Tính bình quân trên cả nước, giá xăng ở Mỹ sẽ giảm xuống chỉ còn 3 USD/một gallon vào mùa Giáng Sinh này, khi nhu cầu trên toàn thế giới đang có xu hướng giảm xuống và gần như giá xăng đã trở lại như trước khi Nga xua quân xâm lược Ukraine hồi tháng 2/22.
Liệu giá xăng giảm, có nghĩa là giá các hàng hóa khác cũng sẽ giảm theo?
Đổ xăng bây giờ rẻ như hồi tháng Hai, trước khi Nga xâm lược Ukraine gây ra cuộc khủng hoảng về năng lượng toàn cầu. Ngày 30/11/22,
Hiệp hội Xe hơi Hoa Kỳ (American Automobile Association–AAA) đưa ra thông báo giá trung bình trên toàn quốc của một gallon xăng là 3.5 USD và công ty theo dõi giá xăng
GasBuddy dự đoán giá xăng có thể giảm xuống dưới 3 USD vào mùa Giáng Sinh này.
Emma Rasiel, giáo sư kinh tế tại Đại học Duke, nhận xét:
"Mọi người đang nhận ra rằng chỉ cần bỏ ra khỏang 50 USD là đã đổ đầy bình xăng thay vì 80 USD như trước. Giá xăng là chỉ dẫn quan trọng nhất mà người tiêu dùng quan tâm trong nạn lạm phát và là thứ duy nhất họ có thể theo dõi thường xuyên đà tăng giảm vì mỗi tuần họ đều phải đổ xăng cho chiếc xe của mình". Tuy nhiên, giáo sư Rasiel cũng cảnh cáo rằng,
"Giá xăng rẻ hơn cũng có thể khiến người tiêu dùng tưởng lầm giá các hàng hóa và dịch vụ khác cũng sẽ giảm trong khi chúng lại ít biến động hơn nhiều và chưa có dấu hiệu nào cho thấy sẽ giảm theo giá xăng".
Ngay cả khi giá xăng giảm có thể kích thích việc mua sắm vào cuối năm, điều này cũng không hề giảm bớt áp lực về tài chính mà người tiêu dùng và các cơ sở kinh doanh đang phải đối mặt trên toàn thế giới. Giá xăng đi xuống do nhu cầu dầu và khí đốt giảm trong tình hình các quốc gia chuẩn bị cho đợt suy thoái kinh tế lớn. Giá xăng giảm còn do đợt bùng phát coronavirus ở TQ đe dọa sự gián đoạn tài chính trên quy mô toàn cầu và hiện tượng người lái xe tiết kiệm nhiên liệu hơn vì phải dành tiền để trang trải các khoản thanh toán thế chấp tăng vọt và những thua lỗ trên thị trường chứng khoán.
Những lo ngại trước đây là các biện pháp trừng phạt đối với dầu mỏ của Nga sẽ tạo ra sự thiếu hụt nguồn cung sẽ khiến giá tăng vọt vào cuối năm nay đã không trở thành hiện thực mà phải nhường chỗ cho nỗi lo kinh tế ốm yếu và thị trường tài chính hỗn loạn (ít nhất là vào thời điểm này) khiến cho giá xăng giảm thay vì tăng. Ben Cahill, một chuyên gia phân tích an ninh về ngành năng lượng tại
Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (Center for Strategic and International Studies) có nhận định:
"Chúng ta đang đối mặt với suy thoái nghiêm trọng ở châu Âu và đe doạ suy thóai kinh tế ở Mỹ khi mọi người phải vật lộn với lãi suất cao. Họ lo lắng về tài sản cá nhân và tiền tiết kiệm bị sứt mẻ! Cộng tất cả lại đã dẫn đến nhu cầu về dầu mỏ yếu. Giá xăng giảm là sự phản ánh trung thực của thực tế này".
Bảng giá xăng tại San Francisco, California vào đầu tháng 10/2022 (Ảnh: Justin Sullivan/Getty Images)
Những nguyên nhân kéo giá xăng xuống chỉ có tính cách tạm thời
Kéo giá xăng xuống thấp tại thời điểm này còn có nguyên nhân là một số nhà máy lọc dầu quan trọng tại Mỹ đã quay trở lại sản xuất xăng sau nhiều tháng ngừng hoạt động để được bảo trì, sửa chữa. Nhưng một nguyên nhân lớn không kém là tình trạng hỗn loạn Covid-19 đang diễn ra ở TQ. Khi đám chóp bu của quốc gia đông dân nhất thế giới này cảnh cáo về các đợt phong tỏa mới sẽ đến do số ca nhiễm tăng đột ngột, người dân đã phản ứng tiêu cực bằng các cuộc biểu tình và chiến dịch trấn áp không khoan nhượng tiếp theo sau đó đã dẫn đến cảnh cáo sự sụp đổ kinh tế của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này là
"khó tránh khỏi" được.
Hậu quả là mức nhu cầu về dầu hỏa của TQ đã giảm mạnh, giá dầu thế giới giảm theo là lẽ đương nhiên. Theo công ty nghiên cứu
Capital Economics, trong năm 2022, một mình TQ chiếm đến 16% nhu cầu dầu hỏa toàn cầu. Công ty dự đoán nước này sẽ giảm mua một triệu thùng dầu mỗi ngày vào tháng Mười Hai nếu tình trạng lây nhiễm coronavirus tiếp tục lan rộng. Tác động của sự sụt giảm nhu cầu tại TQ đối với thị trường dầu mỏ toàn cầu là rất lớn. Thực tế nó đã kéo giá dầu thô Brent xuống 10 USD/một thùng, khoảng 10%.
Edward Gardner, chuyên gia về kinh tế hàng hóa tại
Capital Economics, nhận định trong một nghiên cứu:
"Với số ca nhiễm Covid-19 tăng ở mức cao kỷ lục ở TQ và nguy cơ phong tỏa trên diện rộng ngày càng tăng, câu hỏi quan trọng là nhu cầu dầu thô của TQ sẽ còn giảm bao nhiêu nữa và phần còn lại của thế giới có thể mua thêm bao nhiêu nữa?".
Trong khi người dân Mỹ phải chi trả nhiều tiền cho việc đổ xăng trong phần lớn năm 2022 là yếu tố chính gây lạm phát nghiêm trọng ở Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác, thì việc giảm chi phí nhiên liệu cũng không giúp ích nhiều cho việc ổn định nền kinh tế như nhiều người dân thường nghĩ. Theo các giới phân tích, các công ty sản xuất hàng hóa khi sử dụng nhiều nhiên liệu cần được hưởng giá nhiên liệu thấp trong vài tháng trước khi họ có thể điều chỉnh giá thành sản phẩm bán ra ngoài thị trường.
Xăng có thể lên giá trở lại
Tại Mỹ, không phải người đi xe hơi nào cũng được giảm giá xăng như nhau mà có chỗ nhiều chỗ ít. Người dân California vẫn đang trả trung bình gần 5 USD cho một gallon xăng thông thường, có lẽ đây là giá xăng cao nhất nước Mỹ.
Patrick De Haan, trưởng bộ phận phân tích xăng dầu tại
GasBuddy, giải thích:
"Chúng ta nên chuẩn bị tâm lý là bất cứ sự kiện địa lý chính trị hoặc kinh tế nào trên thế giới cũng có thể sẽ đẩy giá lên trở lại". Có những yếu tố lớn khác làm cho triển vọng về giá xăng giảm hơn nữa trở nên mờ nhạt. Hoa Kỳ và châu Âu đã đàm phán về mức "giá trần" đối với dầu thô xuất cảng của Nga và quyết định này sẽ có hiệu lực vào hôm thứ Hai tới đây.
Kế hoạch này là cho phép dầu Nga tiếp tục chảy vào thị trường toàn cầu nhưng với mức giá bị khống chế lợi nhuận để cho Kremlin mất đi khoản tiền nhằm duy trì cỗ máy chiến tranh xâm lược ở Ukraine. Mức trần giá như thế chưa bao giờ được áp dụng đối với một quốc gia sản xuất dầu mỏ lớn và nó có nguy cơ gây ra sự bất ổn hơn nữa. Nếu mức trần được đặt quá thấp, như một số quốc gia châu Âu muốn, Moscow có thể trả đũa bằng cách cắt nguồn cung cấp. Hậu quả có thể sẽ gây ra một đợt tăng giá mới trên toàn cầu.
Một
"quân bài khó đoán" khác là tổ chức
OPEC Plus gồm các quốc gia sản xuất dầu, sẽ nhóm họp vào tuần tới để xem xét số lượng dầu các nước thành viên được xuất ra thị trường trong những tháng sắp tới. Nhóm nay có thể quyết định cắt giảm sản lượng để đẩy giá lên. Andrew Gross, phát ngôn viên của
Hiệp hội Xe hơi Hoa Kỳ (American Automobile Association–AAA), đưa ra nhận định:
"Cuộc họp của OPEC giống như một con chồn hôi xâm nhập vào buổi dã ngoại. Cố gắng để đoán ra họ sắp làm gì là điều không hề dễ!".
Chính phủ không thể có "cây đũa thần"
Một điều rõ ràng là có rất ít người đứng đầu ở Washington D.C. có thể làm được gì nhiều để duy trì giá xăng ở mức thấp lâu dài vì giá cả phụ thuộc vào thị trường toàn cầu. Trước hết là sản lượng sản xuất. Chính phủ Hoa Kỳ có vẻ đang gây áp lực buộc Ả-rập Saudi, nước thống trị
OPEC Plus, không nên cắt giảm sản lượng của họ trong lúc sẽ tháo khoáng cả chục triệu thùng dầu từ kho dự trữ liên bang trong tháng 12 này.
Nhưng ảnh hưởng của ông Biden đối với Vương quốc này đã thể hiện ở cuộc họp
OPEC Plus gần đây nhất vào tháng Mười khi tổ chức này thẳng thừng từ chối lời yêu cầu của Hoa Kỳ về tăng mức sản lượng (thậm chí còn cắt giảm hai triệu thùng mỗi ngày!). Vào tuần trước, chính phủ Mỹ đã nới lỏng trừng phạt Venezuela như một phần trong nỗ lực để cho phép quốc gia này xuất cảng xăng dầu trở lại. Nhưng sẽ phải mất nhiều tháng nguồn xăng dầu của Venezuela mới được vận chuyển ra thị trường thế giới.
Dữ liệu do
AAA thu thập cho thấy, người dân Mỹ ngày càng giữ thói quen đi lại tiết kiệm, từ khi xăng tăng vọt lên quá 5 USD/một gallon. Chẳng hạn lái xe chậm hơn và chỉ đổ một phần bình xăng. Giá xăng đã giảm, nhưng thói quen vẫn sẽ còn giữ như vậy. Xu hướng này cũng được thể hiện trong cuộc khảo sát triển vọng của người tiêu dùng toàn quốc (vốn thường được cải thiện khi giá xăng giảm).
Chỉ số Tâm lý Người tiêu dùng (Consumer Sentiment Index) của Đại học ở Michigan cho thấy, giá xăng rẻ hơn đã bị làm lu mờ bởi những thách thức tài chính căng thẳng khác mà nhiều người Mỹ đang gặp phải. Giá xăng tuy có giảm nhưng sự lo lắng của người tiêu dùng vẫn tăng trong tháng Mười Một. Joanne Hsu, người phụ trách cuộc khảo sát kết luận: "Lý do dễ hiểu: giá xăng đã giảm nhưng giá những hàng hóa và dịch vụ khác vẫn còn cao. Cảm giác chung của người dân vào lúc này là còn bất an nhiều!", trích dẫn lại từ
The Washington Post.
