Ba chứng viêm âm thầm châm ngòi cho ung thư

[PinaColada]

Nhiều bệnh viêm mạn tính tưởng vô hại nhưng nếu kéo dài, âm thầm phá hủy tế bào và có thể trở thành mầm mống dẫn đến ung thư.


Viêm gan B là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến ung thư gan. Ảnh: CDC.
Theo Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới, khoảng 1/6 số ca ung thư trên toàn cầu có liên quan đến nhiễm trùng hoặc viêm kéo dài. Nói cách khác, viêm không chỉ là phản ứng tự nhiên khi cơ thể bị tổn thương mà đôi khi, nếu không được kiểm soát, nó có thể là “mồi lửa” âm ỉ dẫn đến ung thư, theo Life Times.

"Mồi lửa" dẫn đến ung thư
Viêm là phản ứng tự vệ của hệ miễn dịch nhằm loại bỏ tác nhân gây hại và phục hồi mô bị tổn thương. Thế nhưng, khi viêm kéo dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, quá trình này dần trở nên có hại. Sự viêm âm ỉ này liên tục “ăn mòn” các mô khỏe mạnh, gây tổn thương mạch máu, thúc đẩy xơ vữa động mạch, tiểu đường type 2, thậm chí là ung thư.

Bác sĩ Dương Thắng Lợi, Phó giám đốc Trung tâm Ung bướu, Bệnh viện Liên hợp Vũ Hán, cho biết: “Phản ứng viêm vốn là cơ chế phòng vệ của cơ thể, nhưng nếu các yếu tố gây viêm tồn tại quá lâu, tế bào phải liên tục trải qua quá trình ‘tổn thương - sửa chữa - tổn thương’. Chính chu trình này làm tăng nguy cơ đột biến gene và khiến tế bào bình thường dần biến đổi thành tế bào ung thư”.

3 loại viêm cần chú ý
Theo bác sĩ Dương Thắng Lợi, đa số bệnh viêm mạn tính cần ít nhất 10 năm mới có thể tiến triển thành ung thư. Quá trình này có thể rút ngắn khi người bệnh duy trì thói quen hại sức khỏe như hút thuốc, uống rượu, thức khuya kéo dài hoặc có người thân từng mắc ung thư. Vì vậy, việc nhận diện và kiểm soát các ổ viêm âm ỉ là rất quan trọng.

- Viêm gan virus mạn tính

Ở nhiều nước châu Á, virus viêm gan B (HBV) là nguyên nhân phổ biến dẫn tới ung thư gan. Khoảng 80% bệnh nhân ung thư gan từng nhiễm loại virus này.

Sau khi xâm nhập vào cơ thể, HBV có thể chèn vật liệu di truyền của mình vào DNA của tế bào gan. Trong quá trình tế bào liên tục bị tổn thương rồi tái tạo, những đoạn gen bị xáo trộn dễ dẫn đến đột biến và hình thành khối u ác tính.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từng cảnh báo rằng viêm gan virus mạn tính là một trong những yếu tố nguy cơ cao nhất gây ung thư gan nguyên phát. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, quá trình viêm kéo dài sẽ dần dẫn đến xơ gan, suy gan và cuối cùng là ung thư gan.

Có thể phòng ngừa bệnh hiệu quả bằng tiêm vaccine viêm gan B. Với người đã nhiễm, điều trị kháng virus đều đặn giúp hạn chế tiến triển thành xơ gan và ung thư.

- Viêm dạ dày do vi khuẩn Helicobacter pylori

Đây là loại vi khuẩn cư trú trong niêm mạc dạ dày, gây viêm kéo dài, loét và có thể dẫn tới ung thư dạ dày. Tổ chức Y tế Thế giới đã xếp H. pylori vào nhóm tác nhân gây ung thư loại I từ năm 1994.

Vi khuẩn HP tiết enzyme làm tổn thương niêm mạc, khi cộng hưởng với hút thuốc, ăn đồ cay chua hoặc yếu tố di truyền sẽ làm tăng nguy cơ biến đổi ác tính. Phác đồ bốn thuốc hiện được dùng rộng rãi có khả năng tiệt trừ vi khuẩn trong khoảng 73-78% trường hợp, từ đó giảm rõ rệt nguy cơ ung thư dạ dày.

- Viêm tụy mạn tính

Người mắc viêm tụy mạn tính có nguy cơ bị ung thư tuyến tụy cao gấp khoảng 20 lần so với người bình thường. Tuyến tụy là cơ quan đảm nhận vai trò sản xuất enzyme tiêu hóa và hormone điều hòa đường huyết, vì vậy khi bị viêm kéo dài, toàn bộ hoạt động chuyển hóa trong cơ thể đều bị ảnh hưởng.

Khi phản ứng viêm diễn ra liên tục trong thời gian dài, các mô tụy phải chịu tổn thương lặp đi lặp lại. Quá trình này khiến những gene ức chế khối u dần mất khả năng hoạt động, đồng thời tạo ra môi trường thuận lợi cho tế bào bất thường phát triển. Dần dần, các tế bào viêm và mô sẹo tích tụ quanh tuyến tụy sẽ thúc đẩy sự hình thành tế bào ung thư.

Các chuyên gia cho biết rượu, hút thuốc lá và béo phì là ba yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến tình trạng này. Ngoài ra, chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, sỏi mật hoặc tiền sử gia đình có người mắc bệnh tuyến tụy cũng làm tăng khả năng bị viêm.

Duy trì lối sống lành mạnh
Các chuyên gia cho rằng không cần quá lo sợ về tình trạng viêm. Điều quan trọng là giữ phản ứng viêm trong giới hạn an toàn, điều trị sớm và xây dựng lối sống lành mạnh:

Điều trị triệt để các bệnh viêm nhiễm: Viêm gan B, viêm gan C, nhiễm H. pylori, HPV... cần được phát hiện và điều trị sớm để tránh chuyển thành viêm mạn.
Vận động đều đặn: Tập thể dục giúp giảm các chất gây viêm, tăng khả năng miễn dịch. Nên duy trì 30 phút/ngày, ít nhất 3-5 buổi mỗi tuần.
Giảm căng thẳng và ngủ đủ giấc: Căng thẳng, thức khuya làm rối loạn nhịp sinh học, khiến phản ứng viêm tăng cao. Hãy ngủ trước 23h và duy trì tinh thần tích cực.
Không tự ý dùng kháng sinh: Viêm không phải lúc nào cũng do vi khuẩn. Dùng kháng sinh bừa bãi có thể phá vỡ cân bằng miễn dịch. Hãy chỉ sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

VietBF@ sưu tập