minh họa: Pixabay)
Jessica Trần có một hình xăm trên cánh tay, là một kỷ niệm với người yêu cũ giờ là… người xa lạ, nên cô muốn cho xóa nó đi.
"Thấy trên Facebook quảng cáo xóa hình xăm bằng laser, chẳng biết có an toàn không", Jessica băn khoăn.
Có lẽ nhiều người từng nghe những câu chuyện hoặc trực tiếp trải nghiệm qua việc có một hình xăm thật đáng tiếc trên người. Cho dù đó là hậu quả của một đêm say xỉn dẫn đến một chuyến đi bốc đồng đến tiệm xăm, một tác phẩm nghệ thuật không còn hợp thời hoặc một hình ảnh được thực hiện quá kém, và nỗi mong muốn cho xóa bỏ một vết xăm vĩnh viễn là điều thường gặp thấy trong cuộc sống hiện đại.
Hình xăm, vốn được xem xét như một sự cam kết trọn đời, nay nhận được một lối thoát hiệu quả. May mắn thay, kỹ thuật hiện đại mang đến một giải pháp rất hữu ích, gần như hoàn hảo: cho xóa hình xăm qua tia laser. Đây không chỉ là một quy trình thẩm mỹ mà còn chứng minh cho sự giao thoa giữa vật lý học, quang học và sinh học của cơ thể người.
Để hiểu được cách tia laser có khả năng cho xóa bỏ hoàn toàn vết tiêm sắc tố đã kéo dài trong nhiều năm, trước tiên cần phải nắm hiểu về đôi nét sinh học của hình xăm và cách mà cơ thể phản ứng với nó.
Hình xăm về nguyên tắc là một vết sẹo trang trí vĩnh viễn được tạo ra qua việc cho chích các hạt mực không hòa tan vào lớp hạ bì, lớp da nằm ngay bên dưới lớp biểu bì ngoài cùng. Độ bền vĩnh cửu của hình xăm xuất phát từ vị trí được chích sâu này. Lớp biểu bì bên ngoài, vốn thường xuyên tự đổi mới và làm bong tróc các tế bào chết trong một chu kỳ vài tuần, nên không thể giữ lại mực xăm lâu dài.
Ngược lại, lớp hạ bì là một mạng lưới mô có sự liên kết ổn định, ít có sự luân chuyển tế bào nhanh chóng. Khi kim xăm đâm xuyên qua da một cách nhanh chóng, nó đưa những hạt mực lạ này vào. Cơ thể ngay lập tức nhận ra đó là những tác nhân xâm nhập và cho khởi động một phản ứng miễn dịch phức tạp. Phản ứng ban đầu thường thấy như một đợt bị viêm sưng cấp tính, nơi mà các tế bào miễn dịch chuyên biệt được điều động đến vị trí bị tổn thương. Trong số các tế bào này, đại thực bào, vốn được mệnh danh là người dọn dẹp của hệ miễn dịch, đóng vai trò chính yếu.
Đại thực bào sẽ di chuyển đến vị trí xăm để nuốt (thực bào) và mang vật liệu lạ đi. Nó cố gắng bao bọc các hạt mực với mục đích cho vận chuyển các hạt này qua hệ thống bạch huyết để từ đó cho bài tiết ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, các hạt mực được sử dụng trong xăm hình được thiết kế ra lại có kích thước quá lớn, thường đạt đến kích thước vài micron, khiến cho đại thực bào không thể bao bọc và cho đào thải ngay lập tức. Các đại thực bào khi bị đầy mực này trở nên bất động trong lớp hạ bì, nhốt mực bên trong. Sự vĩnh cửu của hình xăm bắt nguồn từ sự cân bằng trong hành động này.
-
Sự nắm bắt giữ sắc tố: Phần lớn sắc tố vẫn bị giữ lại trong lớp hạ bì. Những đại thực bào chứa mực này sẽ tồn tại lâu trong mô liên kết.
-
Chu kỳ tế bào: Khi một đại thực bào chết đi (theo quá trình tự nhiên), nó sẽ phóng thích ra các hạt mực. Các đại thực bào mới sẽ ngay lập tức "ăn" các hạt mực vừa được giải tỏa ra này. Điều này tạo nên một chu kỳ tái hấp thu và giam giữ liên tục.
Trong khi một số lượng nhỏ mực sẽ dần được mang đi theo thời gian qua chu kỳ này, phần lớn sắc tố vẫn duy trì ở vị trí ban đầu. Chính lớp mực dai dẳng và bị giữ lại này là yếu tố tạo ra sự bền bỉ cho hình xăm, và đã giải thích lý do tại sao mà ngay cả những vết xăm lâu đời nhất cũng sẽ bị phai mờ đôi chút sau nhiều năm, nhưng sẽ không bao giờ bị biến mất hoàn toàn. Mực xăm được xem xét như một phần của cấu trúc mô, được bao bọc bởi các tế bào sợi collagen.
Đây chính là lúc sức mạnh của laser sẽ phát huy tác dụng, cung cấp một cơ chế mà hệ miễn dịch không thể tự nó thực hiện. Xóa xăm qua tia laser sử dụng kỹ thuật được gọi là
laser Q-switched hoặc gần đây hơn,
laser Picosecond (Pico). Các thiết bị này sẽ phát ra các xung động năng lượng ánh sáng tập trung cao độ trong các xung cực ngắn – nano giây (10^-9 giây) hoặc pico giây (10^-12 giây).
Chìa khóa thành công của những kỹ thuật này nằm ở một quá trình vật lý được gọi là
quang nhiệt chọn lọc (Selective Photothermolysis).
Quang nhiệt chọn lọc yêu cầu có 3 thành phần quan trọng để đạt được hiệu quả mà không gây tổn thương đáng kể cho mô chung quanh:
1/ Bước sóng thích hợp: Ánh sáng laser được hiệu chỉnh theo một bước sóng cụ thể được hấp thụ ưu tiên bởi s
ắc tố mực xăm (chromophore), đồng thời giảm thiểu sự dung nạp của các mô da chung quanh (melanin và hemoglobin).
2/ Thời gian xung động ngắn: Thời gian xung động laser phải ngắn hơn
thời gian thư giãn nhiệt (Thermal Relaxation Time – TRT) của mục tiêu (gồm các hạt mực).
TRT là thời gian cần thiết để làm cho mục tiêu mất đi 50% nguồn nhiệt thông qua sự khuếch tán ra môi trường chung quanh. Bằng cách sử dụng xung nano hoặc pico giây, năng lượng được đưa vào rất nhanh chóng, gây ra sự
phá vỡ quang cơ (photoacoustic) hoặc
quang nhiệt (photothermal) trước khi nguồn nhiệt có thời gian lan tỏa và làm tổn thương các mô không phải mục tiêu.
3/ Mật độ năng lượng đủ:
Năng lượng (Fluence) phải đủ cao để gây ra sự vỡ vụn của hạt mực. Khi năng lượng ánh sáng được hấp thụ bởi các hạt mực, nó chuyển hóa trở thành nhiệt độ cao. Nhiệt độ cực lớn này dẫn đến sự giãn nở nhiệt cực nhanh, gây ra một sóng xung kích cơ học làm cho các hạt mực nhanh chóng bị giãn nở và vỡ ra. Hãy tưởng tượng những hạt mực lớn, cứng đầu bị phân hủy thành hàng ngàn mảnh nhỏ hơn, dễ xử lý hơn nhiều khi giảm kích thước từ vài micron xuống chỉ còn vài trăm nanomet.
Hiệu quả của việc xóa xăm bằng laser còn phụ thuộc rất nhiều vào màu sắc và loại mực đã được sử dụng lúc xăm. Mỗi màu sắc dung nạp các bước sóng ánh sáng khác nhau, lý do tại sao lại đến cần nhiều bước sóng laser hoặc laser chuyên dụng để điều trị hiệu quả một hình xăm nhiều màu:
-
Màu tối (Đen và xanh đậm): Những màu dễ xóa nhất nhờ sự hấp thụ tất cả các bước sóng ánh sáng khả thi và hồng ngoại một cách hiệu quả.
Laser Q-switched hoặc
Pico sẽ cho sử dụng bước sóng 1064nm rất có hiệu quả trong trường hợp này. Bước sóng 1064nm xâm nhập sâu nhất vào da, nhắm mục tiêu là vết mực nằm sâu trong lớp hạ bì.
-
Đỏ, cam và vàng: Những màu này yêu cầu ánh sáng xanh lá cây cụ thể (bước sóng 532nm) để nhắm mục tiêu vào quang phổ hấp thụ của từng sắc thái. Bước sóng 532nm thu nạp mạnh bởi hemoglobin và melanin, nên đòi hỏi sự chăm sóc đặc biệt để tránh gây ra tổn thương ngoài ý muốn.
-
Xanh lá cây và xanh dương/da trời: Những loại này thường là khó khăn nhất vì thường cần đến loại laser Ruby (694nm) hoặc laser Alexandrite (755nm). Các sắc tố này có xu hướng phản ứng kém với 1064nm và 532nm.
-
Màu trắng: Các sắc tố màu trắng hoặc màu da (thường chứa Titan Dioxide hoặc Kẽm Oxide) rất khó cho xóa bỏ. Laser có thể gây ra sự hóa đen (oxid hóa) của các hạt này, khiến cho hình xăm chuyển sang màu đen sẫm và trở nên vĩnh viễn.
Vì tia laser được điều chỉnh để chỉ nhắm vào các màu sắc tố cụ thể, nên vùng da ở chung quanh, vốn chứa một sắc tố khác (melanin), sẽ không bị tổn thương đáng kể, ngăn ngừa tình trạng làm thay đổi màu da vĩnh viễn (tăng hoặc giảm sắc tố) hoặc bị ăn mòn.
Sau khi tia laser hoàn thành việc phân mảnh sắc tố, hệ thống đào thải tự nhiên của cơ thể sẽ tiếp quản, hoàn thành nhiệm vụ mà trước đây nó không thể làm được. Đây là giai đoạn sinh học quan trọng xác định hiệu quả của toàn bộ quy trình cho xóa vết xăm.
Thực bào của đại thực bào
Các đại thực bào vốn bị quá tải bởi các hạt mực lớn giờ đây sẽ dễ dàng nuốt chửng các mảnh mực nhỏ li ti, vỡ vụn (nanoparticle). Sự giảm kích thước đáng kể này cho phép quá trình thực bào diễn ra hiệu quả.
Vận chuyển qua hệ thống bạch huyết
Các tế bào miễn dịch chứa đầy sắc tố (đại thực bào) sau đó đi vào hệ thống bạch huyết, một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch chịu trách nhiệm làm sạch các mảnh vụn và chất thải của tế bào. Dịch bạch huyết sẽ mang các đại thực bào chứa đầy sắc tố ra khỏi da và dẫn chúng đến các hạch bạch huyết, được xem như các trạm lọc của cơ thể.
Bài tiết cuối cùng
Tại các hạch bạch huyết, các mảnh mực sẽ được cho xử lý thêm và cuối cùng sẽ chuyển đến gan. Gan xử lý các mảnh mực còn sót lại, giống như bất cứ chất thải sinh học nào khác, và chuẩn bị cho việc cho bài tiết, đào thải ra khỏi cơ thể. Những gì còn sót lại của hình xăm cuối cùng sẽ được xử lý và đào thải ra khỏi cơ thể thông qua phân hoặc nước tiểu.
Các yếu tố ảnh hưởng đến số lần điều trị và kết quả
Mặc dù quá trình này rất hiệu quả, nhưng nó sẽ đòi hỏi qua nhiều lần điều trị, thường dao động từ 6 đến 12 buổi hoặc hơn, cách nhau vài tuần (thường là 4 đến 8 tuần) để cho cơ thể có đủ thời gian để đào thải các mảnh vụn sau mỗi lần điều trị qua laser. Sự kiên nhẫn vẫn rất quan trọng, vì cơ thể cần thời gian để thực hiện nhiệm vụ dọn dẹp về mặt sinh học.
Tốc độ đào thải phụ thuộc vào một số yếu tố:
-
Hệ miễn dịch của mỗi người: Một hệ miễn dịch khỏe mạnh, mạnh mẽ sẽ giúp đào thải mực xăm nhanh.
-
Vị trí hình xăm: Các hình xăm nằm ở các khu vực có nguồn cung cấp máu và bạch huyết phong phú (ví dụ: cổ, mặt, thân trên) thường được xóa nhanh hơn các khu vực xa (ví dụ: mắt cá chân, ngón tay).
-
Loại mực và độ sâu: Mực nghiệp dư thường dễ xóa hơn mực chuyên nghiệp vì thường được xăm nông hơn và không đều. Mực chứa kim loại nặng thường khó bị xóa.
-
Màu da và nguy cơ tạo ra sẹo: Người có làn da sáng hơn được điều trị với nguồn năng lượng cao hơn mà không gây ra các phản ứng bất lợi, dẫn đến kết quả nhanh hơn.
Về nguyên tắc, xóa xăm qua tia laser là sự kết hợp thông minh giữa vật lý tiên tiến (tác dụng quang nhiệt/quang cơ của tia laser) và hệ thống kiểm soát chất thải sinh học bền vững của cơ thể (hệ miễn dịch và bạch huyết), mang lại khả năng có được làn da sạch sẽ và một khởi đầu mới về mặt thẩm mỹ. Kỹ thuật này liên tục được phát huy với sự ra đời của laser Pico, giúp cải thiện mức hiệu quả sau cùng đạt được, đặc biệt đối với các màu khó và làm giảm số lần điều trị cần thiết.
Nguồn: Mentalfloss
