USA Trump sẽ cắt bỏ hai chương trình an sinh xã hội chủ chốt: Medicaid và SNAP

[Gibbs]

Dự luật “One Big Beautiful Bill Act” đề xuất cắt giảm sâu Medicaid và SNAP để tài trợ giảm thuế
Ngày 20 tháng 5 năm 2025, Quốc hội Hoa Kỳ đang xem xét một dự luật lớn mang tên “One Big Beautiful Bill Act”, với mục tiêu cắt giảm đáng kể chi tiêu công nhằm bù đắp cho các khoản giảm thuế quy mô lớn. Trọng tâm của dự luật là các biện pháp thu hẹp quy mô hai chương trình an sinh xã hội chủ chốt: Medicaid và SNAP.
Cắt giảm chương trình Medicaid
Dự luật đề xuất cắt khoảng 880 tỷ USD trong vòng 10 năm từ Medicaid – chương trình cung cấp bảo hiểm y tế cho người có thu nhập thấp. Một số thay đổi đáng chú ý gồm:
Áp dụng yêu cầu làm việc tối thiểu 80 giờ mỗi tháng đối với người trưởng thành không nuôi con phụ thuộc, bắt đầu từ năm 2029
Tăng số lần kiểm tra điều kiện tham gia từ một lần lên hai lần mỗi năm
Loại trừ những người sở hữu nhà có giá trị trên 1 triệu USD khỏi danh sách đủ điều kiện
Các phân tích sơ bộ cho thấy biện pháp này có thể khiến hàng triệu người mất quyền tiếp cận bảo hiểm y tế.
Cắt giảm chương trình hỗ trợ dinh dưỡng SNAP
Song song với Medicaid, dự luật cũng đề xuất cắt gần 300 tỷ USD từ chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung (SNAP), tương đương gần 30% tổng ngân sách của chương trình trong thập kỷ tới. Các điều khoản mới bao gồm:
Tăng độ tuổi phải tuân theo yêu cầu làm việc từ 54 lên 64
Giảm độ tuổi con nhỏ mà người chăm sóc được miễn nghĩa vụ làm việc từ 18 xuống còn 7 tuổi
Chuyển một phần trách nhiệm tài chính từ liên bang sang cho các tiểu bang
Các chuyên gia cảnh báo rằng những biện pháp này sẽ ảnh hưởng nặng nề đến nhóm thu nhập thấp, đặc biệt là trong bối cảnh lạm phát và giá thực phẩm tăng cao.
Triển vọng và phản ứng
Dự luật đang gây tranh cãi gay gắt trong Quốc hội. Nhiều nghị sĩ Đảng Cộng hòa yêu cầu thêm các điều kiện ràng buộc, trong khi các thành viên ôn hòa lo ngại về tác động xã hội. Đảng Dân chủ phản đối mạnh mẽ, cho rằng dự luật làm suy yếu hệ thống an sinh và gia tăng bất bình đẳng.
Hiện dự luật đang được thảo luận gấp rút để kịp bỏ phiếu trước kỳ nghỉ Memorial Day. Tuy nhiên, với sự chia rẽ trong nội bộ và phản đối từ đối lập, khả năng được thông qua vẫn còn bỏ ngỏ.

Sự rút lui không đúng lúc báo hiệu rắc rối sẽ đến.

Những người ủng hộ ông Trump cũng khó biện minh cho việc tạm thời giảm thuế quan xuống còn 30%. Cuối cùng thì các nước nhỏ, nghèo sẽ chịu thiệt, và chắc chắn họ không phục.

Lập trường cứng rắn của Trung Quốc khiến các quốc gia điều chỉnh chiến lược thương mại với TT Trump

Thái độ cứng rắn của Trung Quốc trong việc đạt được một thỏa thuận đình chiến thuế quan tạm thời với Mỹ đã khiến nhiều quốc gia xem xét lại chiến lược của mình khi đàm phán với chính quyền Trump.

Thỏa thuận tạm dừng thuế quan đạt được tuần trước đã đặt nền tảng cho một quá trình đàm phán kéo dài và đầy căng thẳng. Dù mức thuế được giảm xuống 30% tại Geneva, nếu tính cả các mức thuế trước đó, thuế nhập khẩu trung bình của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc vẫn gần 50%.

Việc ông Trump bất ngờ rút lại mức thuế 145% trước đó đã khiến nhiều quốc gia từ Seoul đến Brussels ngạc nhiên—những nước từng chấp nhận theo yêu cầu của Mỹ là đàm phán thay vì trả đũa. Giờ đây, việc Trung Quốc giành được một thỏa thuận tốt hơn (dù chỉ tạm thời) thông qua chiến lược đàm phán mạnh mẽ đã khiến các nước khác đặt câu hỏi liệu có nên thay đổi cách tiếp cận hay không.

“Điều này thay đổi cục diện đàm phán,” ông Stephen Olson, cựu đàm phán thương mại Mỹ, nhận định. “Nhiều quốc gia sẽ cho rằng ông Trump đã đánh giá sai sức mạnh của mình.”

Nếu không đạt được thỏa thuận hoặc gia hạn, các mức thuế cao hơn—hiện tạm thời giữ ở mức 10%—sẽ được áp dụng trở lại sau khi thời hạn 90 ngày kết thúc vào tháng 7.

Dù hầu hết chính phủ vẫn giữ thái độ thận trọng trước công chúng, một số nền kinh tế lớn đã ngầm phát đi tín hiệu rằng họ đang nhận ra mình có nhiều lợi thế hơn so với dự tính ban đầu.

Chính ông Trump cũng thừa nhận rằng Mỹ có thể không đủ thời gian để hoàn tất thỏa thuận với khoảng 150 quốc gia đang chờ đàm phán, đồng nghĩa với việc mức thuế cao hơn có thể được áp đặt đơn phương trong vài tuần tới.

Tại Ấn Độ, dù ông Trump tuyên bố nước này sẵn sàng gỡ bỏ mọi hàng rào thuế quan đối với hàng hóa Mỹ, Ngoại trưởng Subrahmanyam Jaishankar cho biết các cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra. Bộ trưởng Thương mại Piyush Goyal hiện đang ở Mỹ để tiếp tục đàm phán.

“Nhiều quốc gia có thể rút ra bài học từ Trung Quốc rằng cách tốt nhất để đàm phán với ông Trump là giữ vững lập trường, bình tĩnh và khiến ông ấy phải nhượng bộ,” ông Marko Papic, chiến lược gia trưởng tại BCA Research, nhận định.

Nhật Bản và EU cân nhắc lại tốc độ đàm phán

Các nhà đàm phán Nhật Bản, từng kỳ vọng đạt được thỏa thuận vào tháng 6, nay cho rằng tháng 7 có thể là thời điểm thực tế hơn. Bộ trưởng Thương mại Yoji Muto thậm chí đã không tham dự một cuộc họp khu vực có sự hiện diện của đại diện Mỹ—một dấu hiệu cho thấy Tokyo đang điều chỉnh chiến lược.

“Mọi người đang tự hỏi: ‘Tại sao tôi lại phải kiên nhẫn chờ đợi?’” bà Alicia Garcia Herrero của Natixis nói. “Trung Quốc đã vượt lên hàng đầu và thỏa thuận này cũng không mang lại lợi ích rõ ràng nào cho Mỹ—khiến các quốc gia khác càng thấy khó chịu.”

Các quan chức Mỹ cũng thừa nhận tiến độ đàm phán chậm. Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đều cho biết các cuộc đàm phán với Nhật Bản, Hàn Quốc và EU sẽ mất thời gian. Ông Bessent lưu ý rằng sự thiếu thống nhất trong nội bộ EU đang làm chậm tiến trình.

Tại châu Âu, các quan chức cho rằng thỏa thuận Mỹ-Trung vẫn giữ mức thuế cao và thiếu định hướng rõ ràng. “Cục diện thương mại đang trở nên phân mảnh,” ông Valdis Dombrovskis, ủy viên kinh tế hàng đầu của Ủy ban châu Âu, cho biết.

Mỹ Latinh thận trọng nhưng nghiêng về Trung Quốc

Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva—người từng ưu tiên đàm phán hơn là trả đũa—đã ký hơn 30 thỏa thuận tại Bắc Kinh và bác bỏ lo ngại rằng quan hệ sâu sắc hơn với Trung Quốc có thể gây phản ứng tiêu cực từ Mỹ. Tổng thống Colombia Gustavo Petro cũng đến Trung Quốc và ký tham gia sáng kiến Vành đai và Con đường, trong khi vẫn nhấn mạnh quan hệ thân thiết với Mỹ.

Một số nhà phân tích cho rằng thỏa thuận Mỹ-Trung phản ánh sự thừa nhận của chính quyền Trump về những tác động tiêu cực của thuế quan đối với kinh tế nội địa. “Thỏa thuận này cho thấy chính quyền Mỹ nhận ra sức ép kinh tế đang hiện hữu,” ông Robert Subbaraman từ Nomura nhận định.

Tuy nhiên, chỉ những nền kinh tế lớn mới có thể tận dụng điều này. “Đối đầu với Mỹ là rủi ro lớn với hầu hết quốc gia,” ông Bert Hofman từ Đại học Quốc gia Singapore nhận xét.

Các nước nhỏ ít lựa chọn

Phản ứng của Canada thể hiện sự phức tạp. Trong khi Oxford Economics cho rằng Ottawa đã tạm dừng hầu hết các mức thuế trả đũa, Bộ trưởng Tài chính Francois-Philippe Champagne khẳng định 70% mức thuế vẫn còn hiệu lực.

Việt Nam—với một phần ba nền kinh tế phụ thuộc vào thương mại với Mỹ—gần như không có nhiều dư địa để gây áp lực. Dù đã chỉ trích các mức thuế của Mỹ là “phi lý,” Việt Nam chủ yếu chỉ có thể phản ứng ở mức độ biểu tượng.

Tuy vậy, một số nước có thể tìm kiếm đòn bẩy thông qua lĩnh vực dịch vụ, nơi Mỹ thường đạt thặng dư thương mại. “Điều cần lưu ý là đòn bẩy và ai đang nắm giữ đòn bẩy đó,” bà Katrina Ell từ Moody’s Analytics nhận định. “Trung Quốc thì có—còn các nước khác cần phải tìm cách tạo ra nó.”

Putin công khai mộng chiếm Kyiv sau cuộc điện đàm với Trump.
Một ngày sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin, giới truyền thông Nga tràn đầy tự tin rằng chiến thắng cuối cùng ở Ukraine đã gần kề. Bất chấp lời kêu gọi ngừng bắn từ phương Tây và Kyiv, Putin tiếp tục bác bỏ và tuyên bố sẽ không lùi bước.
Theo AFP, trong cuộc gọi ngày thứ Hai, Trump mô tả "giọng điệu cuộc trò chuyện" là “tuyệt vời”, dù Putin vẫn giữ nguyên các đòi hỏi cứng rắn: Ukraine phải rút khỏi lãnh thổ phía Đông và phía Nam, không gia nhập NATO, và chấm dứt nhận viện trợ quân sự từ phương Tây.
Không dừng ở đó, Putin còn khơi lại tham vọng mở rộng chiến dịch quân sự, nói rõ rằng ông muốn chiếm thêm các thành phố lớn như Odesa, Kharkiv, Mykolaiv, và cả thủ đô Kyiv. Lời tuyên bố ấy khiến dư luận Nga dậy sóng, đặc biệt là các tầng lớp ủng hộ chiến tranh. Trên truyền hình quốc gia, các phát ngôn viên còn cảnh báo nếu bốn tỉnh (Donetsk, Lugansk, Kherson, Zaporizhzhia) không được quốc tế công nhận thuộc Nga, thì lần tới sẽ là sáu tỉnh.
Trong khi đó, nhiều người Nga ở Moscow cho rằng cuộc gọi với Trump là một “chiến thắng chiến thuật” cho Putin, tạo điều kiện để Nga mở màn chiến dịch mùa hè trên mặt trận. Một số nhân vật kỳ cựu như nhà phân tích Konstantin Kalachev khẳng định “sẽ không có hòa bình cho đến khi Nga thực hiện đòn tổng tấn công cuối cùng”.
Dư luận Nga, được kiểm soát chặt chẽ bởi chính quyền, tỏ ra ngày càng nôn nóng. Một bà nội trợ ở Moscow nói: “Tôi không muốn con tôi phải đi giải quyết cuộc chiến này. Hãy kết thúc ngay bây giờ”. Một bà lão khác nói thẳng: “Tôi tin rằng Kyiv nên thuộc về chúng ta”.
Cuộc đàm phán mới nhất tại Istanbul giữa Nga và Ukraine vẫn chưa đem lại đột phá nào. Trong khi đó, Ukraine cáo buộc Nga lợi dụng đàm phán để câu giờ chuẩn bị cho đợt tấn công mới. Tổng thống Zelensky khẳng định Putin không hề nghiêm túc với hòa bình mà đang chờ thời cơ để đánh tiếp.

Đầu tiên là suy thoái, sau đó là bùng nổ
LÀN SÓNG NHẬP KHẨU TỪ TRUNG QUỐC TRÀN VỀ CÁC HẢI CẢNG CỦA HOA KỲ
Vài tuần trở lại đây, tình hình tại cảng container lớn nhất Hoa Kỳ ở Los Angeles khá yên tĩnh. Vào tháng 4, khoảng 850.000 container tiêu chuẩn đã được nhập khẩu vào đây – phần lớn trong số đó là hàng từ Trung Quốc. Theo báo cáo của giám đốc cảng Gene Seroka với giới truyền thông Hoa Kỳ, trong những tuần đầu tháng 5, lưu lượng giao thông đã giảm gần một phần ba. Tuy nhiên, hiện nay, một làn sóng tàu container mới từ Trung Quốc đã tăng lên. Chính sách thuế quan của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đang gây ra những thăng trầm cực độ trong hoạt động thương mại xuyên Thái Bình Dương giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.
Hoạt động tại Los Angeles và các cảng khác của Hoa Kỳ hiện vẫn đang chịu ảnh hưởng từ sự suy giảm thương mại do mức thuế quan của Tổng thống Donald Trump đối với hàng hóa Trung Quốc, mức thuế tạm thời tăng lên hơn 100%. Tuy nhiên, ở bên kia Thái Bình Dương, "lệnh tạm dừng thuế quan" được thống nhất giữa Bắc Kinh và Washington đang khiến nhu cầu vận chuyển đến Hoa Kỳ tăng vọt.
Theo hãng thông tấn Reuters đưa tin, năng lực của các cảng và công ty vận chuyển hầu như không đủ. Các container chứa hàng xuất khẩu đã bị ùn ứ ở một số nơi, tương tự như tình hình trong đại dịch corona, khi thương mại toàn cầu bị đình trệ. Làn sóng hàng hóa mới này sẽ cập cảng Hoa Kỳ chậm hơn dự kiến ​​từ hai đến gần bốn tuần. Thời gian di chuyển qua Thái Bình Dương sẽ khác nhau tùy thuộc vào tàu và tuyến đường.
Trích dẫn nguồn tin từ các nhà sản xuất Trung Quốc và nhà nhập khẩu Mỹ, Reuters đưa tin rằng các công ty hiện đang cố gắng đặt chỗ để vận chuyển các mặt hàng như đồ chơi, giày thể thao, vật liệu xây dựng và phụ tùng xe hơi đến Hoa Kỳ. "Chúng tôi có hàng trăm nghìn sản phẩm đang chờ được vận chuyển", hãng thông tấn này trích lời người đứng đầu một nhà sản xuất đồ nội thất trẻ em cung cấp cho các nhà bán lẻ như Target và Amazon tại Hoa Kỳ.
*
KHÔNG CÓ CHỖ CHO "ĐẶT CHUYẾN HÀNG TỰ PHÁT" TẠI HAPAG-LLOYD
Nhu cầu cao này khiến năng lực vận chuyển hàng hóa bị hạn chế. Do nhu cầu trước đó đã sụt giảm, các công ty vận chuyển đã cắt giảm dịch vụ vận chuyển từ Trung Quốc đến Hoa Kỳ. Drewy, một công ty tư vấn chuyên về vận tải biển, cho biết nhiều công ty hiện đang trong quá trình "hủy bỏ lệnh hủy chuyến". Theo công ty vận chuyển Đức Hapag-Lloyd, nhu cầu cao đến mức hiện tại họ chỉ có thể phục vụ những khách hàng có hợp đồng dài hạn. Hiện tại hầu như không có chỗ cho "đặt chuyến hàng tự phát".
Vào ngày 2 tháng 4, mà ông Trump tuyên bố là "Ngày giải phóng", ông đã áp đặt mức thuế nhập khẩu mới đối với tất cả các đối tác thương mại của Hoa Kỳ. Trung Quốc bị ảnh hưởng nặng nề nhất khi ông Trump áp dụng mức thuế tổng cộng 145% đối với các sản phẩm của nước này. Sau đó, chính phủ Trung Quốc áp dụng mức thuế trả đũa 125% đối với hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ.
Vào ngày 12 tháng 5, cả hai chính phủ đã đồng ý rút một phần mức thuế này và giảm trong 90 ngày. Nếu không đạt được thỏa thuận trong thời hạn này, thuế nhập khẩu của Mỹ đối với các sản phẩm Trung Quốc sẽ tăng trở lại lên khoảng 50%. Hiện tại họ đang ở mức 30%. Nhưng xét đến tính khí thất thường của ông Trump, các nhà nhập khẩu tại Hoa Kỳ lo ngại rằng Tổng thống Hoa Kỳ có thể lại áp dụng mức thuế trừng phạt khắc nghiệt hơn nếu các cuộc đàm phán không diễn ra theo ý muốn của ông.
Sự bất ổn này đang thúc đẩy làn sóng đổ xô mua hàng hóa Trung Quốc, cũng như các container và tàu chở hàng đến Hoa Kỳ. Tính cấp thiết càng tăng thêm bởi thực tế là thời hạn đàm phán 90 ngày kết thúc vào cuối mùa hè, là thời điểm lượng hàng tiêu dùng nhập khẩu từ Trung Quốc cho mùa Giáng sinh tại Hoa Kỳ thường đạt mức cao nhất trong năm. Đối với nhiều nhà bán lẻ, sự thành công của mùa Giáng sinh có thể phụ thuộc vào việc họ có thể lấy đủ hàng hóa từ Trung Quốc trong vài tuần tới hay không.
*
Lưu Thủy Hương