Big Tech từng được coi là "bất khả xâm phạm" nhưng mọi thứ đã thay đổi nhờ một người phụ nữ.
Margrethe Vestager là người thực thi luật chống độc quyền của Liên minh châu Âu, người nổi tiếng với những lời chỉ trích công khai tới ngành công nghệ thế giới.
Nhiệm kỳ của bà Vestager dự kiến sẽ kết thúc vào cuối tháng này. Gần đây, bà đã đi qua văn phòng của mình tại Brussels và tự hỏi phải làm gì với những thứ mà bà đã tích lũy được trong suốt một thập kỷ đảm nhiệm vai trò này.
Bà Vestager, 56 tuổi cho biết luôn nhắc nhở bản thân rằng đừng để những lời chỉ trích làm bạn nản lòng.
Bà Vestager vốn là một chính trị gia người Đan Mạch, là quan chức hiếm hoi của EU được biết đến trên toàn cầu. Vì tính chất vị trí công việc, bà Vestager đã phải đối mặt với rất nhiều lời chỉ trích trong nhiều năm.
Khi được bổ nhiệm làm giám sát viên chống độc quyền vào năm 2014, bà đã trở thành một trong những quan chức chính phủ đầu tiên trên thế giới tích cực đưa ra các vụ kiện và tiền phạt chống lại Google, Apple và Amazon vì tiến hành các hoạt động kinh doanh bất hợp pháp và cố gắng ngăn chặn sự cạnh tranh.
Vào thời điểm đó, các ông lớn kỹ thuật số của Mỹ đang phát triển nhanh chóng và rất được ưa chuộng vì những sáng kiến của họ. Bà Vestager đã phải vật lộn với phản ứng dữ dội vì hành động của mình, khi các nhà lãnh đạo công nghệ cho rằng bà đang cản trở nền kinh tế châu Âu bằng cách dọa các công ty khởi nghiệp không xây dựng tại khu vực này. Năm 2018, Tổng thống mới đắc cử Donald J. Trump thậm chí được cho là đã nói rằng bà "thực sự ghét" nước Mỹ.
Nhưng khi bà Vestager khép lại kỷ nguyên của mình tại Brussels, việc quản lý ngành công nghệ đã trở nên phổ biến hơn trên toàn thế giới. Nhờ bà, châu Âu hiện được coi là khu vực tiên phong trong các luật cứng rắn nhất chống lại công nghệ.
Năm 2016, Apple buộc phải hoàn trả khoản thuế tương đương 15 tỷ USD vì sử dụng Ireland để lách thuế. Amazon bị phạt 294 triệu USD vào năm 2017, Facebook bị phạt 122 triệu USD vào cùng năm vì thiếu minh bạch khi mua lại WhatsApp.
Tháng 7/2018, bà Margrethe Vestager công bố số tiền phạt gần 5 tỷ USD đối với Google vì các vi phạm cạnh tranh của tập đoàn công nghệ này. Đây là mức phạt chống độc quyền cao nhất từ trước đến nay của Liên minh Châu Âu.
Trong năm 2019, ủy ban của bà Vestager đã đưa ra mức phạt 1,94 tỷ USD với Google vì vi phạm luật chống độc quyền, và Qualcomm 272 triệu USD vì bán phá giá chip 3G.
Trong những năm gần đây, các cơ quan quản lý của Mỹ đã theo chân châu Âu bằng cách đệ đơn kiện chống độc quyền chống lại Google, Apple, Meta và Amazon. Các cơ quan quản lý ở Hàn Quốc, Úc, Brazil, Canada và những nơi khác cũng đang tiếp quản các gã khổng lồ công nghệ.
"Điều đó thực sự thỏa mãn", bà Vestager nói với tờ The New York Times, đồng thời nói thêm rằng bà đã khóc khi tòa án tối cao của Liên minh châu Âu trao cho bà chiến thắng bất ngờ vào tháng 8 trong một vụ kiện trốn thuế kéo dài chống lại Apple.
"Mọi người nghĩ rằng chúng tôi bị điên vì 10 năm trước, Big Tech là các công ty bất khả xâm phạm. Họ là những công ty được ngưỡng mộ nhất, sáng tạo nhất, triển vọng nhất mà bạn có thể nghĩ đến”.
Ngay cả ở Washington, vị thế của bà Vestager đã chuyển từ người bị ruồng bỏ thành người tiên phong. Vào tháng 9, khi bà có chuyến thăm cuối cùng tới những người đồng cấp của mình tại Bộ Tư pháp Mỹ, các nhân viên ở đó đã tập trung đông đủ tại một căn phòng để nghe bà phát biểu và dành cho bà tràng pháo tay nồng nhiệt khi bà rời đi.
“Bà ấy là một nhân vật có sức biến đổi”, Jonathan Kanter, người đứng đầu bộ phận chống độc quyền của bộ cho biết. “Bà ấy nhậm chức vào thời điểm không có nhiều người nói về tầm quan trọng của việc giám sát chặt chẽ những người gác cổng kỹ thuật số. Nhờ có bà ấy, đây là một chủ đề thảo luận quan trọng và có liên quan”.
Bà Vestager hiện đang chuẩn bị đảm nhận vai trò mới tại một trường đại học ở Đan Mạch. Teresa Ribera Rodríguez, một quan chức người Tây Ban Nha sẽ là người chuẩn bị đảm nhiệm vị trí cơ quan quản lý chống độc quyền hàng đầu của Liên minh Châu Âu.
Bà Vestager gần đây đã thảo luận về chiến thắng của ông Trump và những tác động của sự kiện này, sự tự tin của bà rằng châu Âu sẽ tiếp tục dẫn đầu trong việc kiểm soát ngành công nghệ và lý do tại sao việc hạn chế một số hình thức phát biểu trực tuyến là hoàn toàn có thể chấp nhận được - ngay cả khi điều đó khiến Elon Musk tức giận. Sau đây là một số trích đoạn trong đó:
Bà Vestager cho biết bà tự hào về thành tích của mình, nhưng thừa nhận những thách thức.
Nhiều chuyên gia công nghệ đã chỉ trích cách tiếp cận cứng rắn của bà Vestager, nói rằng bà đã gây tổn hại đến ngành công nghệ của châu Âu và làm gia tăng danh tiếng của ngành này với tư cách là người tạo ra các quy tắc quan liêu.
Nhưng một số đồng nghiệp cũ cho biết các quy định của khu vực này vẫn chưa đủ mạnh. Google, Apple, Amazon và các công ty khác đã trở nên mạnh mẽ hơn trong thập kỷ qua.
Bà Vestager cho biết bà tự hào về nhiệm kỳ của mình, nhưng nhiệm kỳ đó chỉ "thành công một phần". Bà cho biết bà ước văn phòng của mình có thể hành động nhanh hơn và bà đã thúc đẩy các công ty thực hiện những thay đổi về cấu trúc cứng rắn hơn ngoài việc đưa ra các khoản tiền phạt. Bà kêu gọi các cơ quan quản lý ở khắp mọi nơi "táo bạo hơn".
Bà Vestager cho biết sự hợp tác rất chặt chẽ với các cơ quan quản lý của Mỹ, nhưng điều đó có thể thay đổi dưới thời ông Trump.
Cho đến gần đây, Mỹ vẫn được biết đến với sự giám sát không can thiệp vào ngành công nghệ. Bà Vestager ca ngợi cách tiếp cận quyết liệt hơn của chính quyền ông Biden, bao gồm cả việc giám sát các phiên tòa chống độc quyền đối với Google. Trong một trường hợp, Bộ Tư pháp đang thúc đẩy việc chia tách gã khổng lồ internet này.
Bà Vestager cho biết, việc một cơ quan quản lý của Mỹ thực hiện một bước đi lớn như vậy sẽ có tác động lan tỏa trên toàn cầu và có thể thay đổi hành vi của ngành.
Bà cho biết: "Chúng tôi đang trong quá trình răn đe. Và nếu chúng tôi không thỉnh thoảng sử dụng các công cụ mạnh nhất của mình, thì sẽ không có sự răn đe nào cả".
Bà Vestager cho biết việc giám sát các nền tảng truyền thông xã hội quan trọng hơn bao giờ hết.
Bà Vestager cho biết một luật mới của Châu Âu, Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số, đã trao cho các cơ quan chức năng của Liên minh Châu Âu những quyền hạn mới quan trọng để quản lý các nền tảng truyền thông xã hội.
Bà cho biết: "Nếu một nền tảng được sử dụng để phá hoại nền dân chủ, thì rõ ràng là họ không tuân thủ Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số".
Bà cho biết luật mới là cần thiết để xử lý các công ty, bao gồm X và Telegram, những công ty không làm đủ để kiểm soát nền tảng của họ đối với các nội dung có hại và bất hợp pháp.
"Tôi thấy hoàn toàn hợp lý khi, ví dụ, quốc gia quê hương tôi, Đan Mạch, thông qua luật coi phát ngôn thù địch là bất hợp pháp", bà nói. "Điều tôi thấy không hợp lý là việc các công ty không muốn tôn trọng những luật đó". Bà Vestager cho biết sự gần gũi của Musk với ông Trump không được ảnh hưởng đến việc quản lý các công ty của ông, bao gồm cả X, công ty đang bị Ủy ban Châu Âu điều tra.
"Một trong những nguyên tắc cơ bản của mô hình Châu Âu là pháp quyền và sự đối xử bình đẳng, và điều đó phải dành cho tất cả mọi người", bà nói.
VietBF@ Sưu tập
