Vào năm 2024, lực lượng Ukraine đă đặt cược vào máy bay không người lái, tấn công các mục tiêu nằm sâu hàng ngh́n km bên trong nước Nga. Ukraine đă nhắm vào hàng chục nhà máy lọc dầu hỗ trợ cho chiến dịch quân sự của Nga, các kho vũ khí, nhà máy sản xuất vũ khí cùng các sân bay quân sự có sự hiện diện của lực lượng không quân Nga.
Ukraine liên tiếp tấn công các mục tiêu trong lănh thổ Nga bằng UAV. Ảnh: Atlantic Council
Các cuộc tấn công vào sâu trong lănh thổ Nga không có khả năng chấm dứt xung đột nhưng được cho là đă làm chậm bước tiến của đối phương, cản trở quá tŕnh hậu cần, liên lạc và buộc Moscow phải di dời các kho vũ khí. Người phát ngôn của Tổng cục t́nh báo thuộc Bộ Quốc pḥng Ukraine (HUR) Andrii Yusov cho biết: “Về mặt lư thuyết, máy bay không người lái tầm xa của Ukraine có thể hoạt động ở phạm vi lên tới 2.000 km”.
Số lượng hơn chất lượng
Đối với Ukraine, năm 2024 là một năm đột phá trong việc triển khai máy bay không người lái tầm xa. Vào cuối tháng 9/2024, Bộ trưởng Quốc pḥng Rustem Umerov cho biết, lực lượng Ukraine đă phá hủy hoặc làm hư hại hơn 200 cơ sở quân sự ở Nga bằng máy bay không người lái. Kiev được cho là đă sản xuất hàng ngh́n máy bay không người lái tầm xa sau khi xung đột nổ ra.
Không chỉ Ukraine, Nga cũng sử dụng công nghệ UAV. Các bên đă phóng hàng chục, đôi khi là hàng trăm máy bay không người lái cùng một lúc để chế ngự hệ thống pḥng không của đối phương. Các hệ thống pḥng không của Nga, chủ yếu được thiết kế để chống lại các mục tiêu lớn như tên lửa hoặc máy bay chiến đấu, không phải lúc nào cũng nhận dạng được máy bay không người lái.
Theo các báo cáo của Nga, cuộc tấn công bằng máy bay không người lái lớn nhất của Ukraine vào lănh thổ nước này diễn ra vào ngày 1/9/2024. Quân đội Nga tuyên bố đă bắn hạ 158 máy bay không người lái trên 16 vùng, trong đó có cả Moscow. Cuộc tấn công đă gây ra hỏa hoạn tại nhà máy lọc dầu của Gazpromneft ở quận Kapotnya của Moscow khiến nhà máy chỉ hoạt động với một nửa công suất. Các nhà máy điện ở Moscow và các vùng Tver cũng bị nhắm mục tiêu và một mạng lưới phân phối khí đốt ở Konakovo của vùng Tver đă bị hư hại.
Cuộc tấn công lớn thứ hai được ghi nhận vào ngày 10/9. Giới chức Nga cho biết, hệ thống pḥng không nước này đă bắn hạ 144 máy bay không người lái.
Các cuộc tấn công vào tháng 9 cho thấy có nhiều lỗ hổng trong mạng lưới pḥng không của Nga. Ông Mattias Eken, chuyên gia về quốc pḥng và an ninh tại RAND Europe cho rằng Nga cần phải nâng cấp công nghệ radar để chống lại các cuộc tấn công ngày càng tăng của UAV cỡ nhỏ. Công nghệ này tích hợp các hệ thống phát hiện quang học và âm thanh để phát hiện máy bay không người lái một cách đáng tin cậy ở tầm xa, tuy nhiên việc nâng cấp có thể mất nhiều năm.
Nga hiện đang cố gắng bảo vệ không phận bằng cách gia tăng hỏa lực di động, cùng với nhiều biện pháp khác. Nhưng nỗ lực này cũng đ̣i hỏi Moscow phải triển khai nguồn lực lớn, xét đến khả năng tập kích tầm xa của máy bay không người lái.
Tầm hoạt động ấn tượng
Máy bay không người lái của Ukraine rẻ hơn nhiều so với tên lửa nhưng được cho là có tầm hoạt động tương đương. Theo các chuyên gia, Ukraine đă tăng cường năng lực tấn công tầm xa của họ "nhiều lần" trong năm nay.
Vào tháng 4/2024, Ukraine lần đầu tiên bắn trúng mục tiêu cách biên giới nước này 1.300 km. Một nguồn tin trong Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) Ukraine cho biết, máy bay không người lái tầm xa của Ukraine đă nhắm vào một trong những nhà máy lọc dầu lớn nhất của Nga tại thành phố Nizhnekamsk ở Tatarstan của Nga. Nhà máy này có công suất sản xuất hàng năm lên đến khoảng 8 triệu tấn, chiếm 2,6% công suất chế biến dầu hàng năm của Nga.
Vào tháng 7/2024, một máy bay không người lái của Ukraine đă lập kỷ lục tầm xa mới khi tấn công sân bay quân sự Olenya ở Murmansk của Nga và làm hư hại một máy bay ném bom Tu-22M3. Sân bay này cách biên giới Ukraine 1.800 km
Các cuộc tấn công tầm xa mà Ukraine thực hiện buộc Nga phải di dời máy bay của ḿnh, ảnh hưởng đến việc lập kế hoạch tấn công trong tương lai. Một số báo cáo cho biết, đến thời điểm hiện tại, Nga đă di chuyển 90% máy bay chiến đấu được sử dụng để không kích đối phương tới khu vực cách biên giới Ukraine hơn 300 km, sau khi Mỹ cho phép Kiev dùng tên lửa tầm xa tấn công lănh thổ Nga. Tuy nhiên, nhiều cơ sở quân sự của Nga không thể di chuyển và do đó trở thành mục tiêu hàng đầu của máy bay không người lái Ukraine.
Kho vũ khí, đạn dược
Một trong những mục tiêu hàng đầu mà Ukraine nhắm tới là các kho vũ khí của Nga, nơi lưu trữ vũ khí, đạn dược để cung cấp cho tiền tuyến.
Kho vũ khí ở Toropets thuộc khu vực Tver của Nga được cho là có thể chống chịu một cuộc tấn công hạt nhân, nhưng lại không thể đối phó với máy bay không người lái. Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) cho biết, các cuộc tấn công bằng UAV đă phá hủy một phần nhà kho chứa tên lửa và pháo binh này của Nga.
Các chuyên gia quân sự cho rằng, ngay cả khi các kho vũ khí bị thiệt hại nhỏ th́ vẫn gây ảnh hưởng đến hoạt động hậu cần của Nga.
"Nếu tiến hành 10 cuộc không kích bằng máy bay không người lái khiến cơ sở đó không thể bốc dỡ hoặc lưu trữ đạn dược mới trong 5 đến 8 giờ th́ điều này sẽ gây ra tác động đáng kể. Kho vũ khí có thể không hư hại nhưng đạn dược sẽ không thể đến kịp tiền tuyến", kỹ sư Michael Bohnert tại tổ chức nghiên cứu RAND cho biết.
Tổng thống Ukraine Zelensky cho biết, nước này có thể sản xuất ít nhất 4 triệu máy bay không người lái mỗi năm. Hiện Kiev đang cố gắng gia tăng sản lượng UAV trong năm 2025, đồng thời t́m cách tăng cường chế tạo tên lửa trong bối cảnh nguồn cung từ các đối tác phương Tây, đặc biệt là Mỹ có thể bị suy giảm. Tổng thống Zelensky đă kêu gọi đầu tư vào ngành công nghiệp quốc pḥng của nước này để duy tŕ sản lượng vũ khí ở mức cao.
Tuy vậy, một số chuyên gia dự đoán trong năm 2025, quân đội Ukraine sẽ tiếp tục phải đối mặt với một mối đe dọa khác nguy hiểm hơn, đó là sự tiến công mạnh mẽ của Nga trên tuyến đầu. Hiện Ukraine vẫn chưa có đủ tên lửa và máy bay không người lái để ngăn chặn đ̣n tấn công của Nga ở phía Bắc, phía Đông và phía Nam.
VietBF@ Sưu tập
