Từ đầu năm đến nay, ghi nhận hàng loạt tín hiệu phản ánh về sự lớn mạnh của Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS). Song hành với loạt tin vui của 'ông lớn' mới nổi là những lo ngại về việc Nhóm các nền công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) đang trên đà 'thất thế'.
Tàu chở dầu của Nga trên hải trình tới Liên minh châu Âu (EU). Ảnh: Portal Morski
Liên tục gia tăng sức mạnh
BRICS ra đời từ khoảng những năm 2006-2009. Năm 2011, BRICS có 5 thành viên, tên nhóm được cấu thành từ chữ cái đầu tiên trong tên tiếng Anh của các quốc gia, gồm: Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi.
Trong những năm gần đây, BRICS liên tục cho thấy những bước lớn mạnh. Đặc biệt, ngày đầu năm 2024 ghi cột mốc quan trọng trong hành trình phát triển tổ chức khi 4 quốc gia: Iran, Ethiopia, Ai Cập và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) chính thức trở thành thành viên của khối. Saudi Arabia hiện cũng đã được mời gia nhập khối và đang tiến hành các bước để trở thành thành viên.
Với việc có thêm 5 quốc gia thành viên này, BRICS chiếm hơn 40% sản lượng dầu thô toàn cầu, trong khi dân số của khối lên tới gần 3,6 tỉ người, chiếm gần một nửa tổng dân số toàn cầu.
Cuối tháng 2 vừa qua, truyền thông quốc tế dẫn lời quan chức BRICS cho biết, có tới 25 quốc gia đang nằm trong danh sách chờ gia nhập khối. Động thái này “tô đậm” cho sức phát triển hấp dẫn của BRICS. Tổ chức này cũng đang để ngỏ khả năng sẽ chấp thuận kết nạp thêm thành viên mới. Một số quốc gia nổi bật muốn gia nhập BRICS như Venezuela, Thái Lan, Senegal, Cuba, Kazakhstan, Belarus, Bahrain, Pakistan...
Xét ở thời điểm hiện tại, một báo cáo được công bố gần đây của Công ty tư vấn đầu tư Henley & Partners (Anh) cho thấy, tổng tài sản có thể đầu tư do các cá nhân ở tất cả 9 quốc gia thành viên BRICS nắm giữ hiện nay lên tới 45.000 tỷ USD và số lượng triệu phú dự kiến sẽ tăng 85% trong 10 năm tới. Tại các nước BRICS hiện có 1,6 triệu cá nhân sở hữu tài sản đầu tư trên 1 triệu USD, trong đó có 4.716 người có tài sản hơn 100 triệu USD và 549 tỷ phú.
Nhà phân tích Andrew Amolis tại Công ty New World Wealth (Nam Phi) đánh giá, mức dự báo tăng 85% số lượng triệu phú là mức tăng trưởng tài sản cao nhất so với bất kỳ khối hoặc khu vực nào trên toàn cầu.
Lo ngại về sự phân chia
Giới chuyên gia chính trị quốc tế nhìn nhận, sự lớn mạnh của BRICS đang đặt ra thách thức cho trật tự thế giới, được xem là đối thủ “đáng gờm” của G7 và các tổ chức quốc tế khác. BRICS đang tạo ra một hiện trạng kinh tế, xã hội và tiền tệ mới nổi, đảo ngược những gì thế giới đã chấp nhận là bình thường trong gần 8 thập niên qua.
Song hành với sự lớn mạnh của BRICS, dư luận quốc tế đang có nhiều luồng ý kiến xoay quanh chủ đề về sức mạnh thực tế hiện nay của G7, gồm các nước công nghiệp phát triển là Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Italia, Đức và Nhật Bản. Từ đó đưa ra những phân tích tương quan giữa G7 và BRICS.
Truyền thông quốc tế những ngày gần đây cho biết, kể từ ngày 1/1 sau khi kết nạp thêm 4 thành viên, tỷ trọng của BRICS trong sản lượng toàn cầu đã tăng từ 32% lên 37%. Theo ước tính của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), đây đang là thời điểm BRICS bắt đầu vượt qua G7. Trong khi đó, các nhà phân tích tại Ngân hàng Kỹ thuật số BRICS tin tưởng rằng, BRICS sẽ tiếp tục gia tăng mức độ ảnh hưởng của mình đối với WTO và Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF).
Tin vui về sự lớn mạnh của BRICS đi kèm với những lo ngại về sự phân chia nền kinh tế thế giới. Giới chuyên gia cho rằng, rất có khả năng, toàn cầu sẽ được chia thành 2 khối kinh tế, gồm BRICS và G7. Sự phân chia này tất yếu sẽ tạo ra nhiều rào cản thương mại hơn, đồng thời gia tăng căng thẳng địa chính trị.
Lý giải về sức mạnh của BRICS, giới chuyên gia Nga chỉ ra rằng, các quốc gia chủ chốt trong BRICS là những nhà xuất khẩu năng lượng quan trọng hàng đầu của thế giới, nổi bật như 2 thành viên Trung Quốc và Ấn Độ là “ông lớn” trong lĩnh vực dầu mỏ toàn cầu. Yếu tố này làm nổi bật vai trò địa chiến lược của BRICS trong nền kinh tế toàn cầu.
Theo giới chuyên gia, sự chú ý của quốc tế đổ dồn vào BRICS vì những triển vọng phát triển trong tương lai. Với đà lớn mạnh, BRICS có thể thâu tóm một phần đáng kể thương mại năng lượng toàn cầu và có thể định đoạt hình thức của chuỗi công nghiệp toàn cầu, cũng như hợp tác năng lượng quốc tế.
Bên cạnh đó, giới chuyên gia Nga cũng chỉ ra rằng, sản xuất ở quốc gia thành viên BRICS ngày càng gia tăng, phản ánh mức độ ảnh hưởng và sức mạnh kinh tế ngày càng cao. Từ đó, BRICS cũng có khả năng tạo ra sự thay đổi lớn trong phân phối sản lượng thế giới.
Với sự mở rộng tổ chức và tầm ảnh hưởng ngày càng gia tăng của BRICS, vấn đề về trật tự thế giới mới được “hâm nóng”. Đặc biệt, đồng USD đang có dấu hiệu sẽ bị loại bỏ, không còn làm phương tiện thanh toán giữa các quốc gia thành viên BRICS. Điều này là minh chứng cho một phần tham vọng thay đổi các chính sách thương mại lớn.
Giới chuyên gia cũng lưu ý rằng, sự lớn mạnh của BRICS đi kèm với những thay đổi lớn trong trật tự quốc tế hiện có sẽ tất yếu tạo ra các mối đe dọa tiềm tàng, bởi quan hệ quốc tế chắc chắn sẽ thêm căng thẳng. Cùng với đó, sự phân chia giữa các khối kinh tế lớn sẽ làm hạn chế tự do dòng vốn, công nghệ và con người. Đồng thời, tạo nên các điều kiện thương mại không bình đẳng đối với quốc gia thành viên của một trong hai khối BRICS và G7.
Ngày 29/2, trong thông điệp liên bang, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho hay, năm 1992, tỷ trọng trong GDP toàn cầu tính theo sức mua tương đương (PPP) của các nước thành viên BRICS là 19,3%, trong khi con số của G7 là 45,7%. Đến cuối năm 2022, con số của BRICS là 34,4%, còn G7 là 30,3%. Ngày nay, tỷ trọng trong GDP toàn cầu tính theo PPP của BRICS đang trên đà vượt qua G7. Dự báo đến năm 2028, BRICS sẽ nâng con số này lên 36,6%, trong khi tỷ trọng của G7 sẽ giảm xuống còn 27,8%. Tương tự, thống kê của IMF cũng cho thấy, tỷ trọng của G7 đã giảm liên tục, từ 50,42% năm 1982 xuống còn 30,39% vào năm 2022. IMF dự báo con số này sẽ tiếp tục giảm, xuống còn 29,44% trong năm nay.
