12/15/20
Ngày 14/12/2020, 538 đại cử tri trên toàn liên bang đã bỏ phiếu và khẳng định chiến thắng của ông Joe Biden trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ ngày 03/11.
Đúng theo với kết quả được dự báo, ông Biden được 306 phiếu, trong lúc ông Trump chỉ được 232 phiếu.
Kết quả này cho thấy là các định chế của nền dân chủ Mỹ vẫn đứng vững bất chấp những đòn tấn công của tổng thống mãn nhiệm Donald Trump, được giới thân cận tiếp tay và một phần không nhỏ trong đảng Cộng Hòa phụ họa.
Trong bài phân tích ngày 10/12/2020 trên trang mạng của Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược Pháp IRIS, nhà nghiên cứu Pháp Robert Chouard đã nhấn mạnh đến hành động từ chối chuyển giao quyền hành trong nhiều tuần lễ của tổng thống Trump, một điều mà không ai dám ngờ tới trước đó, xem đấy là một tiền lệ nguy hiểm đối với nền dân chủ Mỹ.
Những hành vi giống như tại một “Cộng Hòa Chuối”
Nhà nghiên cứu Pháp trước hết không ngần ngại phê phán nặng nề các động thái phản đối kết quả bầu cử của phe ủng hộ tổng thống Trump kể từ ngày 07/11, tức là ngày mà ông Joe Biden rốt cuộc đã được các phương tiện truyền thông công nhận là người chiến thắng, đúng theo truyền thống ở Hoa Kỳ.
Theo Robert Chouard, đó là “những hành động và cáo buộc phi lý nhất, trong đó các thuyết âm mưu được trộn lẫn với những hành vi hù dọa xứng đáng với một nước Cộng Hòa Chuối”, tức là một nước nhỏ độc tài và chậm tiến mà thuật ngữ khoa học chính trị gọi là république bananière theo tiếng Pháp hay banana republic theo tiếng Anh.
Ngoài những luận điệu vô căn cứ về một vụ gian lận lớn, người ta có thể ghi nhận nào là vai trò của một phần mềm đang được CIA sử dụng hoặc đã từng dùng ở Venezuela để giúp Joe Biden chiến thắng, nào là yêu cầu của một số nghị sĩ đảng Cộng Hòa muốn các quan chức phụ trách bầu cử ở bang Georgia bác bỏ giá trị một số phiếu bầu, nào là đích thân ông Trump gọi điện cho các nghị sĩ đảng Cộng Hòa đòi không chứng nhận các phiếu bầu ở Michigan, nào là mời các nghị sĩ Cộng Hòa từ Michigan và Pennsylvania đến Nhà Trắng để gây sức ép, yêu cầu họ tự chọn ra các đại cử tri thay vào chỗ những người trên nguyên tắc đã được cử tri bầu lên trong cuộc bỏ phiếu phổ thông…
Đối với ông Chouard, các cáo buộc do tổng thống Trump, những người thân cận và nhóm vận động tranh cử của ông đưa ra và được các luật sư của ông nêu lên trước tòa đều đã bị các cấp tòa án bác bỏ vì bên nguyên đơn không đưa ra được bằng chứng xác thực. Tuy nhiên, các vụ kiện thực ra chỉ nhằm trì hoãn việc chuyển giao quyền hành cho chính quyền mới và làm cho chiến thắng của ông Biden mất đi tính chính đáng.
Chiến lược đó dường như đã phát huy tác dụng: Gần 75% cử tri của ông Trump tin rằng chiến thắng của Joe Biden là sản phẩm của một vụ lừa đảo lớn, và họ tin chắc vào điều này bất chấp những lời phủ nhận của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và các phán quyết của tòa án bác bỏ đơn kiện của phe Trump và đảng Cộng Hòa vì không có cơ sở.
Thách thức một cột trụ của nền dân chủ Mỹ
Bài phân tích của nhà nghiên cứu thuộc viện IRIS ghi nhận hai hướng tấn công song song của tổng thống Trump và giới ủng hộ ông: Một mặt phản đối kết quả bầu cử tổng thống, bất chấp mọi bằng chứng ngược lại, mặt khác, trì hoãn tiến trình chuyển giao quyền hành cho tổng thống đắc cử và nhóm cộng sự của ông. Điều nguy hiểm ở đây là ông Trump đã tạo ra một tiền lệ xấu theo đó tiến trình chuyển giao êm thắm quyền lực, một trụ cột của nền dân chủ Mỹ, vốn dựa trên cả các quy tắc bất thành văn lẫn đạo luật năm 1963, có thể bị thách thức.
Khi biến những cáo buộc bất cần bằng chứng về kết quả bầu cử tổng thống và tiến trình chuyển giao quyền lực cho một chính quyền khác thành đối tượng tranh luận, Donald Trump và đảng Cộng Hòa đã lôi kéo nước Mỹ vào một vùng đất xa lạ, đặt nước này trước nguy cơ phải định nghĩa lại cách vận hành và các chuẩn mực về những gì được chấp nhận trong đời sống chính trị.
Bằng cách lập ra những tiền lệ, tổng thống Trump và đảng Cộng Hòa Mỹ đã định nghĩa lại những đường nét chính của những gì được chấp nhận trong chính trị, họ đã bắt đầu tạo ra những cách hành xử chính trị mới, thúc đẩy những cử tri ủng hộ họ chấp nhận một phần cách hành xử này, bất chấp những lời chỉ trích, phê phán đến từ mọi phía.
Đối với ông Chouard, trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump, hệ thống dân chủ Mỹ đã phải chịu rất nhiều căng thẳng. Cho dù vậy, các thể chế, thông lệ và các biện pháp bảo vệ dân chủ được quy định trong Hiến Pháp Hoa Kỳ nói chung vẫn đứng vững: Vai trò kiểm tra và cân bằng thể chế như của các thẩm phán liên bang, những người đã vô hiệu hóa nhiều quyết định của hành pháp, sự tồn tại của các ủy ban điều tra chẳng hạn như ông Robert Mueller liên quan đến việc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016, thủ tục luận tội tổng thống, v.v..
Đáng nói là nếu các đòn tấn công vào trật tự dân chủ thoạt đầu đến từ ông Trump và những người thân cận của ông, sau đó đã lôi kéo được nhiều người trong đảng Cộng Hòa. Bằng hành động và cách cư xử của mình, nhiều nghị sĩ và lãnh đạo của đảng Cộng Hòa đã nối gót lãnh đạo chính trị của họ, đã góp phần làm mất đi tính chính đáng của các thể chế, chuẩn mực và quy ước dân chủ.
Đảng Cộng Hòa trở thành tổ chức phục vụ Donald Trump?
Thái độ của nhiều đại diện của đảng Cộng Hòa, ở cấp liên bang cũng như cấp bang, trong thời kỳ hậu bầu cử tổng thống, cho thấy là đảng này đang chuyển đổi thành một tổ chức phục vụ Donald Trump.
Bằng cách từ chối thừa nhận thất bại của tổng thống Trump, bằng cách thúc đẩy các cáo buộc gian lận bị các tòa án liên bang bác bỏ, bằng cách tiến hành các thủ tục pháp lý để làm mất hiệu lực kết quả bầu cử, và cuối cùng bằng cách không dám công khai phản đối ông Trump, người vẫn thu được 73 triệu phiếu bầu, đảng Cộng Hòa, dù đã có kết quả bầu cử Quốc Hội tốt hơn mong đợi, đang ở trong tình trạng sợ hãi ông Trump.
Rất ít quan chức dân cử của đảng Cộng Hòa vào giai đoạn này có ý định chấp nhận rủi ro bằng cách giữ khoảng cách với tổng thống Trump, gia đình ông, và nhất là cơ sở bầu cử của ông.
Vẫn còn phải xem liệu việc tổng thống Trump rời Nhà Trắng vào ngày 20 tháng Giêng năm 2021 có sẽ dẫn đến thay đổi hành vi trong phe Cộng Hòa và trong số những người ủng hộ tổng thống mãn nhiệm hay không, mang lại vẻ "bình thường" cho đời sống chính trị Mỹ. Hay là các xu hướng quan sát được trong những tuần gần đây lại trở thành tiêu chuẩn ?
RFI
Mỹ sau bầu cử: Donald Trump, đảng Cộng Hòa và những tiền lệ đáng ngại
