2025 có thể là năm nóng thứ hai hoặc ba trong lịch sử

[pizza]

Mặc dù hiện tượng El Nino đã suy yếu, thế giới vẫn đang trải qua một nửa đầu năm 2025 với nền nhiệt cao kỷ lục, có khả năng sẽ trở thành năm nóng thứ hai hoặc thứ ba được ghi nhận.
Theo báo cáo mới nhất của tổ chức khí hậu uy tín Carbon Brief công bố cuối tháng 7, thế giới đang trên đà ghi nhận năm 2025 là một trong ba năm có nhiệt độ trung bình toàn cầu cao nhất lịch sử.

Dữ liệu được tổng hợp từ năm cơ quan khoa học hàng đầu gồm NASA, NOAA, Met Office Hadley Centre/UEA, Berkeley Earth và Copernicus ECMWF cho thấy, 6 tháng đầu năm nay liên tục lập hoặc tiệm cận kỷ lục về mức nhiệt.

Mặc dù khó có thể vượt qua năm 2024 - vốn chịu ảnh hưởng mạnh của hiện tượng El Niño - song 2025 vẫn đang chứng minh một thực tế đáng lo ngại: ngay cả khi El Nino suy yếu, xu hướng ấm lên toàn cầu vẫn không hề hạ nhiệt.

Nền nhiệt tăng cao, mỗi tháng là một kỷ lục
Dù nền nhiệt toàn cầu tiếp tục lập kỷ lục mới, khả năng trung bình nhiệt độ năm 2025 vượt ngưỡng 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp vẫn dưới 10%.

Tuy nhiên, với xu hướng nóng lên dài hạn ngày càng rõ rệt và có nguy cơ tăng tốc, các nhà khoa học dự báo ngưỡng 1,5 độ C của Thỏa thuận Paris sẽ bị vượt qua vĩnh viễn trong vòng 5 năm tới.

Theo Carbon Brief, tháng 1/2025 là tháng 1 nóng nhất trong lịch sử, còn tháng 2 và 6 là thứ ba, các tháng 3, 4 và 5 đều xếp thứ hai trong bảng xếp hạng các tháng nóng nhất từng được ghi nhận kể từ năm 1850 (tùy theo bộ dữ liệu).

Dựa trên mô hình thống kê về mối tương quan giữa nhiệt độ các tháng đầu năm với nhiệt độ trung bình cả năm, báo cáo dự báo rằng năm 2025 gần như chắc chắn sẽ nằm trong nhóm ba năm nóng nhất lịch sử.

Cụ thể, xác suất để 2025 là năm nóng nhất chỉ ở mức dưới 1%, trong khi khả năng đứng thứ hai là 51% và đứng thứ ba là 49%. Ngoài ra, có khoảng 9% khả năng nhiệt độ trung bình cả năm 2025 sẽ vượt ngưỡng 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Mức nhiệt trung bình toàn cầu hiện nay ước tính cao hơn khoảng 1,4 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, trong đó 1,1 độ C xảy ra chỉ trong hơn 50 năm qua - kể từ 1970.

Điều đáng chú ý là đợt nhiệt này xảy ra trong bối cảnh điều kiện ENSO (El Niño – La Niña) chuyển sang trạng thái trung tính, sau khi La Niña nhẹ đầu năm và El Niño kết thúc cuối 2024. Dự báo cho thấy hiện tượng ENSO trung tính sẽ duy trì đến đầu năm 2026, với khả năng nhỏ tái xuất La Niña yếu vào cuối 2025.

Nóng lên không đồng đều
Dù mức nhiệt trung bình toàn cầu là thước đo chuẩn, nhưng thực tế cho thấy nhiệt độ không tăng đều ở mọi khu vực. Một số nơi đang phải đối mặt với mức tăng nhiệt đáng báo động, thậm chí vượt xa trung bình toàn cầu.

Dữ liệu từ tổ chức Berkeley Earth cho thấy gần như toàn bộ hành tinh - trừ một số vùng nhỏ ngoài khơi Baja Mexico và Nam Cực - đều ghi nhận nhiệt độ cao hơn so với trung bình giai đoạn 1951-1980.

Đặc biệt, châu Âu và châu Á có những khu vực nhiệt độ tăng tới hơn 2 độ C so với mức nền này. Nhiều khu vực tại Trung Quốc, Tây Australia và Địa Trung Hải đã phá kỷ lục nhiệt so với mọi năm trước từ 1850 đến nay.

Khoảng 7% diện tích bề mặt Trái Đất đã ghi nhận mức nhiệt kỷ lục trong nửa đầu năm con số cao bất thường.

Trong số các điểm nóng, khu vực Địa Trung Hải phía tây chứng kiến đợt nóng bất thường vào tháng 6. Các chuyên gia cho biết đây là mức tăng nhiệt trong ngắn hạn cao nhất của khu vực kể từ tháng 6/2003 - thời điểm mở đầu cho đợt sóng nhiệt nghiêm trọng khiến khoảng 70.000 người tử vong ở châu Âu.


Biểu đồ phân bố các địa điểm nóng nhất trên thế giới trong 6 tháng đầu năm 2025. Biểu đồ: CarbonBrief.
Tại các vùng cực, băng biển tiếp tục suy giảm mạnh. Diện tích băng biển Bắc Cực trong tháng 6 và đầu tháng 7 đã giảm xuống mức thấp chưa từng có. Dù có dấu hiệu phục hồi nhẹ từ giữa tháng 7, diện tích băng vẫn thấp hơn đáng kể so với mức trung bình giai đoạn 1979-2010.

Nam Cực cũng ghi nhận diện tích băng ở mức thấp suốt từ đầu năm, tuy không thiết lập kỷ lục mới ngoại trừ một giai đoạn ngắn cuối tháng 2 - đầu tháng 3.

Một diễn biến đáng lo ngại khác là khả năng gián đoạn trong việc thu thập dữ liệu vệ tinh về băng biển. Theo thông tin từ Trung tâm Dữ liệu Tuyết và Băng Quốc gia Mỹ (NSIDC), Bộ Quốc phòng Mỹ dự kiến sẽ ngừng cung cấp dữ liệu vệ tinh về diện tích băng biển từ cuối tháng 7.

Nếu không được thay thế kịp thời, điều này có thể ảnh hưởng lớn đến năng lực theo dõi một trong những chỉ dấu quan trọng nhất của biến đổi khí hậu.

Những gì đang diễn ra trong năm 2025 - từ nền nhiệt tăng cao, vùng cực băng tan, đến các kỷ lục liên tục bị xô đổ - cho thấy Trái Đất vẫn đang “sốt” và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.

Trong bối cảnh nhiệt độ toàn cầu tiến gần hơn tới mốc 1,5 độ C, giới khoa học quốc tế cảnh báo rằng thời gian để thế giới hành động nhằm giữ nhiệt độ ở ngưỡng an toàn đang dần cạn kiệt.

VietBF@ sưu tập