Mỹ đã giảm đáng kể mức thuế với Thụy Sĩ, sau khi các doanh nhân nước này tìm cách "lấy lòng" ông Trump bằng thỏi vàng khắc số 45 và 47.
Các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và Thụy Sĩ hồi mùa hè đứng trước nguy cơ đổ vỡ, bắt nguồn từ cuộc gọi đầy căng thẳng giữa Tổng thống Donald Trump với người đồng cấp Thụy Sĩ Karin Keller-Sutter.
Bà Keller-Sutter khi đó phản bác phàn nàn của ông Trump về thâm hụt thương mại khoảng 38 tỷ USD của Thụy Sĩ với Mỹ trong năm ngoái. Hôm sau, đúng ngày quốc khánh Thụy Sĩ 1/8, ông Trump thông báo mức thuế 39% với nước này, mức cao nhất mà Mỹ từng áp cho một quốc gia phát triển.
Đối với nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu như Thụy Sĩ, mức thuế cao từ Mỹ mang tới rủi ro rất lớn. Mỹ là thị trường chủ lực cho các sản phẩm đồng hồ, chocolate, dược phẩm và dụng cụ cơ khí Thụy Sĩ. Một số doanh nghiệp nước này thậm chí tính chuyển sản xuất sang các nước láng giềng để hưởng mức thuế thấp hơn.
Khủng hoảng thuế quan còn làm dấy lên cuộc tranh luận trong nước về vị thế trung lập của Thụy Sĩ, khi nhiều người kêu gọi thắt chặt quan hệ hơn với Liên minh châu Âu (EU), nơi đã sớm đạt mức thuế 15% với Mỹ.
Cuộc gặp giữa ông Trump (bên trái) và các lãnh đạo doanh nghiệp Thụy Sĩ tại Nhà Trắng đầu tháng 11. Ảnh: Rolex Magazine
Tổng thống Keller-Sutter và Bộ trưởng Kinh tế Guy Parmelin lập tức bay sang Washington sau thông báo ngày 1/8 của ông Trump, khi mức thuế dự kiến có hiệu lực chỉ sau vài ngày. Tuy nhiên, nỗ lực thất bại khi họ chỉ gặp được Ngoại trưởng Marco Rubio, người không phụ trách các cuộc đàm phán thương mại.
Trong lúc đó, nền kinh tế Thụy Sĩ đang chịu sức ép. Ngân hàng trung ương cảnh báo triển vọng "xấu đi rõ rệt" do mức thuế cao của Mỹ. Xuất khẩu, đặc biệt là đồng hồ, đã bắt đầu giảm và kéo theo các dự báo tăng trưởng năm tới xuống dưới 1%.
Khi mặt trận ngoại giao bế tắc, giới doanh nhân Thụy Sĩ, đa phần là các tỷ phú, đã lập tức thúc đẩy nỗ lực của riêng họ nhằm cứu vãn tình hình.
Giám đốc điều hành Rolex Jean-Frederic Dufour đã mời ông Trump tới xem trận chung kết giải quần vợt Mỹ Mở rộng tại phòng VIP của hãng. Ngoài Tổng thống Mỹ, ông Dufour đã cùng theo dõi trận đấu với con rể ông Trump là Jared Kushner và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent.
Tổng thống Trump đã đùa rằng liệu ông có được mời tham dự hay không nếu không có vấn đề thuế quan, theo thư phản hồi mà Rolex gửi thượng nghị sĩ Dân chủ Elizabeth Warren. Bà Warren trước đó yêu cầu hãng này làm rõ liệu có tìm cách vận động hành lang để được miễn trừ thuế quan hay không. Rolex phủ nhận, khẳng định sự kiện hôm đó không có bất kỳ cuộc trao đổi nào về thuế quan.
Sau trận đấu, ông Trump nhận được hai món quà gồm chiếc áo nỉ chơi golf và một chiếc áo khoác thể thao. Một số nhân viên mật vụ tháp tùng ông Trump cũng được tặng mũ lưỡi trai của Rolex.
Đây mới chỉ là bước đầu tiên của giới doanh nhân Thụy Sĩ trong nỗ lực "lấy lòng" ông Trump. Song song với đó, các nhà đàm phán Thụy Sĩ cũng tích cực thúc đẩy để đạt thỏa thuận giảm thuế xuống còn 15%, theo các nguồn tin.
Bước ngoặt xảy ra vào đầu tháng này, khi một nhóm lãnh đạo doanh nghiệp hàng đầu Thụy Sĩ tới Nhà Trắng gặp ông Trump. Họ gồm Chủ tịch tập đoàn hàng xa xỉ Richemont Johann Rupert, Chủ tịch hãng giao dịch hàng hóa Mercuria Daniel Jaeggi, ông Dufour của Rolex, người sáng lập Alfred Gantner của Partners Group, cùng Tổng giám đốc tập đoàn khai thác vàng MKS Marwan Shakarchi.
Quà tặng mà đoàn doanh nhân Thụy Sĩ mang tới Nhà Trắng gồm một thỏi vàng khắc số 45 và 47, tượng trưng cho hai nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump, cùng một đồng hồ để bàn của hãng Rolex.
Theo Hodinkee, tạp chí về đồng hồ hàng đầu thế giới, các doanh nhân Thụy Sĩ đã mang theo lá thư mô tả hai món quà là "cử chỉ biểu tượng cử chỉ mang tính biểu tượng nhằm bày tỏ sự trân trọng, phản ánh tinh thần hữu nghị và mối quan hệ bền chặt giữa hai quốc gia". Hai món quà được Văn phòng Đạo đức Nhà Trắng chấp thuận và dự kiến được lưu giữ tại thư viện tổng thống.
Cuộc trò chuyện giữa họ với ông Trump được mô tả là thân thiện, trong đó các lãnh đạo doanh nghiệp trình bày tác động tiêu cực của thuế quan và cam kết tăng đầu tư tại Mỹ để giảm thâm hụt thương mại giữa hai nước, theo các nguồn tin am hiểu sự việc. Họ nhấn mạnh không thay mặt chính phủ đàm phán mà chỉ "hỗ trợ tiến trình giữa hai bên".
Ông Trump sau đó đăng bài trên mạng xã hội, khen ngợi cuộc gặp "xuất sắc" và ngay lập tức chỉ đạo khởi động đàm phán thương mại với chính phủ Thụy Sĩ. Vào ngày hôm sau, Bộ trưởng Parmelin bay sang Washington để hoàn tất thủ tục.
Chỉ hơn một tuần sau, ngày 14/11, mức thuế từng đe dọa làm tê liệt nền kinh tế xuất khẩu của Thụy Sĩ đã được giảm từ 39% xuống còn 15%, ngang với các nước EU.
"Giới kinh doanh dễ dàng nắm bắt suy nghĩ của ông Trump, nên việc họ vào cuộc rất quan trọng. Mục tiêu không chỉ là chụp một tấm ảnh trong Phòng Bầu dục", Rahul Sahgal, giám đốc Phòng Thương mại Thụy Sĩ - Mỹ, nói.
Thỏa thuận là kết quả cho nỗ lực kép của Thụy Sĩ, kết hợp các chuyến thăm ngoại giao liên tục của quan chức đến Mỹ và cuộc vận động của giới doanh nghiệp.
Theo chính phủ Thụy Sĩ, nhiều doanh nghiệp nước này sẽ chuyển dây chuyền sản xuất sang Mỹ, gồm ngành dược phẩm và tinh luyện vàng với tổng mức dự kiến đầu tư khoảng 200 tỷ USD đến cuối năm 2028. Thụy Sĩ cũng sẽ giảm thuế nhập khẩu nhiều mặt hàng của Mỹ như hàng công nghiệp, cá cùng một số nông sản. Thỏa thuận được kỳ vọng giúp cân bằng cán cân thương mại Mỹ - Thụy Sĩ vào năm 2028.
"Thỏa thuận thương mại với Thụy Sĩ là bằng chứng cho thấy chiến lược đàm phán và thuế quan của Tổng thống Trump tiếp tục mang lại lợi ích cho người dân Mỹ", phát ngôn viên Nhà Trắng Kush Desai nói, khẳng định các cam kết đầu tư trị giá hàng trăm tỷ USD sẽ giúp cải thiện việc làm và ngành sản xuất tại Mỹ.
Thỏa thuận cũng đã khiến nhiều doanh nghiệp Thụy Sĩ thở phào, trong đó có nhà sản xuất máy pha cà phê Thermoplan, vốn là bên cung cấp cho các hãng Starbucks và McDonald's ở Mỹ.
"Từ giờ Thermoplan và ngành xuất khẩu Thụy Sĩ sẽ lại có khả năng cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường toàn cầu", Giám đốc điều hành Adrian Steiner nói, thêm rằng ông đang lên kế hoạch tới Mỹ để tìm kiếm đơn hàng mới.
