Kỳ và một số quốc gia châu Âu cũng nằm trong danh sách khách hàng lớn. Tuy nhiên, có nhiều nghi ngờ, ngay cả trong giới chức Nga, rằng ông Trump sẽ chấp nhận châm ngòi cho một cuộc chiến thương mại toàn cầu chỉ vì vấn đề Ukraine.

Ngay cả trong kịch bản khó xảy ra khi cả Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ cùng dừng mua dầu từ Nga, cú sốc thị trường năng lượng toàn cầu sẽ rất lớn. Giá dầu thô có thể tăng vọt, thổi bùng lạm phát toàn cầu và khiến giá xăng dầu tại Mỹ cũng leo thang - một rủi ro nghiêm trọng đối với bất kỳ tổng thống nào trong năm bầu cử.

Chính quyền ông Trump có sẵn sàng mạnh tay?

Những gì xảy ra trong 10 - 12 ngày tới sẽ có ý nghĩa quyết định. Nếu ông Trump lại thay đổi thời hạn hay đưa ra thêm lời đe dọa không đi kèm hành động, điều đó sẽ làm gia tăng nghi ngờ về khả năng ông thực sự mạnh tay với Điện Kremlin.

Tuy nhiên, nếu ông Trump thực sự áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp như ông từng đe dọa thì hậu quả sẽ rất lớn trên toàn cầu. Các biện pháp này nhằm vào việc trừng phạt những nước như Ấn Độ và Trung Quốc vì tiếp tục mua dầu Nga. Đây là những đối tác quan trọng trong cán cân năng lượng toàn cầu. Ấn Độ là đồng minh của Mỹ, đang phụ thuộc nhiều vào năng lượng Nga và hiện được cho phép mua thông qua các cơ chế đặc biệt nhằm ngăn chặn nhu cầu của nước này với các thị trường năng lượng khác sẽ đẩy giá dầu lên cao và gây tổn hại đến nền kinh tế Mỹ. Trung Quốc là đồng minh của Nga, cũng phụ thuộc sâu sắc vào nguồn cung từ Moscow, đồng thời có mối quan hệ kinh tế phức tạp và nhiều khi căng thẳng với Mỹ.

Nếu ông Trump áp đặt trừng phạt với một trong hai quốc gia này, điều đó không chỉ khiến kinh tế Mỹ chịu ảnh hưởng mà còn cho thấy mức độ cứng rắn của chính quyền hiện tại vượt qua chính quyền tiền nhiệm của ông Joe Biden như thế nào.

Trung Quốc có thể gây áp lực lên Nga, nhưng Bắc Kinh từng nói với các nhà ngoại giao châu Âu rằng họ không thể để Nga thua cuộc, bởi điều đó sẽ khiến Mỹ tập trung toàn lực đối phó với Trung Quốc. Vì thế, Bắc Kinh có thể sẽ chờ đợi chính quyền Mỹ yếu đi, thay vì thay đổi toàn bộ chiến lược địa chính trị của mình.

Trong khoảng hai tuần tới, Nga sẽ phải trấn an các đồng minh và khách hàng năng lượng rằng họ có thể tiếp tục mua dầu khí như hiện nay. Ukraine phải giữ vững những gì còn lại trong bối cảnh các cuộc tấn công của Nga đang dồn dập và hiệu quả. Còn chính quyền ông Trump thì phải quyết định: liệu những lời đe dọa của họ có thực sự mang ý nghĩa, hay chỉ là chiến thuật chính trị ngắn hạn?

Giới quan sát nhận định, nếu chính quyền Mỹ không sẵn sàng đối mặt với một cơn địa chấn kinh tế toàn cầu do chính các lệnh trừng phạt gây ra, họ cần tìm một lối thoát đủ thuyết phục để những tuyên bố của họ không phải là lời nói suông.