Tin xấu cho ông Trump về "Lá Chắn Vòm Vàng"

[trungthuc]

Dự án "Lá Chắn Vòm Vàng"("Golden Dome") đầy tham vọng của Tổng thống Mỹ Donald Trump không thể được triển khai nếu thiếu sự đồng tình tham gia từ Canada, quốc gia hiện vẫn còn đang do dự trước lời đề nghị hợp tác này.

"Lá chắn Vòm Vàng" của ông Trump cần đến sự hợp tác của Canada. (Ảnh: Reuters)

Trong tuần này, Tổng thống Donald Trump đã cho công bố kế hoạch xây dựng một lá chắn phòng thủ hỏa tiển và không phận khổng lồ mang tên "Vòm Vàng"("Golden Dome") bao trùm toàn bộ lục địa ở Bắc Mỹ.

Tuy nhiên, ông lại bỏ qua một chi tiết then chốt: Hoa Kỳ không thể hiện thực hóa dự án này nếu không có sự tham gia hỗ trợ của Canada. Và vấn đề ở đây là, chưa chắc phía Canada sẵn lòng đồng ý tham gia.

Theo các giới chức và chuyên gia Mỹ, Canada sẽ giữ vai trò quan trọng trong dự án "Vòm Vàng" này có thể tốn kém đến 500 tỷ USD. Quốc gia này không chỉ cung cấp không phận mà còn phải ra sức xây dựng mạng lưới radar theo dõi hỏa tiển từ xa ở tận Bắc Cực, khu vực có thể là hành lang cho hỏa tiển từ Nga và TQ bay qua Bắc Cực để vào Hoa Kỳ.

Dù cho ông Trump quả quyết rằng, Canada rất muốn tham gia, nhưng giới lãnh đạo Ottawa lại thể hiện thái độ khá dè dặt.

"Có rất nhiều điều vẫn chưa rõ ràng", nghị sĩ đảng Bảo thủ Shuvaloy Majumdar phát biểu. "Chúng tôi cần làm rõ những gì sẽ xảy ra trong mối giao dịch hợp tác kinh tế và an ninh giữa Mỹ và Canada".

Hoa Kỳ với Canada: Tuy tựa vai mà chẳng nhìn mặt

Trong bài phát biểu khi công bố kế hoạch bố trí "Vòm Vàng" hôm 20/5, ông Trump gần như đã xem nhẹ vai trò của Canada khi nói,
"Họ cũng muốn được bảo vệ, nên như thường lệ, chúng tôi sẽ giúp Canada".

Tuy nhiên, trên thực tế là ông Trump đang cần đến một bạn đồng minh mà chính ông đã nhiều lần làm mất lòng. Trong nhiệm kỳ trước đây, ông đã nhiều lần lớn tiếng chỉ trích Canada "ăn theo" sức mạnh quân sự của Mỹ và các thỏa thuận ưu đãi về thương mại.

Thậm chí, ông còn châm ngòi một cuộc chiến thuế má khiến cho mối bang giao giữa hai nước trở nên căng thẳng. Thủ tướng Mark Carney đã cảnh cáo rằng, Hoa Kỳ không thể tiếp tục xem Canada là tiểu bang thứ 51 cùa Mỹ, là chuyện hiển nhiên, đồng thời bắt đầu tìm kiếm đối tác về an ninh khác.

Dù ông Trump cần đến Canada nhưng lại từng tỏ ra lạnh nhạt với bạn đồng minh láng giềng. (Ảnh: Reuters)

Trong bối cảnh đó, "Là Chắn Vòm Vàng" bất ngờ lại trở thành một quân bài mặc cả mới giúp cho Canada có thêm đòn bẩy trong mối bang giao song phương.

"Chưa có bất cứ chi tiết nào về thỏa thuận này được đưa ra hay đem ra đàm phán chính thức", Thượng nghị sĩ Jack Reed, Trưởng khối phe Dân chủ trong Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, đưa ra nhận định.

"Chính vì những lời phát ngôn gây mất lòng của ông Trump, một bộ phận lớn người dân Canada cảm thấy bị xúc phạm và điều đó phản ảnh lên cả giới chính trị gia. Đây không còn là sự giao dịch kiểu Mỹ-Canada thân thiết nữa. Mọi chuyện giờ đây đã trở nên phức tạp hơn nhiều", ông này cho biết thêm.

Khoảng trống trong hệ thống phòng thủ ở Bắc Cực

Với lãnh thổ gần 10 triệu km2, Canada đang nắm giữ không phận trọng yếu giúp cho Hoa Kỳ nhanh chóng phát hiện ra các hỏa tiển có thể bay qua vùng Bắc Cực, một điểm yếu lớn trong hệ thống phòng thủ hiện tại.

"Điều mà Canada thực sự mang lại là lãnh thổ", Tướng Không quân đã nghỉ hưu ông Glen VanHerck, cựu chỉ huy Bộ Tư lệnh Phòng thủ Bắc Mỹ (USNORTHCOM), đưa ra phân tích. "Nếu Canada cho triển khai các radar tầm xa ở sâu hơn trong Bắc Cực, khả năng phát hiện sớm hỏa tiển đến từ Nga, TQ và những khu vực khác sẽ tăng vọt lên đáng kể".

Trên thực tế, Canada từ lâu đã là đối tác không thể thiếu trong hệ thống phòng thủ chung của châu lục. Tổ chức Chỉ huy Phòng thủ Hàng không Vũ trụ Bắc Mỹ (NORAD), được thành lập ra từ 67 năm trước đây, đã giúp cho hai quân đội Mỹ và Canada phối hợp hàng ngày để giám sát mọi vật thể lạ tiếp cận không phận rộng lớn này.
Hệ thống Radar và các chiến đấu cơ của cả hai quốc gia cùng chia sẻ dữ kiện tình báo, thường xuyên cho ngăn chặn máy bay chiến đấu và oanh tạc cơ Nga tại vùng trời Bắc Cực.

( Ảnh: Reuters)

Theo Tướng VanHerck, Canada từ trước đến nay đã đóng góp khoảng 40% chi phí đầu tư vào NORAD và đang dành thêm 38 tỷ USD trong vòng 20 năm sắp tới để lắp đặt hệ thống radar mới ở phương Bắc. Không có các cảm biến này, Hoa Kỳ sẽ rất khó để thiết lập một mạng lưới phòng thủ Bắc Mỹ thực sự có hiệu quả cao.

"Mỹ rất cần Canada quyết định vể việc thiết lập ra các vị trí đặt các radar tầm xa", một cố vấn đảng Cộng hòa tại Thượng viện cho biết trong một cuộc họp kín. "Không có Canada, mọi thứ sẽ trở nên phức tạp và tốn kém hơn rất nhiều".

Cần thêm radar, hỏa tiển và... thiện chí về mặt chính trị
Để góp phần xây dựng "Lá Chắn Vòm Vàng" này, Canada không chỉ cần lắp đặt thêm radar và hệ thống đánh chặn, tương tự những gì mà Hoa Kỳ đang có ở California và Alaska, mà còn phải đóng vai trò tích cực hơn trong hệ thống chỉ huy phòng không.

"Điều mà chúng tôi mong đợi Canada thực hiện là tham gia sản xuất các loại khí cụ này và sẵn sàng cho triển khai chúng trên lãnh thổ Canada, nếu cần", ông Tory Bruno, Giám đốc điều hành Tập đoàn phóng vệ tinh (United Launch Alliance), cho biết.

Hiện tại, Hoa Kỳ cũng có thể tận dụng loại radar mà Canada đang chế tạo ra. Trong tuần đầu tiên cầm quyền của Thủ tướng Carney, chính phủ Canada đã ký thỏa thuận trị giá 4 tỷ USD với Úc để cho triển khai loại radar tầm xa do hãng BAE Systems của Anh quốc chế tạo. Dự kiến các radar này sẽ được cho đặt tại Bắc Cực và kết hợp vào hệ thống của NORAD.

Theo phát ngôn viên ở văn phòng Thủ tướng Canada, bà Audrey Champoux, ông Carney và các bộ trưởng đang có những cuộc thảo luận mang tính xây dựng và sâu rộng với phía Hoa Kỳ.

Canada vẫn tỏ ra do dự với dự án quân sự của Mỹ khi Thủ tướng Mark Carney cho biết nước này mới đang xem xét các khoản đầu tư mà ông Trump vừa đề xuất. (Ảnh: Reuters)

Phía Bộ Tư lệnh Phòng thủ Bắc Mỹ cho biết họ sẽ tiếp tục đặt sự ưu tiên hàng đầu là bảo vệ Hoa Kỳ và Canada, đồng thời bảo đảm mọi năng lực mới đều phù hợp với mục tiêu đó.
Dù vậy, không phải ai cũng tin rằng, Canada đang giữ vai trò then chốt trong kế hoạch "Lá Chắn Vòm Vàng" này.

"Liệu có giúp ích gì không? Có thể. Nhưng đó không phải là yếu tố sống còn", Thượng nghị sĩ Dan Sullivan, người đang thúc đẩy dự luật hiện thực hóa "Vòm Vàng", có nhận xét.

Vấn đề tài chính cũng là một rào cản lớn. Tòa Bạch Ốc đã đề xuất ngân sách khởi đầu là 25 tỷ USD cho dự án này trong dự luật thuế chi tiêu đang được Quốc hội xem xét. Trong khi đó, Quốc hội Canada phải đợi đến mùa thu mới có thể thông qua ngân sách mới, và việc có tham gia đánh chặn hỏa tiển liên lục địa hay không vẫn còn là chủ đề gây tranh cãi ở Ottawa.

Thủ tướng Carney khẳng định mọi cam kết với "Vòm Vàng" vẫn đang trong giai đoạn xem xét.

"Đây là một chủ đề đã được thảo luận ở cấp cao, nhưng chưa có gì là chắc chắn. Mọi thứ còn phải thương lượng", ông nói hôm 21/5 tại Ottawa.