Sự trỗi dậy mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi cán cân của toàn bộ ngành kỹ nghệ chế tạo ra phần cứng máy tính. Các mô h́nh AI hiện nay, từ
ChatGPT của OpenAI đến các hệ thống đám mây của
Microsoft Azure hay
Amazon Web Services, đều cần xử lư và lưu trữ nguồn số liệu khổng lồ.
Để huấn luyện một
mô h́nh ngôn ngữ lớn (LLM), các trung tâm số liệu phải cho vận hành hàng chục ngàn card màn h́nh (GPU) cùng một lúc, đồng nghĩa với việc cần tiêu thụ khối lượng DRAM và NAND flash khổng lồ để xử lư, lưu trữ và truy xuất thông tin liên tục. Nhu cầu này đă tăng nhanh đến mức vượt xa khả năng mở rộng của các công ty sản xuất ra bộ nhớ.
Trước áp lực đó, những tập đoàn lớn trong ngành như [B]
Samsung, SK Hynix, Micron[/B,... buộc phải ưu tiên dàng nguồn cung cấp cho nhóm khách hàng doanh nghiệp và trung tâm số liệu, thay v́ cho thị trường người tiêu dùng. Hậu quả là nguồn cung cấp
Memory RAM và ổ cứng SSD cho PC cá nhân, laptop, và thiết bị phổ thông bị thu hẹp lại khá nghiêm trọng.
Điều từng chỉ xảy ra trong những giai đoạn bùng nổ hiếm hoi của ngành máy tính giờ đây đă trở thành
"trạng thái b́nh thường mới": AI đă và đang không ngừng cho hút cạn nguồn tài nguyên bộ nhớ trên toàn cầu, khiến cho giá linh kiện tăng giá liên tục trong khi người tiêu dùng ngày càng khó tiếp cận mức giá hợp lư.
RAM DDR4 đi "ngược ḍng" và đă vượt qua giá bán của RAM DDR5, nghịch lư của thời đại AI
Một nghịch lư hiếm thấy đang xảy ra trong ngành bộ nhớ:
RAM DDR4 vốn là tiêu chuẩn cũ, nay lại có giá bán cao hơn DDR5, thế hệ bộ nhớ kế nhiệm được thiết kế ra để thay thế mới.
Nguyên nhân nằm ở sự dịch chuyển không đồng đều giữa nhu cầu và sản xuất. Trong khi người tiêu dùng cá nhân dần dần chuyển sang nền tảng DDR5, th́ hàng loạt trung tâm số liệu AI và doanh nghiệp lớn vẫn trung thành với hệ thống sử dụng loại bộ nhớ DDR4, vốn đă được tối ưu hóa và ổn định cho các cấu trúc máy chủ hiện tại. Việc nâng cấp toàn bộ cơ sở hạ tầng lên DDR5 là một quá tŕnh khá tốn kém và mất nhiều thời gian, khiến cho DDR4 vẫn nắm giữ vai tṛ chủ lực trong nhiều hệ thống AI.
Tuy nhiên, các tập đoàn sản xuất như
Samsung hay
Micron lại cho giảm dần công suất sản xuất ra DDR4 để tập trung vào thế hệ mới, khiến cho thị trường bị rơi vào t́nh trạng mất cân giữa cung và cầu. Khi số lượng hàng DDR4 bị sụt giảm nhanh chóng, giá bán ra lại bất ngờ tăng ngược so với loại DDR5, một điều xảy ra chưa từng có tiền lệ.
Theo dự báo mới nhất của
International Data Corporation (IDC), doanh thu chip trên toàn cầu dự kiến sẽ đạt 800 tỷ USD vào năm 2025, tăng trưởng cao đến 17,6% so với cùng thời kỳ năm trước từ mức 680 tỷ USD của năm 2024. Đà tăng trưởng này tiếp nối đà phục hồi mạnh mẽ 22,4% của năm ngoái, nhờ việc chấm dứt t́nh trạng dư thừa hàng tồn kho và sự chuyển dịch cơ cấu ưu tiên cho ngành điện toán hiệu năng cao (HPC) và mức giá thực tế trên thị trường bán lẻ có thể c̣n cao hơn. T́nh trạng "bị thiếu hàng–tăng giá" này đang khiến cho các nơi bán lẻ, kỹ thuật viên và người lắp ráp PC gặp nhiều khó khăn trong việc t́m ra linh kiện có giá ổn định, đặc biệt với các cấu trúc đang sử dụng nền tảng DDR4 vẫn cỏn phổ biến hiện nay.
(Minh họa)
Ổ cứng SSD cũng không thoát ra khỏi ṿng xoáy tăng giá
Không chỉ có RAM, SSD, đặc biệt là những loại chứa dung lượng cao cũng đang bước vào chu kỳ cho tăng giá mạnh mẽ. Sự bùng nổ của các trung tâm số liệu AI khiến cho nhu cầu lưu trữ khổng lồ (cold storage) tăng vọt, trong khi nguồn cung chip NAND flash, linh kiện cgu3 yếu để chế tạo ra ổ SSD lại ngày càng bị khan hiếm.
Theo
TechSpot.com, nhiều công ty sản xuất SSD đă chấm dứt chính sách ổn định giá lâu dài và bắt đầu cho điều chỉnh giá theo từng lô hàng, tùy vào t́nh h́nh ở nguồn cung. Dự báo trong vài quư sắp tới, người tiêu dùng cá nhân có thể phải đối mặt với mức tăng giá từ 25–30%, đặc biệt ở các ḍng SSD 1TB–2TB vốn rất được ưa chuộng cho máy tính cá nhân và laptop.
Sản lượng có tăng nhưng vẫn không đủ để cứu vản thị trường
Dù các tập đoàn lớn như
Samsung và
SK Hynix đă t́m cách cho mở rộng công suất sản xuất thêm khoảng 30%, t́nh h́nh khan hiếm bộ nhớ vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Lư do là nhu cầu từ lĩnh vực AI, điện toán đám mây và máy chủ đang trên đà tăng quá nhanh, vượt xa tốc độ mở rộng của các nhà máy.
Theo các chuyên gia bán dẫn, chu kỳ tăng giá thông thường của ngành bộ nhớ kéo dài khoảng 3–4 năm, nhưng lần này có thể trở thành một
"siêu chu kỳ", khi giá bán RAM và SSD vẫn được duy tŕ ở mức cao trong thời gian dài bất thường.
Tác động đến người tiêu dùng và thị trường
1/ Người tiêu dùng cá nhân: Việc cho nâng cấp PC hoặc laptop trở nên khó khăn hơn khi các mẫu DDR4 16–32GB và SSD 1–2TB đều tăng giá mạnh, thậm chí cao gấp rưỡi so với đầu năm 2024.
2/ Công ty lắp ráp PC: Mức lợi nhuận bị thu hẹp do giá linh kiện đang có sự biến động liên tục, buộc cho nhiều cửa hàng phải điều chỉnh báo giá chỉ trong vài tuần.(kể cả trên mạng như Amazon, Newegg.com,..)
3/ Ngành bán dẫn: Đang bước vào
"thời kỳ vàng" với mức doanh thu tăng mạnh, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro về
"bong bóng giá" nếu nhu cầu về AI bất ngờ bị khựng lại.
Liệu rằng "cơn sốt" này sẽ kéo dài?
Một số chuyên gia cảnh cáo rằng, t́nh trạng thiếu hụt NAND flash và DRAM có thể kéo dài đến cả thập kỷ, nếu làn sóng AI và điện toán đám mây tiếp tục được mở rộng với tốc độ như hiện nay. Các trung tâm số liệu không ngừng cho mở rộng, đ̣i hỏi hàng triệu terabyte dung lượng mới mỗi năm, điều mà năng lực sản xuất hiện tại khó ḷng đáp ứng nỗi.
Tuy nhiên, cũng có khả năng
"cơn sốt" này sẽ hạ nhiệt nếu hiệu quả về kinh tế của AI bị nghi ngờ, hoặc nếu xuất hiện các kỹ thuật lưu trữ thế hệ mới như MRAM, ReRAM hay giải pháp chip 3D tiên tiến hơn.
Trong khi chờ đợi sự ổn định, giá RAM và SSD vẫn được dự báo sẽ tiếp tục leo thang trong thời gian sắp tới, trở thành
"hàng nóng" trong thế giới phần cứng, nơi mà từng gigabyte số liệu giờ đây trở nên quư giá hơn bao giờ hết.
AI đang làm thay đổi toàn bộ cán cân của ngành bộ nhớ. Từ những con chip nhỏ bé bên trong máy tính, giờ đây RAM và SSD đă trở thành nguồn
"nhiên liệu vàng" cho kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo và giống như mọi tài nguyên quư hiếm khác, giá của chúng chỉ có xu hướng đi lên măi.
