NSND quê Tiền Giang là "bà tổ cải lương", người sáng lập Viện dưỡng lão, Chùa, Nghĩa trang dành cho nghệ sĩ

[pizza]

Nghệ sĩ Nhân dân Phùng Há được coi là một trong những biểu tượng lớn nhất của sân khấu cải lương Việt Nam.

Nghệ sĩ Nhân dân quê Thái Bình từng 2 lần làm Giám đốc, là Tiến sĩ, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ trẻ Hà Nội

Tiền Giang trước khi sáp nhập là cái nôi của nghệ thuật cải lương và có nhiều nghệ sĩ xuất thân từ đây được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân, tiêu biểu có NSND Phùng Há - người được mệnh danh là "bà tổ cải lương".


Nghệ sĩ Nhân dân Phùng Há quê ở Tiền Giang. Ảnh: TL
Với tài năng đặc biệt và cuộc đời cống hiến gần như trọn vẹn cho nghệ thuật, bà không chỉ để lại dấu ấn qua những vai diễn kinh điển mà còn là người truyền lửa cho nhiều thế hệ nghệ sĩ kế tiếp. Trong suốt nhiều thập kỷ, cái tên Phùng Há luôn gắn liền với cụm từ “bà tổ cải lương”, như một sự thừa nhận cao quý nhất mà công chúng dành cho bà.

Nghệ sĩ Nhân dân Phùng Há tên thật là Trương Phụng Hảo, sinh năm 1911, ở làng Điều Hòa, Mỹ Tho, Tiền Giang. Bố là người Quảng Đông (Trung Quốc), mẹ là người Việt Nam. Xuất thân trong một gia đình giàu có, nhưng từ khi bố mất, kinh tế suy sụp, cuộc sống của bà đã trở nên cơ cực.

Xuất thân từ một gia đình nghèo, năm 13 tuổi, cô bé Phùng Há phải đi làm thuê tại một lò gạch để kiếm sống. Thế nhưng, chính giọng ca thiên phú của bà đã đưa cuộc đời rẽ sang một hướng khác khi được ông bầu Hai Cu – người đứng đầu gánh hát Nam Đồng Ban – phát hiện.


NSND Phùng Há được gọi là "bà tổ cải lương". Ảnh: TL
Năm 1924, ông Hai Cu thành lập gánh hát Tái Đồng Ban và mời bà tham gia với vai trò đào chính, bên cạnh kép chính Năm Châu. Cũng chính ông là người đặt cho bà nghệ danh “Phùng Há”, cái tên theo bà suốt cả cuộc đời nghệ thuật.

Trong thời gian hoạt động nghệ thuật, Phùng Há được dẫn dắt bởi những bậc thầy nổi tiếng như thầy tuồng Nguyễn Công Mạnh, nghệ sĩ Năm Châu và nhạc sĩ Tư Chơi (tức nghệ sĩ Huỳnh Thủ Trung). Vai diễn đầu tiên đưa bà bước lên sân khấu là vai Giả Thị trong vở cải lương “Hoàng Phi Hổ quy Châu” của soạn giả Nguyễn Công Mạnh.

Từ đó, sự nghiệp của bà thăng hoa qua hàng loạt vai diễn trong các vở “Thôi Tử thí Tề Quân”, “Mổ tim Tỷ Can”, “Anh hùng náo Tam Môn Nhai” của Nguyễn Châu Thành; “Khúc oan vô lượng”, “Tội của ai” của soạn giả Tư Chơi. Bà thường xuyên sánh vai với nghệ sĩ Năm Châu, trở thành cặp đôi sân khấu được khán giả mến mộ trong thời kỳ vàng son của cải lương.


NSND Phùng Há cống hiến cả đời cho nghệ thuật cải lương. Ảnh: TL
Không chỉ nổi bật bởi giọng hát đầy cảm xúc và diễn xuất tinh tế, Nghệ sĩ Nhân dân Phùng Há còn là người có công lớn trong việc đào tạo nhiều nghệ sĩ cải lương tài danh. Nhiều học trò của bà sau này đã trở thành những tên tuổi lẫy lừng, được trao tặng các danh hiệu cao quý trong giới nghệ thuật.

Cuộc đời nghệ sĩ của bà không chỉ dừng lại ở sân khấu. Với tâm huyết và lòng nhân ái, bà đã sáng lập Viện dưỡng lão nghệ sĩ ở quận 8, TP HCM và Chùa Nghệ sĩ ở quận Gò Vấp – nơi chăm sóc các nghệ sĩ già yếu, neo đơn. Bà còn chu toàn lập nên nghĩa trang Nghệ sĩ, cũng ở Gò Vấp, như một nơi an nghỉ cuối cùng dành riêng cho những người đã cống hiến cả đời cho nghệ thuật.

Dù ở tuổi xế chiều, Nghệ sĩ Nhân Phùng Há vẫn không ngừng tham gia các hoạt động từ thiện, thường xuyên tặng quà và giúp đỡ bà con nghèo. Bà sống một cuộc đời giản dị nhưng giàu lòng yêu thương và trách nhiệm với cộng đồng.

Nghệ sĩ Nhân dân Phùng Hà qua đời ngày 5/7/2009, thọ 99 tuổi. Sự ra đi của NSND Phùng Há là một mất mát lớn không chỉ với giới nghệ thuật mà còn với hàng triệu khán giả yêu mến bà.

Trong suốt 99 năm cuộc đời, bà đã dành trọn tâm huyết cho cải lương và để lại một di sản nghệ thuật đồ sộ, không thể thay thế trong lịch sử sân khấu Việt Nam. Với những đóng góp to lớn ấy, bà xứng đáng được xem là “bà tổ” của cải lương – người thắp lửa và giữ lửa cho một bộ môn nghệ thuật truyền thống độc đáo của dân tộc.

VietBF@ sưu tập