Tyler Robinson, một cư dân Utah 22 tuổi, đã bị bắt giữ sau cuộc truy lùng kéo dài 33 giờ trong vụ sát hại nhà hoạt động bảo thủ người Mỹ Charlie Kirk hôm 10-9. Chưa rõ động cơ của Tyler Robinson, nhưng vụ việc đã tạo nên làn sóng trên chính trường, gây chia rẽ sâu sắc và dấy lên lo ngại về bạo lực chính trị ở Mỹ.
Tyler Robinson xuất hiện tại tòa lần đầu tiên hôm 16-9 qua hình thức trực tuyến
Nghi phạm muốn đầu thú “hòa bình, nhẹ nhàng”
Tyler Robinson, nghi phạm bắn chết nhà hoạt động Charlie Kirk trong buổi diễn thuyết tại Đại học Utah Valley hôm 16-9 đã xuất hiện tại phiên tòa đầu tiên kể từ khi bị bắt. Qua màn hình kết nối từ trại tạm giam ở Provo (bang Utah), Robinson không biểu lộ cảm xúc, nhưng lắng nghe chăm chú khi thẩm phán đọc các cáo buộc và cảnh báo anh ta có thể phải đối mặt với án tử hình.
Theo hồ sơ tòa án, Robinson đã lẩn trốn hơn 30 giờ trước khi ra đầu thú. Anh ta bị cáo buộc 7 tội danh, bao gồm tội giết người nghiêm trọng và tội xả súng. Bằng chứng chống lại đối tượng bao gồm các tin nhắn văn bản, trong đó anh ta dường như đã thú nhận thực hiện vụ ám sát ông Charlie Kirk vào ngày 10-9.
Robinson là sinh viên năm thứ ba nghề điện tại Cao đẳng Kỹ thuật Dixie ở St George (bang Utah). Hồ sơ cho thấy cử tri này đã đăng ký tại tiểu bang, nhưng không liên kết với bất kỳ đảng phái chính trị nào. Địa chỉ của Robinson là nhà cha mẹ anh ta gần St George, cách Đại học Utah Valley khoảng 3,5 giờ lái xe. Cha mẹ Robinson đều là đảng viên Cộng hòa. Trên các nền tảng mạng xã hội có một số bức ảnh Robinson đang cầm súng. Qua khám xét, các nhà điều tra đã tìm thấy tại nhà nghi phạm khẩu súng trường bắn tỉa hiệu Mauser Model 98 được bọc trong một chiếc khăn màu tối màu.
Tại tòa, các công tố viên cho biết, một ngày sau vụ nổ súng, mẹ của Robinson nhìn thấy ảnh nghi phạm trên các kênh tin tức và lo lắng vì giống con trai mình. Bà đã gọi điện cho con trai thì Robinson nói rằng anh ta đang ốm ở nhà... Tương tự, cha của Robinson cũng tin rằng khẩu súng trường mà cảnh sát nghi ngờ nghi phạm sử dụng trùng khớp với khẩu súng trường của con trai ông. Sau đó, Robinson đã nói chuyện với cha qua điện thoại và ngụ ý rằng sẽ tự sát. Robinson biết sẽ bị bắt và sợ đội biệt kích SWAT xông vào nhà cũng như sợ bị cảnh sát bắn. Với sự giúp đỡ của một người bạn gia đình là Phó Cảnh sát trưởng đã nghỉ hưu, cha mẹ Robinson đã thuyết phục thanh niên này. Cuối cùng, Robinson đã đề nghị được ra đầu thú một cách “hòa bình, nhẹ nhàng”. Anh ta được mô tả là “im lặng và buồn bã” khi bị bắt.
Vụ ám sát nhà hoạt động Charlie Kirk, đồng minh chính trị thân cận của Tổng thống Mỹ Donald Trump thu hút sự chú ý đặc biệt của dư luận
Động cơ và giả thuyết
Giám đốc Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) Kash Patel cho biết, Robinson đã bày tỏ mong muốn “xử lý” Charlie Kirk trong một cuộc trao đổi tin nhắn với người khác và đã viết thư nêu chi tiết kế hoạch của mình. Bức thư đã bị hủy, nhưng các nhà điều tra đã thu hồi được bằng chứng pháp y về sự tồn tại của nó tại nhà của Robinson và bạn cùng phòng của anh ta. “Chúng tôi có bằng chứng cho thấy nội dung của bức thư đó, về cơ bản là: Tôi có cơ hội xử lý Charlie Kirk và tôi sẽ làm điều đó” - ông Kash Patel nói.
Hiện chưa rõ động cơ của Tyler Robinson, nhưng ngay khi sự việc xảy ra các chính trị gia và bài đăng trên các nền tảng mạng xã hội đã suy đoán về điều này. Mẹ của Robinson cho biết, trong khoảng 1 năm trở lại đây, con trai bà đã trở nên chính trị hơn và nghiêng về cánh tả, đồng thời thích ủng hộ người đồng tính và chuyển giới. Thời gian này, Robinson bắt đầu hẹn hò với bạn cùng phòng - một người đàn ông đang chuyển giới.
Có lẽ bằng chứng trực tiếp nhất chính là những ám chỉ của anh ta về “lòng hận thù”. Tin nhắn văn bản cho thấy bạn cùng phòng của Robinson hỏi anh ta tại sao lại bắn Charlie Kirk. “Tôi đã chịu đựng đủ sự căm thù của ông ta rồi. Một số lòng căm thù không thể thương lượng được” - Robinson trả lời. Nhưng bằng chứng cho đến nay vẫn chưa chỉ ra trực tiếp mối “hận thù” cụ thể nào mà Robinson phản đối. Chỉ có điều, ông Charlie Kirk đã kịch liệt chỉ trích quyền của người chuyển giới. Có lúc ông nói rằng nước Mỹ cần “một phiên tòa kiểu Nuremberg cho mọi bác sĩ hành nghề khẳng định giới tính”. Xét đến điều đó, có lẽ “sự thù hận” của Robinson nhắm tới những lời chỉ trích của ông Charlie Kirk về quyền của người chuyển giới.
Ông Spencer Cox - Thống đốc bang Utah, một đảng viên Cộng hòa, đã đề cập đến những thông điệp bí ẩn được khắc trên vỏ đạn được thu hồi cùng với khẩu súng trường được cho là đã sử dụng trong vụ nổ súng nhắm vào nhà hoạt động Charlie Kirk. Mặc dù ban đầu các vỏ đạn được báo cáo là mang thông điệp chống phát xít, nhưng sau đó đã được tiết lộ rộng rãi là sử dụng trong ngôn ngữ game. Bình thường Robinson cũng thích chơi điện tử trực tuyến.
Một nước Mỹ chia rẽ và phân cực
Vì sao vụ án mạng này gây sự chú ý đặc biệt? Nạn nhân là ông Charlie Kirk (một đồng minh chính trị thân cận của Tổng thống Donald Trump) đã xây dựng ảnh hưởng rộng lớn của mình với vai trò nhà đồng sáng lập Turning Point USA (TPUSA) - tổ chức thanh niên bảo thủ đang hoạt động tại hơn 3.500 cơ sở giáo dục tại Mỹ. Nhân vật này nổi tiếng trong giới trẻ nhờ những cuộc tranh luận sôi nổi, thẳng thắn với đám đông, đặc biệt là những người theo chủ nghĩa tự do. Vì thế, vụ ám sát Charlie Kirk trở thành chủ đề thảo luận tại không chỉ các trường đại học mà còn trong chính giới Mỹ vốn đã bị phân cực nghiêm trọng do hậu quả từ đại dịch Covid-19 và xung đột ở dải Gaza.
Trong một chương trình podcast hôm 15-9, Phó Tổng thống J.D Vance đã hết lời ca ngợi Charlie Kirk, người mà ông gọi là “chính trị gia thông minh nhất mà tôi từng gặp”. “Ông ấy đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ông Donald Trump đắc cử Tổng thống, giúp tôi đắc cử Phó Tổng thống. Và phần lớn thành công của chúng tôi trong 7 tháng qua là nhờ vào những nỗ lực của ông ấy” - ông Vance nói.
Những ngày gần đây, Đảng Cộng hòa đã suy đoán rất nhiều, rằng nghi phạm Robinson có thể không hành động một mình hoặc những hành động như vậy bị ảnh hưởng hoặc tài trợ bởi các nhóm cánh tả mờ ám. Đầu tuần qua, Tổng thống Donald Trump cho biết, chính quyền của ông đang xem xét việc truy tố các nhóm cánh tả được cho là tài trợ cho những kẻ kích động bạo lực và ủng hộ việc đưa nhóm chống phát xít Antifa vào danh sách những kẻ khủng bố trong nước. Tuy nhiên, thiếu bằng chứng cho thấy Robinson có liên quan đến bất kỳ mạng lưới cánh tả nào. Đồng thời, cam kết của lãnh đạo chính phủ cầm quyền về việc trấn áp chủ nghĩa cực đoan cánh tả trước khi mọi việc sáng tỏ đã làm dấy lên lo ngại rằng chính quyền của ông Donald Trump có thể tìm cách sử dụng vụ sát hại nhân vật Charlie Kirk như một cái cớ để kìm hãm đối thủ chính trị.
Mặc dù Charlie Kirk là một người bảo thủ, nhưng nước Mỹ cũng đã chứng kiến bạo lực nhắm vào các thành viên của cả đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ trong những năm gần đây. Ông Donald Trump đã thoát khỏi 2 vụ ám sát trong chiến dịch tranh cử năm ngoái, trong khi một nhà lập pháp đảng Dân chủ Minnesota và chồng bà đã bị một tay súng đeo mặt nạ bắn chết vào tháng 6-2025. Ngoài ra, sự việc xảy ra trong bối cảnh phân cực mạnh mẽ, đồng thời việc tiếp cận vũ khí dễ dàng, nói cách khác là sự thờ ơ của nước Mỹ đối với súng đạn, làm cho mối lo bạo lực chính trị ngày càng gia tăng.
