Sức khỏe của gan không phải là chuyện một sớm một chiều, mà là sự chăm sóc tích lũy hàng ngày. Hãy cùng tìm hiểu nhé!
Bạn đã bao giờ rơi vào trường hợp dù đã nghỉ ngơi đầy đủ nhưng người vẫn mệt mỏi rã rời; dù ăn uống ngon miệng nhưng luôn cảm thấy đầy bụng, khó tiêu; thậm chí đôi lúc, ngửi thấy mùi thịt kho yêu thích cũng thấy khó chịu? Những “vấn đề nhỏ” tưởng chừng bình thường này có thể đang âm thầm báo động về tình trạng của gan.
Gan là “cơ quan im lặng” của cơ thể, luôn âm thầm chịu đựng mọi tổn thương và hiếm khi chủ động cầu cứu. Cho đến một ngày, nó không thể tiếp tục im lặng nữa, thì một hành trình dài từ viêm gan đến ung thư gan mới thực sự hiện ra trước mắt.
Hãy tưởng tượng gan của bạn như một nhà máy bận rộn, hàng ngày xử lý các “nhiệm vụ sản xuất” từ thực phẩm, thuốc men và độc tố. Khi virus như viêm gan B, C hoặc rượu bia, chất độc xâm nhập vào nhà máy này, nó giống như một cuộc “đình công” bất ngờ.
Trong giai đoạn viêm gan cấp tính, gan sẽ phát ra những tín hiệu rõ ràng, bạn có thể cảm thấy mệt mỏi toàn thân, dù ngủ đủ 8 tiếng vẫn uể oải, thấy buồn nôn khi nhìn đồ dầu mỡ, thậm chí ghê sợ mùi dầu, nước tiểu sẫm màu như nước trà đặc, da và mắt vàng, đau âm ỉ vùng bụng trên bên phải.
Viêm gan mãn tính kéo dài không khỏi, gan sẽ dần trở nên xơ cứng và mất đi tính đàn hồi. Quá trình này chính là xơ gan.
Ở giai đoạn đầu, xơ gan có thể chỉ có các triệu chứng mơ hồ như mệt mỏi nhẹ, chán ăn, hoặc thậm chí không có triệu chứng rõ ràng nào. Nhưng “nhà máy” gan đã âm thầm thay đổi, chức năng bình thường bị phá hủy, khả năng xử lý độc tố suy giảm, các tế bào gan liên tục chết đi và tái tạo, hình thành các mô sẹo.
Xơ gan giống như một “bệnh mãn tính” của gan, nó không bùng phát đột ngột mà âm thầm, dai dẳng ăn mòn sức khỏe của gan. Lúc này, sự “im lặng” của gan lại trở thành mối nguy hiểm lớn nhất, bạn có thể đã mắc xơ gan mà không hề hay biết.
Khi xơ gan phát triển đến một mức độ nhất định, “nhà máy” gan đã đầy sẹo, các tế bào bắt đầu phát triển mất kiểm soát, và ung thư gan âm thầm xuất hiện.
Ở giai đoạn đầu, ung thư gan hầu như không có triệu chứng. Nó giống như một “sát thủ” ẩn mình, lớn dần lên trong khi bạn hoàn toàn không hay biết. Chỉ khi khối u phát triển đến một kích thước nhất định, nó mới gây ra các triệu chứng như đau vùng gan, chướng bụng, sút cân, mệt mỏi.
Ung thư gan không phải là bệnh truyền nhiễm, không lây qua tiếp xúc, không khí hay nguồn nước. Nhưng sự hình thành của nó lại có mối liên hệ mật thiết với lối sống hàng ngày.
1. Virus viêm gan B
Virus viêm gan B lây nhiễm vào cơ thể người qua các đường như lây truyền từ mẹ sang con, đường máu, có thể gây viêm gan mãn tính, dần dần phát triển thành xơ gan và thậm chí là ung thư gan. Khoảng 90% bệnh nhân ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) có tiền sử nhiễm virus viêm gan B.
2. Aflatoxin
Aflatoxin là một chất gây ung thư mạnh, thường có trong ngũ cốc, hạt có dầu và dầu ăn bị mốc. Việc hấp thụ aflatoxin trong thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ ung thư gan. Bạn có thể nghĩ rằng mình đang ăn những thực phẩm “sạch”, nhưng đậu phộng, ngô, gạo bị mốc có thể đã âm thầm “xâm nhập” vào bàn ăn của bạn.
3. Lối sống không lành mạnh
Uống quá nhiều rượu bia, béo phì, tiểu đường tuýp 2 và các yếu tố lối sống hiện đại khác đều là những nguy cơ quan trọng dẫn đến ung thư gan. Tác động độc hại của rượu đối với tế bào gan là không thể xem thường, trong khi béo phì và gan nhiễm mỡ lại tạo tiền đề cho ung thư gan.
Sự phát triển của ung thư gan không phải ngày một ngày hai, mà là một quá trình lâu dài: Viêm gan - Xơ gan - Ung thư gan
Giai đoạn 1: Viêm gan
Gan bị tổn thương bởi virus, rượu hoặc độc tố, bắt đầu viêm. Nếu được điều trị kịp thời, gan có thể phục hồi.
Giai đoạn 2: Xơ gan
Tình trạng viêm kéo dài khiến gan dần xơ hóa, chai cứng. Đây là một thay đổi bệnh lý không thể phục hồi, nhưng việc điều trị tích cực có thể làm chậm tiến triển.
Giai đoạn 3: Ung thư gan
Trên nền tảng xơ gan, các tế bào gan biến đổi ác tính, hình thành khối u. Ung thư gan giai đoạn sớm nếu được phát hiện kịp thời thì hiệu quả điều trị tốt; giai đoạn muộn thì tiên lượng kém hơn.
Làm thế nào để ngăn chặn “thảm họa gan” này?
Tiêm vaccine viêm gan B: Vaccine viêm gan B là một trong những biện pháp phòng ngừa ung thư gan hiệu quả nhất.
Khám sức khỏe định kỳ, tầm soát sớm: Đối với những người mắc bệnh gan mãn tính, việc kiểm tra chức năng gan, định lượng AFP và chẩn đoán hình ảnh định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm ung thư gan. Hãy nhớ, gan là “cơ quan im lặng”, phát hiện sớm là chìa khóa để điều trị.
Chế độ ăn uống lành mạnh: Tránh ăn thực phẩm bị mốc, giảm thức ăn nhiều chất béo và calo, tăng cường ăn rau củ quả tươi. Hãy để “nhà máy” gan tránh xa các chất độc hại.
Kiểm soát rượu bia, bỏ thuốc lá: Nam giới không nên uống quá 25 gram cồn/ngày, nữ giới không quá 15 gram. Bỏ thuốc lá chính là “sự bảo vệ kép” cho gan.
Kiểm soát cân nặng, tập thể dục đều đặn: Béo phì là một yếu tố nguy cơ quan trọng dẫn đến ung thư gan. Duy trì cân nặng hợp lý thông qua vận động và chế độ ăn uống khoa học có thể ngăn ngừa gan nhiễm mỡ.
* Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo, không thay thế chẩn đoán y khoa. Nếu có triệu chứng bất thường, vui lòng thăm khám bác sĩ chuyên khoa!
VietBF@sưu tập
